Tehran

kapitolio ti Iran

Ti Tehran (Persiano: TehrānTehrān; تهران panangibalikas [tehˈɾɒːn]), sagpaminsan pay ti panagiletra a kas ti Teheran, ket isu ti kapitoliol iti Iran ken Probinsia ti Tehran. Nga adda ti nakarkulo a populasion iti 8,429,807;[3][4] daytoy ket isu pay ti kadakkelan nga urbano a lugar ken siudad ti Iran, ti kadakkelan a siudad idiay Akinlaud nga Asia ken ti maika-19 a kadakkelan a siudad iti lubong.

Tehran
تهران
Siudad
تهران Tehrān
Ti kalsada Tehran iti rabii
Ti kalsada Tehran iti rabii
Ti Tehran ket mabirukan idiay Iran
Tehran
Tehran
Nagsasabtan: 35°41′46″N 51°25′23″E / 35.69611°N 51.42306°E / 35.69611; 51.42306Nagsasabtan: 35°41′46″N 51°25′23″E / 35.69611°N 51.42306°E / 35.69611; 51.42306
Pagilian Iran
ProbinsiaTehran
KondadoTehran
Shemiranat
BakhshTengnga
Gobierno
 • MayorMohammad Bagher Ghalibaf
 • Siudad KonsiloMangipagulo: Mehdi Chamran
Kalawa
 • Urbano
730 km2 (280 sq mi)
 • Metro
1,274 km2 (492 sq mi)
Kangato
1,200 m (3,900 ft)
Populasion
 (2010)
 • Densidad10,327.6/km2 (26,748.3/sq mi)
 • Urbano
9,019,300
 • Metro
13,413,348
 • Rangngo ti populasion idiay Iran
Umuna
 Datos ti populasion manipud iti 2006 Senso ken Munisipalidad ti Tehran.[1][2] Ti bilang ti Metro ket mangitudtudo ti Probinsia ti Tehran.
Sona ti orasUTC+3:30 (IRST)
 • Kalgaw (DST)UTC+4:30 (IRDT)
Kodigo ti lugar021
Websitewww.tehran.ir

Iti maika-20 ken maika-21 a sigsiglo, ti Tehran ket suheto idi daytoy kadagiti adu a panagalaalis ti tattao manipud kadagiti lawlaw ti Iran.[5] Ti siudad ket ibalayanna dagiti adu a naipakasaritaan a meskita, simsimbaan, dagiti sinagoga ken dagiti Soroastriano a apuy a templo. Ti kontemporario a Tehran ket maysa a moderno a siudad a mangipakpakita kadagiti adu a pasdek, a ti Azadi (wayawaya) Torre ken ti Milad a Torre ket nagbalin a kabukbukodan a simbolo ti Tehran. Idi 2008 ti Tehran ket isu idi ti kalakaan a kapitolio iti lubong ken ti maikadua a kalaakaan a siudad ti lubong a naibatay ti pagsurotan ti pateg ti panagbiag, a nagipresenta ti kasayaatan a pateg para iti kuarta ti lubong.[6][7][8][9][10] Daytoy ket maika-19 iti lubong babaen ti populasion ti siudad,[11] maika-56 babaen ti GDP ken maika-29 babaen ti populasion iti bukodna a metropolitano a lugar.[12] Iti kadagupan ti pakasaritaan ti Iran, ti kapitolio ket naminadon a naiyalalis, ken ti Tehran ket isu ti maika-32 a nailian a kapitolio ti Iran. Ti Persiano ket isu ti patneng a pagsasao ti siudad, a naisasao babaen ti agarup a 98% iti populasion.[13] Ti kaaduan a tattao idiay Tehran ket inagananda dagiti bagbagida a kas dagiti Persiano.[14][15] Iti sakbay ti Islamiko ken kasapaan nga Islamiko a panawen, ti Tehran ket tinawtawgan idi a kas ti Ray (nga isu daytoy ti Avesta a rummuar iti porma [16] ti Ragha).

Pakasaritaan urnosen

Ti Tehran ket naipakasaritaan a naamammoan idi a kas ti Ray a daytoy ket etilolohiko a naikapet iti Daan a Persiano ken Avesta Rhaga.[17] Ti siudada ket maysa idi a kangrunaan a lugar dagiti Irani nga agsasao kadagiti Medes ken Akeminida. Iti Soroastriano Avesta, Widewdat, i, 15, ti Ragha ket naibaga a kas ti maikasangapulo ket dua a sagrado a lugar a pinartuat babaen ni Ahura-Mazda.[18] Kadagiti Daan a Persiano a sinuratan (Behistun 2, 10–18), ti Ragha ket agaparparang a kas maysa a probinsia . Manipud ti Ragha, ni Darius ti Natan-ok ket nangipatulod kadagiti timmulong iti amana a ni Wishtaspa, nga isu idi ket nagparparukma kadagiti gulo idiay Parthia (Behistun 3, 1–10).[18] Ti Damavand a bantay a mabirukan idiay asideg ti siudad ket agparparang pay idiay Shahnameh a kas ti lugar a nangibedbedan ni Freydun ti dragon a gayyemna a ni Zahak. Iti Persiano a mitolohiko ken dagii sarsarita a pasamak.[19] Ni Kayūmarṯ, ti Soroastriano a kapdpada ti tao a parsua ken ti immuna nga ari iti Shahnameh, ket naibagbaga idi a nagtaeng idiay Damāvand.[19] Kadagitoy a sarsarita, ti pundasion ti siudad iti Damavand ket naipaamdayaw idi kaniana.[19] Ni Arash, ti pumapana a nangisakripisio ti bagina babaen ti panagitedna amin akapigsana iti pana a nangmarka ti nagbaetan ti Iran ken Turan, ket nangipunta ti pananna manipud idiay Banaty Damāvand.[19] Daytoy a Persiano a sarsarita ket tinawen aramrambakan iti Tiregan a piesta. Ti maysa anadayeg a rambakan ket naireporta idi a tinengtengngel idiay siudad ti Damavand idi 7 Šawwāl 1230/31 Agosto 1815, nga iti daytoy a las-ud dagiti tattao ket nagramrambakda ti anibersario ti ipupusay ni Zahhak.[19] Kadagiti Soroastriano a sarsarita, ti tirano a ni Zahak ket kanungpalan a patayento babaen ti Irani a bannuar a ni Garšāsp sakbay kadagiti kinaudi nga aldaw.[19] Kadagiti dadduma a Tengnga a Persiano a testo, ti Ray (Ragha) ket naited a kas ti nakaipasngayan a lugar ni Zoroaster[20] ngem dagiti moderno a historiador ket sapsapda nga agikabkabil ti lugar a nakaipasngayan ni Zoraster idiay Khorasan. Iti maysa a Persiano a tawid, ti naisarsaritaan nga ari a ni Manūčehr ket naipasngay idi idiay Damavand.[19]

Dagiti nagibasaran urnosen

  1. ^ Sentro ti Estadistika ti Iran – 2006 a Senso
  2. ^ "Microsoft PowerPoint – Day1_2_Network, Transit & Travel Demand Modelling in Iran Using EMME2" (PDF). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2011-07-06. Naala idi 2010-11-12.
  3. ^ "Lubong: dagiti kadakkelan a siudad ken ili ken dagiti estadistika ti populasionda". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-04-23. Naala idi 5 Agosto 2010.
  4. ^ 7,711,230 iti 2,267,892 a sangkabalayan manipud iti 2006 a senso: "Senso ti Islamiko a Republika iti Iran, 1385 (2006)". Islamiko a Republika iti Iran. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (Excel) idi 2010-11-16.
  5. ^ "Tehran (Iran) : Pangyuna – Britannica Online Encyclopedia". Britannica.com. Naala idi 2012-05-21.
  6. ^ Babaen ni Les Christie, CNNMoney.com staff writer (2007-03-06). "Dagiti kanginaan a siudad iti lubong – Mar. 5, 2007". Money.cnn.com. Naala idi 2010-09-25.
  7. ^ "Sukisok: Walo kadagiti sangapulo a kanginaan a siudad ket adda idiay Europa". Dagiti Ekonomia ti Lubong. 2007-03-06. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-12-24. Naala idi 2010-09-25.
  8. ^ "Dagiti Kanginaan aSiudad iti Lubong (EIU)". Dagiti Mayor ti Siudad. 2008-06-17. Naala idi 2010-09-25.
  9. ^ "Ti Tehran ket agtultuloy nga isu ti kalakaan a siuda iti lubong kadagiti 124 a nasukisok asiudad". Payvand.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2021-01-03. Naala idi 2010-09-25.
  10. ^ "Dagiti 10 a Kalakaan a Siudad iti Lubong". Housingnepal.com. 2009-02-28. Naala idi 2010-09-25.
  11. ^ "Dagiti Urbanisasion a Prospekto iti Lubong: Ti 2009 a Rebision ti Populasion a Nakaibatayan ti Datos". Esa.un.org. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-10-31. Naala idi 2010-09-25.
  12. ^ "Dagiti kadakkelan nga urbano a lugar idi 2006 (1)". Dagiti Mayor ti Siudad. Naala idi 2010-09-25.
  13. ^ Mareike Schuppe, "Panangisango iti Panagdakkel idiay Tehran: Dagiti Estratehia iti Panagrang-ay nga Alagaden", GRIN Verlag, 2008. pp 13: "Iti sabali pay ngem Persiano, adda dagiti Azeri, Armenio, Hudio ken Apgani a komunidad idiay Tehran. Dagiti kaaduan nga agtaeng idiay Tehran ket agsasaoda ti Persiano (98.3%)"
  14. ^ "Chand Darsad Tehranihaa dar Tehran Bedonyaa Amadand"(Mano a porsiento dagiti Tehrani ket naipasngay idiay Tehran)-Ti pudno a senso nga inaramid babaen ti Unibersidad iti Tehran – Sosiolohi a Deparatmento, naala idi Disiembre, 2010 [1][2][3] Naiyarkibo 2010-12-04 iti Wayback Machine[4][5]
  15. ^ Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi, Peter McDonald, Meimanat Hosseini-Chavoshi, "Ti Pertilidad a Panaglasat idiay Iran: Rebolusion ken Panagiputot", Springer, 2009. pp 100–101: "Ti umuna a kategoria ket 'Tengnga' a ti kaaduan dagiti tattao ket agsasao ti Persiano nga etniko a Fars (dagiti probinsia iti Fars, Hamedan, Isfahan, Markazi, Qazvin, Qom, Semnan, Yazd ken Tehran..."
  16. ^ George Erdösy, "Dagiti Indo-Aryan iti taga-ugma nga Abagatan nga Asia: Pagsasao, naibanagan a kultura ken etnisidad", Walter de Gruyter, 1995. p. 165: "Dagiti mabalin alumaud a lugar a nagnagan ket dagiti sumaganad: Raya-, nga isu pay ti taga-ugma a nagan iti Mediano Raga dagiti Achaemenid a sinurtan (Darius, Bisotun 2.13: "ti daga idiay Media a tinawtawagan a Raga") ken ti moderno a Ray nga abagatan ti Tehran "
  17. ^ Chahryar Adle, Bernard Hourcade, "Téhéran: capitale bicentenaire", Institut français de recherche en Iran, 1992. p. 22
  18. ^ a b V. Minorsky, C.E. Bosworth, "Al-Rayy", Ensiklopedia ti Islam, Baro nga Edision, tom 8:471–473
  19. ^ a b c d e f g A. Tafazolli, "Iti Irani a Mitolohia" iti Ensiklopedia Iranika
  20. ^ Vesta Sarkhosh Curtis, Sarah Stewart, "Panakaipasngay ti Persiano nga Imperio", I.B.Tauris, 2005. p. 37

Dagiti akinruar a silpo urnosen

  Dagiti midia a mainaig iti Tehran iti Wikimedia Commons