Kongreso ti Malolos
Ti Kongreso ti Malolos wenno pormal nga ammo a kas ti "Nailian nga Asemblia" dagiti representatibo ket isu idi ti konstituente nga asemblia ti Umuna a Republika ti Filipinas. Daytoy ket nagsasabat idiay Simbaan ti Barasoain idiay Siudad ti Malolos, Bulacan.[2] Nangiburador daytoy ti Batay-linteg ti Malolos.
| Kongreso ti Malolos | |
|---|---|
| Filipinas | |
 | |
| Kita | |
| Naipabangon | Septiembre 15, 1898 |
| Kita | Maymaysa a kamara |
| Dagiti Kamara | La Asamblea De Representantes |
| Dagiti kameng | 136[note 1] |
Ti Kongreso ke awan unay ti kaipapananna ngem kas maysa a dekorasion.[2] "A dayta ket maipakita kadagiti gangganaet nga agsursurat a dagiti Filipino ket sibilisado, ngem ti kaaduan iti obra iti panagpatakder iti pagilian ket naaramid idiay Katedral ti Malolos babaen ti ehekutibo a sanga ti gobierno nga indauluan babaen ni Presidente Emilio Aguinaldo, nga isu idi ti agbilbilin iti buyot a nakilablaban kadagiti Amerikano," kinuna ni abogado Cris Santiago, ti napalabas a presidente ti historikal a kagimongan ti Bulacan (ammo a kas Samahang Pangkasaysayan ng Bulacan wenno Sampaka).[2]
Politikal a Batay-linteg urnosen
Kalpasan ti deklarasion ti wayawaya manipud iti Espania idi Hunio 12, 1898 ken ti transpormasion ti diktador a gobierno iti rebulosionario a gobierno idi Hunio 23, ti panagbubutos ti Kongreso ti Malolos ket napasamak idi baetan ti Hunio 23 ken Septiembre 10. Idi Septiembre 15, 1898, ti rebolusionario a kongreso ket nagsasamakda idiay Simbaan ti Barasoain idiay Malolos (itan ket Siudad ti Malolos, Bulacan) a ni Pedro Paterno kas presidente ken ni Gregorio S. Araneta kas bise presidente.[3] Idi Septiembre 29, ti deklarasion ti wayawaya ti Hunio 12 ket napasingkedan.[4] Inkeddeng ti kongreso ti mangiburador ti batay-linteg, ti panangikeddeng a di kinayat babaen ni Apolinario Mabini, ti Kangrunaan a Ministro ti rebolusionario a gobierno (Presidente ti KOnseho ti Gobierno).[4] Ti nagresultaan ti Batay-linteg ti Malolos ket napasingkedan idi Nobiembre 29, 1898, napirmaan iti linteg idi Disembre 23, naaprobaran idi Enero 20, 1899, pinalubosan babaen ni Presidente Emilio Aguinaldo idi Enero 21, ken naiwarragawag idi Enero 22.[5][6] Ibagbaga ti dokumento a ti tattao ket addaan iti aklusibo a panagturay. Daytoy ket mangibabaga dagiti batayan a sibil a karbengan, mangisina ti simbaan manipud iti estado, ken tumawtawag iti pannakapartuat iti maysa nga Asemblia dagiti Pannakabagi (ammo pay a kas ti Nailian nga Asemblia) nga agtignay a kas ti lehislatura. Daytoy ket tumawtawag pay para it maysa a parlamentario a republika a kas ti porma ti gobierno nga addaan iti presidente a nabutosan iti termino kadagiti uppat a tawen babaen ti kaaduan ti Asemblia.[7]
Dagiti sesion urnosen
- Kadawyan a Sesion: Septiembre 15, 1898 – Nobiembre 13, 1899
- Espesial a Sesion: Pebrero 4, 1899
Lehislasion urnosen
Nangruna a lehislasion urnosen
| Lehislasion | Pannakaitignay | Pannakapasingked |
|---|---|---|
| Deklarasion ti wayawaya[8] | Hunio 12, 1898 | Septiembre 29, 1898 |
| Deklarasion ti Gubat a mangsuppiat iti Estados Unidos[9] | Hunio 2, 1899 | Hunio 2, 1899 |
Batay-linteg ti Malolos urnosen
| Batay-linteg ti Malolos[7] | |
|---|---|
| Naaprobaran | Nairangarang |
| Enero 21, 1899 | Enero 22, 1899 |
Panangipangulo urnosen
- Presidente ti Rebolusionario a Gobierno/Umuna a Republika ti Filipinas:
- Emilio Aguinaldo y Fámy
- Kangrunaan a Ministro ti Rebolusionario a Gobierno/Umuna a Republika ti Filipinas (Presidente ti Konseho ti Gobierno):
- Apolinario M. Mabini
- Pedro A. Paterno nabutosan idi Mayo 7, 1899
- Presidente ti Nailian nga Asemblia (dagiti Pannakabagi):
- Abgd. Pedro A. Paterno – Pedro A. Paterno ti Santa Cruz, Manila
- Bise Presidente ti Nailian nga Asemblia (dagiti Pannakabagi):
- Dagiti Sekretario ti Nailian nga Asemblia (dagiti Pannakabagi):
- Abgd. Pablo Roque Tecson – Pablo Roque Tecson: Abgd. Pablo R. Tecson ti Balanga, Bataan ken Abgd. Pablo de Leon Ocampo: Pablo Ocampo ti Quiapo, Manila.
Dagiti kameng ti Konseho ti Gobierno (Gabinete) urnosen
- Sekretario ti Pinansia:
- Mariano Trías y Closas
- Hugo Ilagan nabutosan idi Mayo 7, 1899
- Sekretario ti Kaunegan:
- Teodoro Sandico
- Severino de las Alas nabutosan idi Mayo 7, 1899
- Sekretario ti Gubat:
- Baldomero Aguinaldo y Baloy
- Mariano Trías y Closas nabutosan idi Mayo 7, 1899
- Sekretario ti Nam-ay:
- Sekretario dagiti Gangganaet a Pannakibiang:
- Apolinario Mabini y Maranan
- Leon Ma. Guerrero – Leon Maria Guerrero nabutosan idi Mayo 7, 1899
- Sekretario ti Instruksion ti Publiko:
- Sekretario dagiti Obra ti Publiko ken Komunikasion:
- Sekretario dagiti Obra ti Publiko ken Komunikasion:
- Leon Ma. Guerrero – Leon Maria Guerrero
- Dagiti Pannakabagi: Pablo Tecson: Brigada-Heneral Pablo Ocampo Tecson ti San Miguel, Bulacan, a pamilia ni: Angd. Roque Tecson ti Balanga, Bataan. Ken dagiti dadduma pay a Filipino a Rebolusionista.
Dagiti kameng (Dagiti Pannakabagi) urnosen
Kadagiti 85 a delegado a napan idiay Malolos, adda dagiti 43 ng abogado, dagiti 17 a doktor, lima a parmasiutiko, tallo a mannuro, pito a negosiante, uppat a pintor, tallo a militar, maysa a padi ken uppat a mannalon.[2] Lima kadagiti 85 a delegado ket awanda iti grado iti kolehio.[2]
Listaan dagiti Pannakabagi ti Nailian nga Asemblia (kamkanmeng) babaen ti probinsia manipud idi Hulio 7, 1899.[10][11]
| Probinsia | Nabutosan | Naidutok |
|---|---|---|
| Manila | 4 | 0 |
| Batangas | 4 | 0 |
| Bulacan | 4 | 0 |
| Cavite | 4 | 0 |
| Camarines | 4 | 0 |
| Ilocos Sur | 3 | 1 |
| Ilocos Norte | 6 | 0 |
| Laguna | 4 | 0 |
| Pampanga | 4 | 0 |
| Pangasinan | 2 | 2 |
| Iloilo | 0 | 4 |
| Cebu | 0 | 4 |
| Leyte | 0 | 4 |
| Albay | 4 | 1 |
| Cagayan | 1 | 2 |
| Bataan | 3 | 0 |
| Isabela | 2 | 1 |
| La Union | 1 | 2 |
| Nueva Ecija | 3 | 0 |
| Tarlac | 3 | 0 |
| Zambales | 2 | 1 |
| Sorsogon | 0 | 3 |
| Negros Occidental | 0 | 3 |
| Negros Oriental | 0 | 3 |
| Samar | 0 | 3 |
| Capiz | 0 | 3 |
| Antigua** | 0 | 3 |
| Bohol | 0 | 3 |
| Zamboanga | 0 | 3 |
| Misamis | 0 | 3 |
| Calamianes*** | 0 | 3 |
| Masbate | 0 | 3 |
| Mindoro | 1 | 2 |
| Morong | 2 | 0 |
| Lepanto | 3 | 0 |
| Batanes Islands | 1 | 1 |
| Nueva Vizcaya | 1 | 1 |
| Abra | 1 | 0 |
| Padre Burgos (Benguet) | 1 | 2 |
| Catanduanes | 0 | 2 |
| Paragua*** | 0 | 2 |
| Palaos* | 0 | 1 |
| Dagiti dagup | 68 | 68 |
| 136[note 1] | ||
*Moderno nga aldaw iti Republika ti Palau.
**Ninaganan iti Antique.
***Agdama dagiti parte ti Palawan, ti Paragua ket maitunos iti nangruna daga ti Palawan.
Kitaen pay urnosen
Dagiti nota urnosen
- ^ a b Ti historiador a Filipino a ni Teodoro Agoncillo, iti librona a Malolos, ket nagibilang kadagit delegado manipud idi Hulio 7, 1899 iti 193 (42 a nabutosan ken 151 a naidutok).[1]
Dagiti nagibasaran urnosen
- ^ Teodoro A. Agoncillo (1897), Malolos: The Crisis of the Republic, University of the Philippines Press, pp. 224 and Appendix F (pp, 658–663), ISBN 978-971-542-096-9
- ^ a b c d e Balabo, Dino (Disiembre 10, 2006). "Historians: Malolos Congress produced best RP Constitution". Philippine Star. Naala idi 12 Agosto 2013.
- ^ Kalaw 1927, pp. cc=philamer, idno=afj2233.0001.001, frm=frameset, view=image, seq=140, page=root, size=100 120, cc=philamer, idno=afj2233.0001.001, frm=frameset, view=image, seq=144, page=root, size=100 124–125
- ^ a b Kalaw 1927, p. 125.
- ^ Guevara 2005, p. 104.
- ^ Tucker, Spencer C. (2009). The encyclopedia of the Spanish-American and Philippine-American wars: a political, social, and military history. ABC-CLIO. pp. 364–365. ISBN 978-1-85109-951-1.
- ^ a b Guevara, Sulpico, ed. (2005). The laws of the first Philippine Republic (the laws of Malolos) 1898–1899. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Library (naipablaak idi 1972). pp. cc=philamer, rgn=full%20text, idno=aab1246.0001.001, didno=aab1246.0001.001, view=image, seq=00000122 104–119. Naala idi 2008-03-26.. (Patarus ti Ingles babaen ni Sulpicio Guevara)
- ^ Ti Tignay ti Deklarasion ti Wayawaya ti Filipinas
- ^ "Pedro Paterno's Proclamation of War". The Philippine-American War Documents. MSC Schools, Philippines. Hunio 2, 1899. Naala idi 2007-10-17.
- ^ Kalaw, Maximo M. (1927). "The development of Philippine politics". The United States and its Territories, 1870–1925: The Age of Imperialism. Oriental commercial: 121. Naala idi 2008-03-22. (citing Volume II, Galley 2 of Major J. R. M. Taylor's translation and compilation of captured insurgent records (Taylor 1907))
- ^ *War Department, Bureau of Insular Affairs (1907). "I. Telegraphic Correspondence of Emilio Aguinaldo, July 15, 1898 to February 28, 1899, Annotated" (PDF). Iti Taylor, John R.M. (ed.). Compilation of Philippine Insurgent Records (pdf). Combined Arms Research Library. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi October 3, 2008. Naala idi 2008-03-10.
Dagiti akinruar a silpo urnosen
- "History of the Senate". Senate of the Philippines. Naala idi 2007-04-01.
- "The LAWPHiL Project – Philippine Laws and Jurispudance Databank". Arellano Law Foundation. Naala idi 2006-09-16.
Adu pay a mabasbasa urnosen
- Kongresional a Biblioteka ti Kamara dagiti Pannakabagi ti Filipinas
- Corazon L. Paras. (2000). The Presidents of the Senate of the Republic of the Philippines. Quezon City: Giraffe Books. ISBN 971-8832-24-6.
- Pobre, Cesar P. (2000). Philippine Legislature 100 Years. Quezon City, Philippines: New Day Publ. ISBN 971-92245-0-9.