Big Bang

Ti Big Bang a teoria ket isu ti mangalaladag a kosmolohiko a modelo a mangipalpalawag ti nasapa a panagrang-ay iti Law-ang.^[1] SEgun ti Big Bang a teoria, ti Law-ang ket maysa idi a napudot unay ken nasedsed a kasasaad a napardas a dimmakkel. Daytoy a napardas a panagpadakkel ket nagbanagan ti panagpalamiis iti Law-ang ken nagbanagan tatta ti ti agtultuloy a panagpadakkelna a kasasaad. Segun kadagiti kinaudi a panagrukod ken dagiti panagpalpaliiw, ti Big Bang ket napasamak idi agarup a 13.75 bilion a tawtawen,^[2]^[3] a gapu daytoy a naipanunotan a ti tawen iti Law-ang.^[4]^[5] Kalpasan ti irurugi a panagpadakkelna manipud iti maysa a singularidad, ti Law-ang ket immanayen a nalamiisan tapno makapalubos ti enerhia a mabaliwan kadagiti nadumaduma a subatomiko a partikulae, a mairaman dagiti proton, dagiti neutron, ken dagiti eledtron. Bayat a dagiti proton ken dagiti neutron a naipagtitipon tapno makaporma kadagiti immuna nga atomiko a katengngaan iti bassit laeng a minuto kalpasan ti Big Bang, makasapul ti rinibo a tawtaen tapno maitipon kaniada kadagiti elektron ken agpartuat kadagiti naelektriko nga agmangngamangnga nga atomo. Ti immuna nga elemento a napataud idi ket ti hidróheno, a nairaman dagiti tugot iti helio ken litio. Ti higante nga ulep kadagitoy nga immuna nga elemento ket nakitinnipon babaen ti grabidad tapno makaporma kadagiti bituen ken dagiti ariwanas, ken dagiti nadagdagsen nga elemento ket nasintesado babaen ti kaunegan ti bitbituen wenno idi las-ud dagiti supernova.

Dagiti paammo

Dagiti nagibasaran

^ Wollack, Edward J. (10 Disiembre 2010). "Kosmolohia: Ti Panagadal iti Law-ang". Law-ang 101: Big Bang a Teoria. NASA. Naala idi 27 Abril 2011.
^ Komatsu, E.; et al. (2009). "Five-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe Observations: Cosmological Interpretation". Suplemento Astropsikal a Warnakan. 180 (2): 330. Bibcode:2009ApJS..180..330K. doi:10.1088/0067-0049/180/2/330.
^ Menegoni, E.; et al. (2009). "Baro a gawidan dagiti panakaidumaduma iti napino a patakder a talinaay manipud kadagiti CMB anisotropia". Maipapan iti bagi a Panagrepaso D. 80 (8): 087302. arXiv:0909.3584. Bibcode:2009PhRvD..80h7302M. doi:10.1103/PhysRevD.80.087302.
^ "Origins: CERN: Dagiti kapanunotan: Ti Big Bang". Ti Exploratorium. 2000. Naala idi 3 Septiembre 2010.
^ Keohane, J. (8 Nobiembre 1997). "Ti Big Bang a teoria". Damagen ti maysa nga astropisisista. GSFC/NASA. Naala idi 3 Septiembre 2010.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Big Bang iti Wikimedia Commons

Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy.

[1] Wollack, Edward J. (10 Disiembre 2010). "Kosmolohia: Ti Panagadal iti Law-ang". Law-ang 101: Big Bang a Teoria. NASA. Naala idi 27 Abril 2011.

[2] Komatsu, E.; et al. (2009). "Five-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe Observations: Cosmological Interpretation". Suplemento Astropsikal a Warnakan. 180 (2): 330. Bibcode:2009ApJS..180..330K. doi:10.1088/0067-0049/180/2/330.

[3] Menegoni, E.; et al. (2009). "Baro a gawidan dagiti panakaidumaduma iti napino a patakder a talinaay manipud kadagiti CMB anisotropia". Maipapan iti bagi a Panagrepaso D. 80 (8): 087302. arXiv:0909.3584. Bibcode:2009PhRvD..80h7302M. doi:10.1103/PhysRevD.80.087302.

[4] "Origins: CERN: Dagiti kapanunotan: Ti Big Bang". Ti Exploratorium. 2000. Naala idi 3 Septiembre 2010.

[5] Keohane, J. (8 Nobiembre 1997). "Ti Big Bang a teoria". Damagen ti maysa nga astropisisista. GSFC/NASA. Naala idi 3 Septiembre 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]