Kimiko a simbolo
Ti kimiko (wenno atomiko) a simbolo ket maysa a 1- wenno 2-letra nga sangalubongan a nagtitinnulagan a kodigo para iti maysa a kimiko nga elemento, a kadawyan a naala manipud ti nagan ti elemento, a kadawyan daytoy iti Latin.
Ti umuna a letra laeng ti dakkel a letra. Kas pagarigan, ti "He" ket isu ti simbolo pra iti helium (Inggles a nagan, di-amammo idi panawen ti taga-ugma a Romano), ti "Pb" para iti buli (plumbum iti Latin), "W" wenno tungsteno (wolfram iti Aleman, di-amammo idi panawen ti Romano). Dagiti temporario a simbolo a naidutokan kadagiti baro wenno di pay nasintetisado nga elemento ket agus-usar ti 3-letra a simbolo a naibatay kadagiti bukodda nga atomiko a numero. Kas pagarugan, "Uno" ket isu idi ti temporario a simbolo par a iti Hassio nga addaan daytoy ti temporario a nagan iti Unniloctium.
Dagiti kimiko a simbolo ket mabalin mabalin pay a mabaliwan babaen ti panag-usar kadagiti subindise ken superindises tapno maitudingan ti naisangayan nga isotopo iti maysa nga atomo. Ti panakainayon pay, dagiti superindises ket mabalin pay a mausar tapno maitudo ti ionisasion wenno oksidasion a kasasaad iti maysa nga elemento.
Dagiti naikapet a subindise wenno superindises a mangitudo ti maysa a nukleotido wenno molekula ket adda kadagiti sumaganad a kayatna a saoen ken dagiti puesto:
- Ti nukleon a numero (masa a numero) ket maipakita iti kanigid a puesto ti superindises (a kas iti, 14N)
- Ti proton a numero (atomiko a numero) ket mabalin a maitudo iti kanigid a puesto ti subindise (a kas iti, 64Gd)
- No nasken, ti maysa a kasasaad iti ionisasion wenno maysa a natignay a kasasaad ket mabalin a maitudo iti kanawan a puesto ti superindises (a kas iti, kasasaad iti ionisasion Ca2+). Iti astronomia, di-ionisado nga atomiko a hidroheno ket kadawyana naamammoan a kas ti "HI", ken ti na-ionisao a hidroheno ket kas ti "HII".[1]
- Dagiti numero ti atomo iti maysa nga elemento iti maysa a molekula wenno kimiko a kompuesto ket maiparang iti kanawan a puesto ti subindise (a kas iti, N2 wenno Fe2O3)
- Ti maysa a radikal ket maitudo babaen ti maysa a tudekiti kanawan a bakrang (a kas iti, Cl· para iti maysa a klorido a radisal)
Iti Insík ti tunggal maysa a kimiko nga elemento ket addaan ti ideograma, a kadawyan a naaramid para iti daytoy a banag, a kas iti bukodna a simbolo (kitaen ti Dagiti Insik a karakter para iti kimiko nga elemento).
Para kadagiti kompleto a listaan dagiti kimiko nga elemento ken dagiti bukodda a simbolo, kitaen ti: