Kontrol ti autoridad
Iti siensia ti biblioteka, ti kontrol ti autoridad ket isu ti proseso a mangurnos ti katologo ti biblioteka ken bibliograpiko a pakaammo[1][2] babaen ti panagusar ti agmaymaysa, naisangayan a nagan para iti tungngal a maysa a topiko. Dagitoy naisangsangayan a paulo ket kankanayon a naipakat kadagiti amin a katologo,[3] ken agob-obra kadagiti sabali a panagurnos a datos a kas dagiti panagisilpo ken dagiti pangigiddiatan a reperensia.[3][4] Ti tungngal maysa a paulo ket naipalpalawag bassit kadagiti termino iti sakupna ken panagusar, ken daytoy a panagurnos ket makatulong kadagiti empleado ti biblioteka a mangtaripato ti katologo ket mangaramid daytoy a nalaka a mausar para kadagiti agsuksukisok. Ti balikas nga autoridad iti kontrol ti autoridad ket naala manipud iti immuna a pnnakausarna iti panangilasin kadagiti mannurat, ken awan ti kadawyan a kaibuksilan iti autoridad a kas bileg a pannakikabagian, uray no iti kapanunotan iti balikas ti autoridad ket etimolohiko a mainaig.[5][6][7]
Dagiti agkatkatologo ket mangikeddengdad ti tungngal maysa a suheto a kas ti mannurat, libro, serye wenno korporasion—ti naisangayan a paulo ti termino a kankanayonto a maus-usar, naisangayan, ken nalawag a mangipalawag kadagiti amin a reperensia iti isu met laeng a suheto , uray no adda dagiti paggiddiatan a kas dagiti sabsabali a panangiletra, dagiti parbo a nagan, wenno dagiti seudonimo.[8] Ti naisangayan a paulo ket makatulong kadagiti agar-aramat kadagiti amin a maitutop a pakaammo a mainaig wenno kapada a pagyanan dagiti suheto.[8] Dagiti rehistro ti autoridad ket mabalin a maitipon iti maysa a batayan ti datos ken makunkuna iti autoridad ti papeles, ken ti panagtaripato ken panagpabaro kadagitoy a papeles ken dagiti pay "lohikal a pannakasilpo"[9] kadagiti sabali a papeles iti kauneganda ket isu ti obra dagiti bibliotekero ken dagiti pay sabali a nga agkatkatologo ti pakaammoto. Iti pannakaitunos, ti turay ti panagtengngel ket maysa a kas pagarigan iti natengngel a bokabulakrio ken iti bibliograpiko a panagtengngel.
Bayat nga iti teoria a ti ania man a pirgis ti pakaammo ket maitunos iti kontrol ti autoridad a kas dagiti personal ken korpotatibo a nagnagan, dagiti agpapada a titulo, dagiti serye, ken dagiti suheto,[2] dagiti agkatkatologo ti biblioteka ket kadawyanda nga agipatpatengnga iti isip kadagiti nagan ti mannurat ken dagiti titulo ti libro. Dagiti paulo ti suheto manipud iti Biblioteka ti Kongreso ket mangtungpal ti panagaramid a maipada kadagiti rehistro ti autoridad, uray no kadaywan dagitoy a naipampanunotan a sabali. Iti panagpalabas ti panawen, dagiti pakaammo ket agbalbaliwda, a mangsingdat ti pannakasapul para iti reorganisasion. Segun ti maysa a panirigan, ti kontrol ti autoridad ket saanna a maipanggep ti panagpartuat iti puro ken nasayaat a sistema ngem daytoy ket ti agtultuloy a ganetget ti panagkamat kadagiti panagbalbaliw ken ti panagpadas nga iyeg ti estruktura ken urnos" iti aramid a panagtulong kadagiti agar-aramat tapno makabirukda ti pakaammo.
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ Block, Rick J. 1999. “Turay a Panagtengngel: Ania kadi daytoy ken Apay a Mabanagan.”, naala idi Marso 30, 2006
- ^ a b "Apay a ti Katologo ti Biblioteka ket Makasapul ti Turay a Panagtengngel ken Ania Kadai Daytoy". gobierno iti Vermont. Nobiembre 25, 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-07-15. Naala idi 2013-05-09.
- ^ a b "Turay a panagtengngel idiay Biblioteka ti NMSU". Estado nga Unibersidad ti New Mexico. Nobiembre 25, 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-06-04. Naala idi 2013-05-09.
- ^ "Turay a Panagtengngel iti Card Environment". gobierno iti Vermont. Nobiembre 25, 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-07-15. Naala idi Nobiembre 25, 2012.
- ^ "auctor". Online a Diksionario ti Etimolohia. Disiembre 7, 2012. Naala idi 2012-12-07.
… Nota: dagiti ramut a balikas para iti mannurat ken autoridad ket dagiti balikas a kas ti auctor wenno autor ken autorite manipud iti maika-13 a siglo. -- mannurat (n) c.1300, autor "ama," manipud iti O.Fr. auctor, acteor "mannurat, nagtaudan, nagpartuat, nangiyuna (12c., Mod.Fr. auteur), manipud iti L. auctorem (nom. auctor) … -- turay (n.) nasap a 13c., autorite "libro wenno insasao a nagikappia ti suppiat," manipud iti O.Fr. auctorité "autoridad, pannakaidaydayaw, karbengan, pammalubos, dignidad, grabidad; dagiti Nasantuan a Sinuratan" (12c.; Mod.Fr. autorité), … (kitaan ti mannurat). …
- ^ "turay (tengngel)". Memidex. Disiembre 7, 2012. Naala idi 2012-12-07.
Etimolohia … autorite "libro wenno insasao a mangikappia ti suppiat", manipud iti Daan a Pranses ti auctorité...
- ^ "turay". Diksionario ti Merriam-Webster. Disiembre 7, 2012. Naala idi 2012-12-07.
Kitaen ti "Taudan ti Turay" -- Tengnga nga Ingles ti auctorite, manipud iti Anglo-Pranses ti auctorité, manipud iti Latin ti auctoritat-, auctoritas pamanunotan, keddeng, bileg, manipud iti auctor Immuna a naammmuan apanag-usar: maika-13 a siglo...
- ^ a b "Panagkatologo dagiti annuroten ti kontrol ti autoridad". Nailian a Biblioteka ti Australia. Nobiembre 25, 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-13.
Ti kangrunaan a panggep ti kontrol ti autoridad ket ti panagitulong ti agar-aramat ti katologo iti panagbiruk kadagiti bayat a kakaykayatan.
- ^ "Turay a Panagtengngel iti LTI". LTI. Nobiembre 25, 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-12-15.