Lakan

Ti lakan ken kasisigud a naibagbaga iti ranggo iti sakbay ti Espaniol a nobilidas a Filipino iti isla ti Luzon, a ti kayatna a sawen ket "kangatuan nga agturay." Naisingsingasing daytoy a daytoy a ranggo ket kapada ti Raha, ken dagiti nadumaduma a grupo ti etniko ket nagus-usarda iti maysa a termino wenno iti sabali, wenno agsisinnublat nga inus-usarda dagiti dua a balikas.^[1]^[2] Idiay Visayas ken Mindanao, daytoy a ranggo ket "datu". Inus-usar pay idi ti "sultan" kadagiti narangrang-ay ken narikut nga Islamisado a prinsipalidad ti Mindanao.

Ita nga aldaw, ti termino ket manmano pay laeng a maus-usar a ti kayatna sawen ket "natakneng a tao", ngem kaaduanen a naampon kadagiti sabali a panagusar. Iti Ar-arte ti Pannakilaban ti Filipino, mangibaga iti Lakan a kas maysa a kapada iti ranggo ti nangisit a barikes.^[3] Ken dagiti pay binglayan ti kapintas iti Filipinas ket kinunkunada dagiti nangabaken a kas "Lakambini", ti babai kapada ti Lakan. Kadagiti kasta a kaso, dagiti naited nga eskorte dagiti makibingbinglay ket makunkunada a kas Lakan. Iti pay masansan, ti lalaki a nangabak iti pagpinnintasan ket managanan iti Lakan.^[4]

Panagusar

Ti titulo ti Lakan ket mabalin a sabali a mailetra manipud iti nagan ti tao (kas ti "Lakan Dula"), wenno mabalin nga inayon iti maymaysa a nailetra a balikas (kas ti "Lakandula").

Ti Raha ken Lakan. Daytoy ket sagpaminsan a maisupsuppiat a gapu ta dagiti balikas a Raha ken Lakan ket agpada iti kaibuksilanda, dagiti dua ket nasken koma nga agkuyogda a mausar. isu a, ti popular a reperensia kenni Raha Lakan Dula ket makunkuna a resulta ti panagkamali a ni Lakan Dula ket ti husto a napno a nagan ti historiko nga ari.^[2]

Dagiti prominente a Lakan

Dagiti agus-usar iti titulo ti Lakan kadagiti pakalagipan ti kolonia ti Espania iti pakasaritaan ti Filipinas iti maika-16 ken maika-17 a siglo ket mairaman ni:

Lakandula, kanungpalan a nanaganan iti Don Carlos Lacandola, ti ari ti Tondo, idi nangrugi ti kolonisasion ti Espania iti Is-isla ti Filipinas.
Lakatagkan, ti kalatakan a nagturay iti Pagarian ti Namayan.
Lambusan (Lakan Busan), ti ari iti Mandaue iti panawen ti sakbay ti Espaniol.
Lakan Usman, ti ari ti bangsa Usman.

Iti popular a kultura

Ti nagan ti Palasio Malakaniang, ti opisial a pagtaengan ti Presidente ti Repubika ti Filipinas, ket tradisional a naigupit iti insasao a may lakan diyan, wenno ti "ayan a pagtaengan ti ari [wenno daulo]".^[5]

Kitaen pay

Dagiti nagibasaran

^ Scott, William Henry, Barangay: Sixteenth-Century Philippine Culture and Society, Quezon City: Ateneo de Manila University Press, 1994.
^ ^a ^b (iti Tagalog) Buhay Sa Nayon
^ http://www.martialedge.net/encyclopedia/definition/terminology/view/lakan/^{[permanente a natay a silpo]}
^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-03. Naala idi 2016-08-02.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
^ Ocampo, Ambeth (1995). "Inside Malacañang". Bonifacio's Bolo. Pasig City: Anvil Publishing Inc. p. 122. ISBN 971-27-0418-1.

[1] Scott, William Henry, Barangay: Sixteenth-Century Philippine Culture and Society, Quezon City: Ateneo de Manila University Press, 1994.

[laput-2] (iti Tagalog) Buhay Sa Nayon

[FMA-3] ttp://www.martialedge.net/encyclopedia/definition/terminology/view/lakan/^{[permanente a natay a silpo]}

[pageant-4] "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-03. Naala idi 2016-08-02.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)

[ambeth-5] Ocampo, Ambeth (1995). "Inside Malacañang". Bonifacio's Bolo. Pasig City: Anvil Publishing Inc. p. 122. ISBN 971-27-0418-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]