Mesopotamia

Ti Mesopotamia (manipud ti Taga-ugma a Griego: Μεσοποταμία: "[daga] a nagbaetan ti karkarayan"; Arabiko: بلاد الرافدين‎ (bilād al-rāfidayn); Siriako: ܒܝܬ ܢܗܪܝܢ‎ (beth nahrain): "daga ti karkarayan") ket isu ti nagan para iti lugara ti Tigris–Euprates a sistema ti karayan, nga isu tattan ti moderno nga aldaw nga Irak ken ti basbassit a pannakaibaga ti amianan a daya ti Siria, abagatan a daya ti Turkia ken dagiti babbabassit a paset ti abagatan a laud ti Iran.

Mapa a mangipakpakita ti kadakkel ti Mesopotamia

Daytoy kaaduan a naipanpanunotan idiay Laud a kas ti duyan ti sibilisasion, ti Gambang a Panawen a Mesopotamia ketnairaman ti Sumer ken dagiti imperio ti Akadio, Babiloniko ken Asiriano, nga amin ket patneng ti teritorio ti moderno nga aldaw nga Irak. Iti Landok a Panawen, daytoy ket tinengtengngel idi dagiti imperio ti Neo-Asiriano ken Neo-Babiloniko. Dagiti patneng nga Sumerio ken Akadia (a mairaman dagiti Asiria ken Babiloniko) ket nagturturayda ti Mesopotamia manipud idi ununa ti naisursurat a pakasaritaan (c. 3100 BC) aginggana ti panakatnag ti Babilonia idi 539 BC, nga idi daytoy ket pinarukma baba ti Akemenida nga Imperio. Daytoy ket natnag kenni Alejandro ti Natan-ok idi 332 BC ken, kalpasan ti ipupusayna, daytoy ket nagbalin a paset ti Griego a Seleusida nga Imperio.

Idi agarup a 150 BC, ti Mesopotamia ket tinengtengngel idi babaen dagiti Partiano. Ti Mesopotamia ket nagbalin a lugar ti pakigubgubatan a nagbaetan dagiti Romano ken Partiano, nga add dagiti paset ti Mesopotamia a nabiit a tinengtengngel ti Romano. Idi AD 226, daytoy ket natnag kadagiti Sasanida a Persiano, ken nagtultuly a tinurturayan dagiti Persiano aginggana idi maika-7 a siglo nga Arabo nga Islamiko a panagrukma ti Sasanida nga Imperio. Adda dagiti bilang ti nangruna a neo Asiriano ken Kristiano a patneng nga estado ti Mesopotamian nga adda idi nagbaetan ti Umuna a siglo BC ken maika-3 a siglo AD, a mairaman ti Adiabene, Osroene ken Hatra.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Mesopotamia iti Wikimedia Commons