Sasao a Kwomtari–Fas

Ti sasao a Kwomtari–Fas, masansan a makunkuna a kas Kwomtari, ket ti suspeto a pamilia ti pagsasao dagiti innem a pagsasao babaen dagiti agarup a 4,000 tattao iti amianan a Papua Baro a Guinea, idiay asideg ti pagbeddengan iti Indonesia. Ti termino a "sasao a Kwomtari" ket mabalin pay a mangibaga iti maysa kadagiti naitakder a pamilia a mangbukel iti daytoy a singasing.

Kwomtari–Fas
Kwomtari
(suspeto)
Heograpiko a pannakaiwarwaras	Baro a Guinea
Lingguistika a pannakaidasig	? Left May – Kwomtari
Pannakabingbingay	Kwomtari Fas (Baibai) Pyu
Glottolog	Awan

Dagiti problema ti panangidasig

Ti pilo a "Kwomtari" (= Kwomtari–Fas) ket immuna idi nga insingasing babaen da Loving ken Bass (1964). Ti sumaganad a pannagidasig ket naibatay iti singasingda, a mainayon dagiti pagsasao ti Pyu ken Guriaso, nga innayon da Laycock (1975) ken Baron (1983):

Pilo a Kwomtari–Fas

• Stock a Kwomtari
  • Pamilia a Kwomtari–Nas: Kwomtari, Nai (Biaka)
  • Guriaso
• Pamilia a Fas: Fas, Baibai
• Agpang ti stock nga isolado a Pyu

Sabali nga inggrupo ni Laycock (1973; 1975) dagiti pagsasao, agkuyog nga inkabilna ti Kwomtari ken Fas iti "pamilia a Kwomtari", ken agkuyog ti Baibai ken Nai (Biaka) iti "pamilia a Baibai", ken tinawtawaganna tigrupo a kas "Kwomtari–Baibai". Ni pay Laycock ti nanginayon ti isolado a Pyu, ngem inakona met a, "Nasken pay ti adu nga obra iti Pilo a Kwomtari sakbay a ti panangidasig ket maikeddeng a naitakder" (1973:43), ken saan a nangipablaak isuna iti ebidensia.

Nupa kasta, inbagbaga ni Baron (1983) na ti panangidasig manen ni Laycock ket agparang a gapu iti maysa biddut iti pananglinia iti naipablaak a datos ti panangiyasping da Loving & Bass. Dagiti kilaw a notada ket mangsuporta ti kasisigud a panangidasig. Nakabirukda iti Swadesh a listaan ti Kwomtari nga addaan iti 45% kadagiti kognado iti Biaka (Nai), bayat nga ibagbagada a ti Baibai ket addaan laeng kadagiti 3% a kognado iti Biaka, ken isu a saan a maikeddeng iti isu met laeng a pamilia. Iyasping (Baron 1983:5 a naipagbaliw iti IPA):

Gloss	Fas	Baibai	Kwomtari	Biaka	Guriaso
lalaki	jimɛ(ni̥)	jimɛni	lofwai	doβwai	aməɾim
babai	mo	moŋo	inali	inali	ajti
agong	səʙte	səmɔni	tipu	tɔpokɾi	apədu
mata	kɔj	koɾə	(w)u	wo	mukatu

Inaramid ni Baron ti nagan a "Kwomtari–Fas" tapno nalawag a masimpa ti "Kwomtari–Baibai", ti nagan a nakaibagaan ti panagurnos ni Laycock a kaaduan nga ammo. Nagnayon ni Baron ti kabarbaro a naduktalan a pagsasao, ti Guriaso, a kas maysa a managbaliw a sanga ti maitutop a pamilia ti Kwomtari, ken inbagbagana nga iti agdama, mangitaltalinaay ni Laycock ti pannakairaman ti Pyu. Nupay kasta, namatmati ni Baron a bassit laeng ti mangisingasing a ti pamilia a Kwomtari, pamilia a Fas, ken Pyu ket pudnoda nga agkakabagian, malaksid a ti Kwomtari ken Fas ket agus-usarda kadagiti agpada a termino ti panagkabagaian, a pakibinningayan babaen dagiti kaarruba a pamilia a saan a naipagpagarup a kabagian ti Kwomtari wenno Fas.

Insilpo ni Malcolm Ross ti pamilia a Kwomtari–Baibai ni Laycock iti bassit a pamilia a Left May (Arai) iti singasing a Left May – Kwomtari, a naibatay kadagiti sapasap a pangsandi. Nupay kasta, ti silpo ket agparang a saan a nalawag no maaramiden ti panagsimpa para kadagiti datos da Loving ken Bass. Kitaen ti Left May – Kwomtari para kadagiti salaysay.

Kitaen pay

• Sasao a Left May-Kwomtari
• Sasao a Papuano

Dagiti nagibasaran

• Baron, Wietze (1983). "Kwomtari survey" (PDF). Summer Institute of Linguistics.
• Capell, Arthur (1962). A linguistic survey of the south-west Pacific (New and Revised nga ed.). Nouméa, New Caledonia: South Pacific Commission. OCLC 2584664.
• Laycock, Donald C. (1973). Sepik languages: checklist and preliminary classification. Canberra: Dept. of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University. ISBN 978-0-85883-084-4. OCLC 5027628.
• Laycock, Donald C. (1975). "Sko, Kwomtari, and Left May (Arai) phyla". Iti Stephen A. Wurm (ed.). Papuan languages and the New Guinea linguistic scene: New Guinea area languages and language study 1. Canberra: Dept. of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University. pp. 849–858. OCLC 37096514.
• Loving, Richard; Jack Bass (1964). Languages of the Amanab sub-district. Port Moresby: Department of Information and Extension Services. OCLC 17101737.
• Ross, Malcolm (2005). "Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages". Iti Andrew Pawley; Robert Attenborough; Robin Hide; Jack Golson (dagiti ed.). Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. Canberra: Pacific Linguistics. pp. 15–66. ISBN 0-85883-562-2. OCLC 67292782.
• Wurm, Stephen A. (1983). "Papuan linguistics: past and future". Language and Linguistics in Melanesia (formerly Kivung). 14: 5–25. OCLC 9188672.