Wikipedia

Akinlaud a Sahara

pagilian idiay Amianan nga Aprika
(Naibaw-ing manipud iti Western Sahara)

Ti Akinlaud a Sahara (Arabiko: الصحراء الغربية‎ Aṣ-Ṣaḥrā’ al-Gharbīyah; Espaniol: Sahara Occidental; Bereberes: Taneẓroft Tutrimt) ket ti nasuppiatan a teritorio idiay rehion ti Magreb ti Amianan nga Aprika, ken bineddengan babaen ti Morocco iti amianan, Arhelia iti adayo nga amianan a daya, ti Mauritania iti daya ken abagatan, ken ti Taaw Atlantiko iti laud. Ti kalawana ket agdagup iti 266,000 kuadrado kilometro (103,000 sq mi). Daytoy ket maysa kadagiti karasayan iti populasion a terteritorio iti lubong, a kangrunaan laeng a buklen dagiti desierto ket dagiti tanaps. Ti populasion ket nakarkulo iti sumurok a 500,000,[3] ken kadagitoy ket ganggani 40% ket agtataeng idiay El Aaiún (nailetra pay a kas Laâyoune), ti kadakkelan a siudad idiay Akinlaud a Sahara.

Akinlaud a Sahara
الصحراء الغربية
Aṣ-Ṣaḥrā’ al-Ġarbiyya
Taneẓroft Tutrimt
Sáhara Occidental
Mapa ti Akinlaud a Sahara.
Pagpagilian ken terteritorioMorocco Akin-abagatan a Probprobinsia
 SADR
Populasion548,000[1][a]
Kalawa266,000 sq.km. (103,000 sq.mi.)
Dagiti pagsasaoArabiko
Espaniolh
Bereberes
Hassaniya nga Arabiko
RelihionIslam
Dagiti sona ti orasUTC+00:00 (oras ti Morocco)
Dagiti kuarta

MAD, DZD, MRO, EHP

Sinakop babaen ti Espania manipud idi naladaw a maika-19 a siglo, ti Akinlaud a Sahara ket addaan iti listaan ti Saan a Bukod nga Agturturay a Terteritorio ti Nagkaykaysa a Pagpagilian manipud idi 1963 kalpasan ti maysa a demanda ti Morocco.[4] Daytoy ti kaaduan ti populasion a teritorio iti listaan, ken ti kadakkelan iti kalawa. Idi 1965, ti Sapasap nga Asemblia ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ket nangampon iti immuna aresolusionna iti Akinlaud a Sahara, ken nagdamdamag iti Espania a mangdekolonisado iti teritorio.[5] Kalpasan ti maysa a tawen, ti baro a resolusion ket inpasa idi babaen ti Sapasap nga Asemblia a nagkidkiddaw nga aramiden ti Espania ti reperendum iti bukod a determinasion.

Idi 1975, ti Espania ket nangibbet iti administratibo a panagtengngel ti teritorio iti maysa a nagkuyogan nga administrasion babaen ti Morocco (a pormal a nagtunton iti teritorio manipud idi 1957)[6] ken Mauritania. Napasamak ti maysa a gubat a nagbaetan dagita a pagilian ken ti nailian a tignay ti liberatsion ti Sahrawi , ti Sanguanan a Polisario, a nangiproklama iti Demokratiko a Republika ti Arabo a Sahrawi (SADR) nga addaan iti eksilo a gobierno idiay Tindouf, Arhelia. Ti Mauritania nagikkat idi 1979, ken ti Morocco ket kanungpalan a nakaala iti epektibo a panagtengngel iti kaaduan ti teritorio, a mairaman amin dagiti nangruna a siudad ken dagiti masna a rekurso.

Kalpasan ti maysa a tulagan ti panagpasardeng ti gubat a naesponsoran ti Nagkaykaysa a Pagpagilian idi 1991, dua apgkatlo iti teritorio (kaaduan a mairaman ti aplaya ti Atlantiko)[7] ket natengngelen babaen ti Morocco ken ti nabatbati ket babaen ti SADR, ket napigsa a tinultulongan babaen ti Arhelia.[8] Iti sangalubongan, dagiti pagilian a kas ti Estados Unidos ken ti Rusia ket nangala iti sapasap a saan a nalawag ken neutral a puesto iti bangir ti tungngal a maysa a a panagtunton, ken nagiyunayunay kadagiti dua apartido nga agtunos iti nakappia a resolusion. Ti Morocco ken Polisario ket nagbirbiruk a mangpadakkel itipanagtuntonda babaen ti panagala kadagiti pannakabigbig, a nagnangruna kadagiti agrangrang-ay ngaestado ti Aprika, Asia, ken Latin Amerika. Ti Sanguana a Polisario ket nakaala iti pormal a pannakabigbig manipud iti SADR manipud iti kadagiti 53 nga estado], ken naikkan iti panagkamemng iti Kappon ti Aprika. Ti Morocco ket nakaala iti pannakabigbig wenno suporta para iti puestona manipud kadagiti nadumaduma a gobierno idiay Aprika ken manipud iti kaaduan iti Liga ti Arabo.[9][10] Kadagitoy dua a kayarigan, ti pannakabigbig kadagitinapalabas a dua a dekada ken naipapaut ken naikkat segun kadagiti agbalbaliw a pagduyosan iti sangalubongan. Manipud idi 2006, awanen iti ania man a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian iti nangbigbig iti kinaturay ti Morocco iti Akinlaud a Sahara .[11]

Dagiti nagibasaran

urnosen
  1. ^ United Nations Statistics Division (2014). "Western Sahara Summary Statistics". UN data. Naala idi 3 Abril 2014.
  2. ^ Ahmed R. Benchemsi and Mehdi Sekkouri Alaoui. "Au cœur du polisario". Telque. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-12-25. Naala idi 23 Septiembre 2011. "Tout cela se paie en dinars algériens".
  3. ^ Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009). "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2008 revision. United Nations. Naala idi 12 Marso 2009. {{cite journal}}: Makasapul ti dakamat journal iti |journal= (tulong)
  4. ^ Mariano Aguirre, Vers la fin du conflit au Sahara occidental, Espoirs de paix en Afrique du Nord Latine in: Le Monde diplomatique, Novembre 1997
  5. ^ United Nations General Assembly (16 Disiembre 1965). "RESOLUTIONS ADOPTED BY THE GENERAL ASSEMBLY DURING ITS TWENTIETH SESSION, resolution 2072 (XX), QUESTION OF IFNI AND SPANISH SAHARA" (PDF). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2012-01-13. Naala idi 2015-02-11.
  6. ^ González Campo, Julio. "Documento de Trabajo núm. 15 DT-2004. Las pretensiones de Marruecos sobre los territorios españoles en el norte de África (1956–2002)" (PDF) (iti Espaniol). es:Real Instituto Elcano. p. 6. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2016-03-04. Naala idi 2015-02-11.
  7. ^ Ti laeng paset ti aplaya iti ruar ti berma ket ti abagatan unay, mairaman ti peninsula Ras Nouadhibou
  8. ^ Baehr, Peter R. The United Nations at the End of the 1990s. 1999, page 129.
  9. ^ "Arab League supports Morocco's Territorial Integrity" Naiyarkibo 2013-10-22 iti Wayback Machine, Arabic News, Morocco-Regional, Politics, 8 Enero 1999. Naala idi 24 Agosto 2006.
  10. ^ "Arab League Withdraws Inaccurate Moroccan maps" Naiyarkibo 2013-10-22 iti Wayback Machine, Arabic News, Regional-Morocco, Politics, 17 Disiembre 1998. Naala idi 24 Agosto 2006.
  11. ^ "Report of the Secretary-General on the situation concerning Western Sahara (paragraph 37, p. 10)" (PDF). Marso 2, 1993. Naala idi Oktubre 4, 2014.

Bibliograpia

urnosen
Dagiti taudan ken adu pay a mabasbasa
  • Hodges, Tony (1983). Western Sahara: The Roots of a Desert War. Lawrence Hill Books. ISBN 0-88208-152-7.
  • Jensen, Erik (2005). Western Sahara: Anatomy of a Stalemate. International Peace Studies. ISBN 1-58826-305-3.
  • Pazzanita, Anthony G.; Hodges, Tony (1994). Historical Dictionary of Western Sahara. Scarecrow Press. ISBN 0-8108-2661-5.
  • Shelley, Toby (2004). Endgame in the Western Sahara: What Future for Africa's Last Colony?. Zed Books. ISBN 1-84277-341-0.
  • Janos, Besenyo (2009). Western Sahara (PDF). Pécs: Publikon Publishers. ISBN 978-963-88332-0-4.

Dagiti akinruar a silpo

urnosen

  Dagiti midia a mainaig iti Akinlaud a Sahara iti Wikimedia Commons
  Pakaammo ti panagbiahe idiay Akinlaud a Sahara manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Akinlaud_a_Sahara&oldid=397485"