Aristoteles
Ni Aristoteles (Taga-ugma a Griego: Ἀριστοτέλης, Aristotélēs) (384 SK – 322 SK)[1] ket maysa idi a Griego a pilosopo ken erudito, maysa nga estudiante ni Plato ken maestro ni Alehandro ti Natan-ok. Dagiti sinursuratna ket nakasakup kadagiti adu a suheto, a mairaman ti pisika, metapisika, daniw, teatro, musika, lohika, retoriko, lingguistika, politika, gobierno, etika, biolohia, ken soolohia. A kinaduana ni Plato ken ni Socrates (maestro ni Plato), ni Aristoteles ket maysa kadagiti nangruna a nangipatakder a pigura iti Lumaud a pilosopia. Dagiti sinursurat ni Aristotles ket isu dagiti immuna a nagpartuat ti konprehensibo a sistema iti Akinlaud a pilosopia, a sumakop kadagiti moralidad, estetika, lohika, siensia, politika, ken metapisika.
| Ἀριστοτέλης, Aristotélēs | |
|---|---|
 Marmol a busto ni Aristoteles. Romano a kopia manipud ti Griego a gambang nga orihinal babaen ni Lysippus c. 330 BC. Ti alabastror a manto ket moderno. | |
| Nayanak | 384 SK Stageira, Chalcidice |
| Natay | 322 SK (edad 61 wenno 62) Euboea |
| Pakipagilian | Griego |
| Panawen | Taga-ugma a pilosopia |
| Rehion | Lumaud a pilosopia |
| Pagadalan | Peripatetiko a pagadalan Aristotelianismo |
Kangrunaan a pagirayan | Pisika, Metapisika, Daniw, Teatro, Musika, Retoriko, Politika, Gobierno, Etika, Biolohia, Soolohia |
Nalatak a kapanunotan | Nabalitokan a pakatengngaan, Rason, Lohika, Silogismo, Regget |
Nakaimpluensiaan | |
Naimpluensiaan
| |
Ti pannakaimatangan ti Aristoteles kadagiti maipapan iti bagi a siensia ket nalatak a nangsuksukog ti mediebal a pannakaeskolar, ken dagiti impluensiada ket gimmay-at iti Renasimiento, urayno dagitoy ket nasukatan babaen ti Newtoniano a pisika. Kadagiti soolohiko a siensia, adda dagiti napalpaliiwna ket napasingkedan a dagitoy ket napudno idi laeng maika-19 a siglo. Dagiti obrana ket naglaon kadagiti kasapaan a naamammuan a pormal a panagadal iti lohika, ken dagitoy ket nainayon idi naladaw a maika-19 siglo iti moderno a pormal a logika. Iti metapisika, ti Aristotelianismo ket adda ti nalatak nga inpluensia iti pilosopiko ken teolihiko a panagpanpanunot iti Islamiko ken Hudio a tinawtawidan iti Tengnga a Panawen, ken agtultuloy nga aginipluensia ti Kristiano a Teolohia, a naipangpangruna ti eskolastiko a tinawtawid iti Katoliko a Simbaan. Dagiti etikana, a kanayon a nakaimpluensia, ket nakagun-od ti napabaro a panagayat iti moderno pannakapartuat iti kinasingpet nga etika. Amin nga aspeto ti polosopia ni Aristoteles ket agtultuloy a banag ti aktibo nga akademiko a panagadal tatta nga aldaw. Urayno ni Aristoteles ket nagsurat kadagiti adu ken napintas a tratado ken dialogo (ni Cicero ket nangipalpalawag kadagiti literario nga estilona a kas ti maysa a "karayan ti balitok"),[2] naipanunotan a kaaduan kadagiti sinursuratna ket napukaw tattan ken adda laeng ti agarup a maysa a pagkatlo kadagiti orihinal nga obrana ti nabatbati.[3]
Paammo ken dagiti nagibasaran
urnosen- ^ Dagitoy a saan a nasuppiatan a petsa (ti immuna a kagudua ti Olimpiada a tawen idi 384/3, ken idi 322 a kalpasan idi pimmusay ni Demosthenes) ket husto ken naipakitana babaen ni August Boeckh (Kleine Schriften VI 195); para iti adu pay a pannakitungtungan, kitaen ti Felix Jacoby iti FGrHist 244 F 38. Ingemar Düring, Aristoteles iti Taga-ugma a Biograpiko a Tinawtawid, Göteborg, 1957, p. 253.
- ^ Cicero, Marcus Tullius. "flumen orationis aureum fundens Aristoteles". Academica. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-09-13. Naala idi 25 Enero 2007.
- ^ Jonathan Barnes, "Biag ken Obra" iti Ti Cambridge a Kumaduaan iti Aristoteles (1995), p. 9.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig ken ni Aristoteles iti Wikimedia Commons
 | Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |