Maikadua a Sangalubongan a Gubat: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
Lam-ang (tungtungan | aramid) m nagsimpa bassit |
Lam-ang (tungtungan | aramid) nagnayon |
||
Linia 100:
Ni Hitler ket kinaritna ti Versailles ken [[Dagiti Tulag ti Locarno]] a tultulag babaen ti [[Remilitarisasion iti Rhineland|remilitarisasion]] ti [[Rhineland]] idi Marso1936. Isu ket nakaawat ti bassit a panagsungbat manipud kadagiti dadduma a bileg ti Europa.<ref>{{harvnb|Adamthwaite|1992|p=52}}</ref> Idi nangrugi ti [[Sibil a Gubat ti Espania]] idi Hulio, ni Hitler ken Mussolini ket nagsuporta ti pasista ken autoritariano a [[Nationalista nga Espana|puersa ti nationalista]] kadagiti sibil a gubatda asumuppiat ti sinupurtaran ti Sobiet a [[Maikadu a Republika ti Espania|Spaniol Republika]]. Dagitoy dua a bangir ket nagusar iti daytoy a suppiat ti mangpadas kadagiti baro nga armas ken pamay-an ti pannakigubat,<ref>{{harvnb|Graham|2005|p=110}}</ref> a dagiti Nationalista ket nangabakda ti gubat idi nasap a 939. Idi Oktubre 1936, ti Alemania ken Italia ket nagporma ti [[Roma-Berlin nga Aksis]]. Kalpasan ti maysa a bulan, ti Alemania ken Hapon ket nagpirmada ti [[Kontra-Komintern a Tulag]], a tiniponan ti Italia ti simmaruno a tawen. Idiay Tsina, kalpasan ti [[Xi'an a Pasamak]] ti Kuomintang ken dagiti puersa ti komunista ket nakitinnulagda ti panagsardeng ti suppiat tapno mairepresentada ti maysa a [[Maikadua a Nagkaykaysa a Sanguanan|nagkaykaysa a sanguanan]] a mangsuppiat ti Hapon.<ref>{{harvnb|Busky|2002|p=10}}</ref>
==Dagiti pasamak sakbay ti gubat==
===Invasion of Ethiopia===
{{Nagruna|Maikadua nga Italo-Abisinio a Gubat}}
Ti Maikasua nga Italo–Abisinio a Gubat ket maysa idi a nabiit a [[kolonial agubat]] a nangrugi idi Oktubre 1935ken nalpas idi Mayo 1936. Ti gubat ket naglabanan a nagbaetan dagiti siiigam a puersa war was ti [[Pagarian iti Italia (1861–1946)|Pagarian iti Italia]] (''Regno d'Italia'') ken dagiti siiigam a puersa iti [[Etiopiano nga Imperio]] (a naamammoan pay a ti [[Etiopia|Abisinio]]). Ti gubat ket nagbanagan ti [[milisia a panagsakup]] iti Etiopia ken ti [[panakaikapet]] kadagiti baro a napartuat a kolonia ti [[Italiano a Daya nga Aprika]] (''Africa Orientale Italiana'', wenno AOI); iti maipatinayon, daytoy ket nakaiparang ti kakapsut iti [[Liga dagiti Pagpagilian]] a kas maysa apuersa ti panagpreserba ti kappia. Ti Italia ken Etiopia ket kameng idi dagitoy a dua a pagpagilian, ngem ti Liga ket awan ti inaramidna nga idi ti naudi ket nalawag a naglabsing ti bukod nga [[Artikulo X a Katulagan iti Liga dagiti Pagpagilian|Artikulo X]] ti Liga.<ref name=Barker-159>{{Cite book|last=Barker|first=A. J|title=Ti Panagrames iti Etiopia 1936|publisher=[[Ballantine Books]]|year=1971|isbn=0-345-02462-1|pages=131–2}}</ref>
===Sibil a Gubat ti Españia===
{{nangruna|Sibil a Gubat ti España}}
[[File:Bundesarchiv Bild 183-H25224, Guernica, Ruinen.jpg|thumb|Dagiti nadaddadael a tidda idiay Guernica kalpasan ti panakbombana.]]
Ti Alemania ken Italia ket nangipabulod ti suporta ti [[Espaniol nga Estado|Nationalista nga insureksion]] lnga indauloan babaen ni heneral [[Francisco Franco]] idiay España. Ti Kappon ti Sobiet ket nagsuporta ti panakaikapet ti adda a gobierno, ti [[Maikadua nga Espaniol a Republika|Espaniol a REpublika]], a nakapakpakita ti kumanigid a kakaykayatanna. Ti Alemani ken USSR inusarda daytoy a [[palikud a gubat]] a kas maysa nga opurtunidad a mangsubok kadagiti napasayaat anga armas ken taktika. Ti naigagara a [[Panagbomba iti Guernica]] babaen ti Aleman a [[Condor a Sangaarbanan]] idi Abril 1937 ket nagiparawad ti nawatiwat a panagdandanag a ti sumaruno a nagruna agubat ket agiraman ti nakaro nga aligaget a panagraut a panabomba dagiti paisano.<ref>{{cite book|last=Beevor|first=Antony|title=Ti Gubat par aiti España: Ti Sibil a Gubat ti España 1936–1939|year=2006|publisher=Phoenix|isbn=0-7538-2165-6|pages=258–260|location=Londres}}</ref><ref>{{cite book|last=Budiansky|first=Stephen|title=Bileg ti Angin : Dagiti lallaki, Dagiti Makina, ken dagiti Kapanunotan a Nangrebulosionario ti Gubat, manipud ti Kitty Hawk aginggana ti Golpo a GubatII|year=2004|publisher=Viking|location=Londres|isbn=0-670-03285-9|pages=209–211}}</ref>
===Panagraut ti Hapon iti Tsina===
{{nagruna|Maikadua a Sino-Hapon a Gubat War}}
[[File:Shanghai1937KMT machine gun nest.jpg|thumb|Ti Insik nga umok ti masinggan idiay [[Gubat iti Shanghai]], 1937.]]
Idi Hulio 1937, ti hapon ket tiniliwna ti dati nag imperial nga Insik a kapitolio iti Beijing kalpasan a nagidurog ti [[Rangtay Marco Polo a Pasamak]], a nagpatinggaan ti Hapon akampani aa mangraut ti amain a Tsina.<ref>{{Cite book|last1=Fairbank|first1=John King|last2=Feuerwerker|first2=Albert|last3=Twitchett|first3=Denis Crispin|title=Ti Cambridge a pakasaritaan iti Tsina|publisher=Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan|year=1986|isbn=0-521-24338-6|pages=547–551}}</ref> Dagiti Sobiet ket pinardasanda apinirmaan ti maysa a [[Sino-Sobiet Di-Naranggas a Tulag|di-naranggas atulag iti Tsina]] tapno mangipabulod ti suporta a [[materiales]], a nagpataud ti panakapalpas ti dati a [[Sino-Alemania pagtitinnulongan (1911–1941)|pagtitinnulongan ti Alemania]] ken Tsina. Ni [[Heneralissimo]] [[Chiang Kai-shek]] nangibaniaga dagii bukodna a [[Dagiti insuro ti Aleman a dibision iti Buyot ti Nailian a Rebolusionario|kalaingan abuyot]] tapno [[Gubat iti Shanghai|agsalaknib ti Shanghai]], ngem kalpasan ti tallo a bulan a panakilablaban, ti Shanghai ket natnag. Dagiti Hapon ket nagtultuloyda a nagidurduron kadagiti puersa ti Insik, ti [[Gubat iti Nanking|panakatiliw ti kapitolio ti Nanking]] idi Disiembre 1937 ket nagitalek ti [[Nanking a Nadawen apanagpapatay]].
Idi Hunio 1938, dagiti puersa ti Insik pinasardengda dagiti panagiduron ti Hapon babaen ti [[1938 a layos ti Duyaw a Karayan|panaglayos ti Duyaw a Karayan]]; daytoy a namayan ket nakaited ti panawen para iti panagisagana dagiti Insik kadagit panagsalaknibda idiay [[Wuhan]], ngem ti [[Gubat iti Wuhan|siudad ket natiliw]] idi Oktubre.<ref>{{Cite book|last1=Fairbank|first1=John King|last2=Feuerwerker|first2=Albert|last3=Twitchett|first3=Denis Crispin|title=Ti Cambridge a pakasaritaan iti Tsina|publisher=Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan|year=1986|isbn=0-521-24338-6|page=566}}</ref> Dagiti panagballigi ti milisia ti Hapon ket saan a nagyeg ti panakarebba iti Insika resitansia a ninamnama a magun-od ti Hapon, embes ket ti gobierno ti Tsina ket immalis idiay kaunegan ti [[Chongqing]] ken nagtultuloy a nakigubat.<ref>{{Cite book|last1=Taylor|first1=Jay|title=Ti Heneralissimo: Ni Chiang Kai-shek ken ti panagsagsagaba para iti moderno a Tsina|publisher=Unibersidad ti Harvard a Pagmalditan|year=2009|isbn=978-0-674-03338-2|pages=150–152}}</ref>
== Paammo ==
| |||