Wikipedia

Antartika: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Inter-aktibo nga agbasabasa iti pakasaritaan
← Nadadaan nga urnosBarbaro nga urnos →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m r2.7.3) (Robot: Agnaynayon bxr:Антарктика
m nagurnos
Linia 3:
<big>'''Antártika'''</big>
<div style="text-align: center;">
[[FilePapeles:Location Antarctica.svg|frameless]]
<br />
<small>ThisDaytoy mapa usesmapa anket agus-usar ti [[ortograpiko a panagpadakkel (kartograpia)|ortograpiko a panagpadakkel]], ti asideg a polar a panagkita. Ti [[Abagatan nga Ungto]] ket asideg iti tengnga, nga dagiti [[longitudelongitud]] a nagsasabtan ti linia.</small>
</div>
{| style="background: none; text-align: left; table-layout: auto; border-collapse: collapse; padding: 0; font-size: 100%;" cellspacing="0" cellpadding="0"
Linia 14:
<br />
(addaan ti yelo)
| style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top;" | {{convert|14000000|sqkm|sqmi|abbr=on}}<ref name="CIAfactbook-People">{{Cite web|title=Antártika|year=2011|work=The World Factbook|author=UnitedAhensia Statesti CentralSentral Intelligencenga AgencyIntelihensia ti Estados Unidos|publisher=Gobierno iti Estados Unidos|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ay.html|accessdate=22 Oktubre 2011}}</ref><br /> {{convert|280000|sqkm|sqmi|abbr=on}}<br /> {{convert|13720000|sqkm|sqmi|abbr=on}}
|-
! style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | Populasion <br /> (permanente) <br /> (saan a permanente)
Linia 22:
| style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top;" | {{collapsible list | title = 4 |· [[Isla ti Bouvet]] |· [[Akin-abagatana Pransia ken Dagdaga nga Antártika|Dagiti teritori ti Akin-abatan a Pransia]] |· [[Isla ti Heard ken Is-isal ti McDonald]] |· [[Abagatan a Georgia ken ti Abagatan a Sandwich nga Is-isla]]}}
|-
! style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | [[Dagiti inalalainal-ala a teritoria idiay Antártika|Opisial nga inalalainal-ala a teritotio]]
| style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top;" | '''<small>[[Tulagan nga Antártika a Sistema]]</small>''' {{collapsible list | title = [[Listaan dagiti inalalainal-ala nga Antártika a teritorio|8]] |· [[Adelie a Daga]] |· [[Antártica]] |· [[Argentina nag Antártika]] |· [[Teritorio ti Australian nga Antártika]] |· [[Teritorio ti Britania nga Antártika]] |· [[Daga a Reina Maud]] |· [[Isla ti Peter I]] |· [[Agkamkammatalek a Ross]]}}
|-
! style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | Nailatangan ti ti kalintegan a panagala
| style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top;" | {{collapsible list | title = 2 |· [[RussiaRusia|Pederasion ti Rusia]] |· [[Estados Unidos]]}}
|-
! style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0; vertical-align: top; text-align: left;" | Dagiti sona ti oras
Linia 44:
Ti '''Antártika''', iti katimbengan, ket isu ti kalamiisan, kamagaan, ken ti kaanginan a kontinente, ket isu ti addaan ti kangatuan a katimbengan ti [[kangatuan ti daga]] kadagiti amin a kontinente.<ref>{{Cite web|author=Nailian a Satelite, Datos, ken Pakaammo a Serbisio|title=Nailian a Heopisikal a Sentro ti Datos|publisher=Gobierno ti Estados Unidos|url=http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/image/2minrelief.html|accessdate=9 Hunio 2006}}</ref> Ti Antártika ket nausigen a maysa a [[desierto]], nga addaan ti tinawen a [[panagtudtudo]] iti laeng 200&nbsp;mm (8&nbsp;a pulgada) iti igid ti aplaya ken ti kaunegan iti daytoy a daga.<ref>{{Cite web|author=Joyce, C. Alan|url=http://www.worldalmanac.com/blog/2007/01/the_world_at_a_glance_surprisi.html|title=Ti Panagtaldiap ti Lubong: Dagiti Surpreso a Kinapudno|work=Ti Almanak ti Lubong|date=18 Enero 2007|accessdate=7 Pebrero 2009}}</ref> Ti temperatura idiay Antártika ket naabutan na ti −89 °C (−129 °F). Awan dagiti agnanayon nga agtaeng a tattao, ngem addan ti agarup a 1,000 agingga ti 5,000 a tattao nga agtaeng ti makatawen kadagidiay pagsukisukan nga estation a naiwaras iti dayta a kontinente. Dagiti laeng naampo iti kalamiisan nga organismo ti agbiag idiay, mairaman dagiti adu a kita ti [[algas]], dagiti [[ayup]] (kas pagarigan dagiti [[mite|tungaw]], dagiti [[nematode|nematodo]], dagiti [[pinguino]], dagiti [[Pinnípedo|póka]] ken dagiti [[tardigrado]]), [[bakteria]], [[fungus|kudetdet]], dagiti [[mula]], ken [[protista]]. No adda mulmula ditoy ti addaan laeng ket ti [[tundra]].
 
Nupay dagiitdagiti mito ken panagipagpagarup a maipanggep ti ''[[Terra Australis]]'' ("Akin-abagatan a Daga") ket naibagbaga payen manipud idi taga-ugma, ti immuna a napasingkedan a panakakita ti kontinente ket sapsap a naawawat a naaramid idi 1820 baaben ti [[Listaan dagiti Ruso nga eksplorador|Ruso a panagbanniaga]] ni [[Fabian Gottlieb von Bellingshausen]] kenni [[Mikhail Lazarev]] idiay ''[[Vostok (balandra iti gubat)|Vostok]]'' ken ''[[Mirny (balandra iti gubat)|Mirny]]''. Ti kontinente, nupay kasta, ket nabatbati a saan a naikaskaso kadagiti nabatbati a panawen ti maika-19 a siglo gapu ti makabusor nga enbironmentona, ken adayo a panakaisinsinana.
Ti [[Antartika a Tulag a Sistema|Antartika Tulag]] ket napirmaan idi 1959 babaen dagiti 12 a pagilian; iti tttatatta a panawen, 49 apagpagilina pagpagilin ti nagpirma ti tulag. Ti tulag ket mangiparit kadagiti milisia nga aktibidad ken panagmina kadagiti minerales, mangiparit kadagiti nuklear a ken tipanagibellengti panagibelleng kadagiti nuklear a rugit, agsuporta kadagiti sientipiko a panagsukisok, ken agsalaknib ti [[ekosona]] ti kontinente. Dagiti agdama nga eksperimento ket inararamid babaen dagiti sumurok a 4,000 sientista manipud kadagiti adu a pagilian.
 
==Etimolohia==
Ti immuna apormala pormal a panapanaginagan ti nagan nga "Antártika" a kas ti maysa a kontinente a nagan idi panawen ti 1890 ket naidakamat babaen ti Eskoses [[Kartograpia|kartograpo]] a ni [[John George Bartholomew]].<ref>Ni John George Bartholomew ken ti panakainagan ti Antártika, CAIRT Pablaak 13, Naiilian a Biblioteka ti Eskosia, Hulio 2008, ISSN 1477-4186, ken ti pay {{cite web|title=The Bartholomew Archive|url=http://digital.nls.uk/bartholomew/highlights/antarctica.html}}</ref> Ti nagan nga ''Antártika'' ket isu ti [[Romanisasion iti Griego|nairomanisado]] a bersion ti [[Pagsasao a Griego|Griego]] a kompuesto a balikas ti ''ἀνταρκτική'' (''antarktiké''), pemenino ti ''ἀνταρκτικός'' (''antarktikos''),<ref>{{Citation|author=Liddell, Henry George|coauthors=Scott, Robert|url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%239514|contribution=Antarktikos|title=ATi Greek–EnglishGriego-Inggles a LexiconLeksikon|editor=Crane, Gregory R.|series=PerseusDihital Digitala LibraryBiblioteka ti Perseus|publisher=Tufts University|accessdate=16 Nobiembre 2011}}</ref> a kayatna asaoen ket "kasumbangir ti [[Artiko]]", "kasumbangir ti amianan".<ref>{{Cite book|author=Hince, Bernadette|url=http://books.google.com/?id=lJd8_owUxFEC&pg=PA6&lpg=PA6&dq=antarctica+opposite+of+north+greek|title=Ti Antartika Diksionario |publisher=CSIRO Publishing|page=6|isbn=978-0-9577471-1-1|year=2000}}</ref>
 
==PaammoDagiti nota==
<references group="Paamo"/>
 
==Dagiti nagibasaran==
==Pinagibasaran==
{{Reflist|30em}}
 
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/wiki/Antartika"