Karayan Mississippi: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m r2.7.2) (Robot: Agsuksukat eu:Mississippi ibaia idiay eu:Mississippi (ibaia)
naipatarus manipud idiay en:Mississippi River http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mississippi_River&oldid=542014806
Linia 103:
|map_caption = Mapa ti dalan, pagayusan labneng, ken dagiti nangruna a tributario ti Karayan Mississippi
|map2 = Mississippirivermapnew.jpg
|map2_caption = Naisalaysayan a mapa ti tribuario apatakdera patakder ti Karayan Mississippi
}}
Ti '''Karayan Mississippi''' ket isu ti kangrunaan a karayan ken ti kadakkelan a [[sistema ti karayan]] idiay Amianan nga Amerika.<ref>[[Heolohiko a Panagsukimat ti Estados Unidos]] Kodigo a Paset ti Hidrolohiko: 08-09-01-00- Akin-baba a Mississippi-New Orleans a Labnng a pagayusan</ref><ref name=USGSlongest>{{cite web
Linia 111:
| url = http://ga.water.usgs.gov/edu/riversofworld.html}}</ref> Nga agay-ayus laeng idiay kaunegan ti Estados Unidos (babaen ti bukodna a [[pagayusan a labneng]] a makaabot idiay Kanada), daytoy ket agtaud idiay akin-amianan a [[Minnesota]] ken agin-inayad nga [[agatimurong]] nga agpa-abagatan para iti {{convert|2530|mi|km}}<ref>Pagdaliasatan a mapa ti Kuerpo dagiti Inheniero ti Buyot ti Estados Unidos}. {{convert|2530|mi|km}} manipud idiay Danaw Itasca aginggana diay Ulo dagiti Bessang – Abagatan a Laud a Bessang ket {{convert|20|mi|km}}.</ref> aginggana idiay [[Delta ti Karayan Mississippi]] idiay [[Golpo iti Mehiko]]. Daytoy ket adda dagiti adu a [[tributario]]na, ti [[pagayusan a labneng]] ti Mississippi ket agayus kadagiti amin wenno paset dagiti 31 nga estado ti Estados Unidos, dagiti 2 probinsia ti Kanada a nagbaetan ti [[Nabato a Banbantay|Nabato]] ken [[Apalaches a Banbantay]]. Ti Mississippi ket mairanggo a kas ti [[Listaan dagiti karayan babaen ti kaatiddog|maikapat a kaatiddogan]] ken [[Listaan dagiti karayan babaen ti panagayus|maikasangapulo a kadakkelan]] a karayan iti lubong. Ti karayan ket pagbeddenganna wenno mapan idiay uneg dagiti estado ti [[Minnesota]], [[Wisconsin]], [[Iowa]], [[Illinois]], [[Missouri]], [[Kentucky]], [[Tennessee]], [[Arkansas]], [[Mississippi]], ken [[Louisiana]].
 
Dagiti [[Patneng a ttaao ti Kaamerikaan|Patneng nga Amerikano]] ket napautdan nga agnanaed tiigid ti Mississippi ken dagiti tibutariona. Kaaduan kadagitoy ket dagidi [[agananup-agburburas]] wenno agpaspastor, ngem adda met dagidi, a kas dagidi [[Agararamid ti bunton (tattao)|Agararamid ti bunton]], ket nagporma kadagitinarang-ay a kagimongan naibatay ti agrikultura. Ti isasangpet dagiti Europeano idi tawtawen ti 1500 ket nangbalbaliw ti patneng a waya ti idi dagiti immuna nga eksplorador, kalpasan daytoy dagiti immuna nga nagtataeng, ket aduda a napnapan idiay labneng. Ti karayan ket immuna nagserbi a kas maysa a bangen – a nagporporma kadagit pagbeddengan para iti [[Baro nga Espña]], [[Baro a Pransia]], ken ti nasapa nga Estados Unidos– ken idi payen a kas maysa a nangruna a sanga ti pagdalanan ken silpo ti komunikasion. Idi maika-19 a siglo, idi las-ud ti katurayan ti [[Manifest Destiny|Ipakaammo a Pagtulngpalan]], ti Mississippi ken dagitinadumaduma a lumaud a tributario, a naipangpangruna ti [[Karayan Missouri|Missouri]], ket nangporma kadagiti dalanan para iti lumaud a panagpadakkel ti Estados Unidos.
{{pungol-nangruna}}
 
Naorma daytoy manipud kadagiti napuskol a tuon kadagiti deposito ti lan-ak ti karayan, ti [[Ginget ti Karayan Mississippi]] ket maysa kadagiti kalamesan a rehion ti agrikultura ti pagilian, a nagbanagan daytoy ti naisalaysayan a panawen ti [[pison a bangka]] ti karayan. Idi las-ud ti [[Sibil a Gubat ti Amerikano]], ti pannkatiliw ti Mississippi babaen dagiti buyot ti [[Kappon (Sibil a Gubat ti Amerikano)|Kappon]] ket nangmarka ti puntos a panagsikko ti panagballigi gapu ti kinapangruna ti karayan a kas dalan ti panaglaklako ken panagbanbanniaga, a saan anipangpangruna kadagiti [[KOnpederado nga Es-estado ti Amerika|Konpederasia]]. Gapu kadagit adu nga idadakkel dagiti siudad ken dagiti dakdakkel a barko ken dagiti [[kasko]] a nagnaynayon kadagiti banbangka ti karayan, dagiti dekada a sinarunuan ti tawtawen ti 1900 ket nakakita ti pannakabangon dagiti dakkel a [[Karayan nga inhenieria|obra ti inhenniera]] a kas dagiti [[tambak]], dagiti [[Kandado (pagluganan ti danum)|kandado]] ken dagiti penned, ket kaykayon a kimmadkaddua a nabangbangon .
==Pinagibasaran==
 
Manipud idi nairugi ti moderno a panarang-ay ti labneng, ti Mississippi ket nakakita payen ti bingayna iti rugit ken dagiti parikut ti enbiromento – a ti kadayegan ket dagiti adu a tomo dagiti rugit ti agrikultura, a nnagiturongan ti [[Patay a sona (ekolohia)#Golpo iti Mehiko|patay a sona ti Golpo iti Mehiko]] iti igid ti Delta. Kadagiti napalabas a tawen, ti karayan ket nakakitkita ti agtaltalinaay a panagsikko nga ipapan idiay kanal ti [[Karayan Atchafalaya]] idiay Delta; ti maysa a panagbalbaliw ti dalan ket mabalinto a didgdra kadagiti pagsangladan a kas ti [[New Orleans]]. Adda dagiti sistema ti penned ken dagiti ruangan ket agdama nga agtengtengngel ti Mississippi, ngem gapu ti [[fluvial]] a pamay-an, daytoy a panagbalbaliw ket kumarkaro iti tunggal maysa a tawen.
 
==Dagiti nagibasaran==
;Paammo
{{Reflist|colwidth=30em}}
Line 127 ⟶ 131:
==Dagiti silpo ti ruar==
{{commons-inline|Mississippi River|Karayan Mississippi}}
*[http://www.alcnet.org/projects/overview/mississippi Karayan Mississippi ]
*[http://fmr.org/ Dagti Gayyem ti Karayan Mississippi]
 
[[Kategoria:Karayan Mississippi| ]]
Line 141 ⟶ 147:
[[Kategoria:Labneng ti Mississippi]]
[[Kategoria:Dagiti ginget ti Minnesota]]
[[Kategoria:Nangruna nga artikulo]]
 
{{Link GA|es}}