Baka: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Ti '''baka''' ket isu ti kaaduan a kita dagiti dakkel a [[Panagpaamo|napaamo]] nga [[ungulata]]. Dagitoy ket prominente a moderno a kameng ti [[subpamilia]] ti [[Bovinae]], dagitoy ti kaaduan a naiwarwaras a sebbangan ti [[Henero (biolohia)|henero]] ti ''[[Bos]]'', ken dagitoy ti kaaduan a naurnos a naidasig a kas ti '''''Bos primigenius'''''. Ti baka ket natartaraken a kas [[dingoen]] para iti karne ([[karne ti baka]] ken [[karne ti urbon]]), dagiti [[paggatasan a baka|paggatasan nga ayup]] para iti [[gatas]] ken dagiti dadduma pay a [[produkto ti paggatasan]], ken dagiti panagguyod nga ayup (panagguyod kadagiti kariton wenno arado). Dagiti dadduma pay a produkto ket mairaman ti [[lalat]] ken [[takki|lugit]] para iti [[ganagan]] wenno [[sungrod]]. Kadagiti dadduma a pagilian, a kas idiay [[India]], dagiti [[Baka iti relihion|baka ket sagrado]]. Manipud kadagiti basbassit ngem 80 a nagtataudan ti naapamo idiay abagatan a daya a Turkia idi agarup a 10,500 a tawtawen,<ref name="HowNowCow">Bollongino, Ruth & al. ''Molekular a Biolohia ken Ebolusion''. "[http://mbe.oxfordjournals.org/content/early/2012/03/14/molbev.mss092 Ti moderno a Taurine a Baka ket nagtaud manipud ti bassit a bilang kadagiti nagpundar ti Asideg a Daya]". 7 Marso 2012. Naala idi 2 Abr 2012. Op. cit. iti Wilkins, Alasdair. io9.com. "[http://io9.com/5897169/dna-reveals-that-cows-were-almost-impossible-to-domesticate?tag=archaeology Ti DNA ket mangipakpakita a dagiti baka ket narigatda idi a napaamo]". 28 Marso 2012. Naala idi 2 Abr 2012.</ref> adda dagiti nakarkulo a 1.3 bilion a baka iti lubong tatta nga aldaw.<ref name="Breeds of Cattle at CATTLE TODAY">[http://cattle-today.com/ Breeds of Cattle at CATTLE TODAY]</ref> Idi 2009, ti baka ket nagbalin a ti immuna a dingoen nga ayup ti addaan ti napno a naimapa a [[Henoma ti Bovinae|henoma]].<ref name="Cattle genome">{{cite news |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/04/23/AR2009042303453.html |title=Dagiti sientista ket wiaswasda ti Henoma ti Baka |publisher=The Washington Post |date=2009-04-23 |accessdate=2009-04-23 | first=David | last=Brown}}</ref>