|
|languages = [[Pagsasao a Polako|Polako]]
|languages2_type = [[Rehional a pagsasao]]
|languages2 = [[Pagsasao nga Aleman|GermanAleman]], [[Pagsasao a Kashubian|Kashubian]], [[Pagsasao a Lituano|Lituano]], [[Pagsasao a Silesia|Silesia]], [[Pagsasao nga Ukraniano|Ukraniano]]
|capital = [[Warsaw]]
|latd=52 |latm=13 |latNS=N |longd=21 |longm=02 |longEW=E
|Gini_year = 2002
|sovereignty_type = Panakabangon
|established_event1 = [[Baptismo iti Polonia|KhristianisasionKristianisasion]]{{Ref label|c|c}}
|established_event2 = [[Polako–Lituano a Mankomunidad|Umuna a Republika]]
|established_event3 = [[Maikadua a Polako a Republika|Maikadua a Republika]]
|established_date1 = Abril 14, 966
|established_date2 = Hulio 1, 1569
|established_date3 = NovemberNobiembre 11, 1918
|established_date4 = Disiembre 31, 1944
|established_date5 = Emero 30, 1990
|currency = [[Polako a złoty|''Złoty'']]
|currency_code = PLN
|time_zone = [[Oras ti Tengnga anga Europa|CET]]
|utc_offset = +1
|time_zone_DST = [[Kalgaw nga Oras ti Tengnga anga Europa|CEST]]
|utc_offset_DST = +2
|ethnic_groups = '''96.7% [[Tattao a Polako|Polako]]''',<br /> 3.3% dagiti dadduma pay a saan a nainaganan
|calling_code = [[Dagiti numero ti telepono iti Polonia|48]]
|footnote1 ={{note|a|a}} Kitaen,ti [[Dagiti saan nga opisial a pasasao iti Polonia]].
|footnote2 ={{note|b|b}} Saan nga opisial, [[Pagsasao a Belarús|Belarús]], [[Pagsasao a Kashubian|Kashubian]], [[Pagsasao a Lituno|Lituano]] ken [[Pagsasao nga Aleman|Aleman]] ket maususarmaus-usar kadagiti [[Dagiti komuna nga agisasao ti dua idiay Polonia|dagiti 20 a komuna nga opisina]].
|footnote3 ={{note|c|c}} Ti panaka-ampon ti [[Kristianidad]] idiay PoloniaisPolonia a kas makitkita babaen dagiti kaaduan a Polako, urayno aniamanania man dagiti relihionda wenno awan, a kas maysa kadagiti kangrunaan a nailian a pakasaritaan a napasamak.<!--See http://books.google.com/books?id=39SoSG4NGAoC&pg=PA77&lpg=PA77&dq=poland's+millennium&sig=uQ-qK9oxqMuHmVvZJj8lszrm1 ps-->
|footnote4 ={{note|d|d}} Ti lugar iti Polonia babaen ti administratibo a panakabingbingaypannakabingbingay, a kas naited ti Opisina ti Sentro nga Estadistika, ket {{convertpagbaliwen|312679|km2|sqmi|abbr=on}} a ti {{convertpagbaliwen|311888|km2|sqmi|abbr=on}} ket kalawa ti daga ken {{convertpagbaliwen|791|km2|sqmi|abbr=on}} ket dagiti kalawa ti rabaw ti kaunegan a danum.
}}
[[File:FB Warszawa panorama.jpg|thumb|left|Polonia - Warsaw]]
Ti '''Polonia''' {{IPAc-en|audio=en-us-Poland.ogg|ˈ|p|oʊ|l|ə|n|d}} ({{lang-pl|Polska}}), opisial a ti '''Republika iti Polonia''' ({{lang-pl|[[Rzeczpospolita]] Polska}}; {{lang-csb|Pòlskô Repùblika}}; {{lang-szl|Polsko Republika}}), ket maysa a pagilian idiay [[Tengnga anga Europa]], nabeddengan daytoy babaen ti [[Alemania]] iti laud; ti [[Republika a Tseka]] ken [[Slovakia]] iti abagatan; [[Ukrania]], [[Belarus]] ken [[Lituania]] iti daya; ken ti [[Baybay Baltik]] ken [[Kaliningrad Oblast]], maysa a [[Rusia|Ruso]] nga [[Enclave ken exclave|exclave]], iti amaiananamianan. Ti dagup a kalawa ti Polonia ket {{convertpagbaliwen|312679|km2|sqmi}}, a makaaramid daytoy ti [[Listaan dagiti pagilian ken territorio babaen ti dagup a kadakkel|maika-70 a kadakkelan a pagilian]] iti lubong ken ti maika-9 a kadakkelan idiay Europa. Ti Polonia ket adda ti population ti sumurok a 38 a riwriw a tattao, a makaaramid daytoy ti [[Listaan dagiti pagilian babaen ti populasion|maika-34 a kaaduan ti populasion a pagilian]] iti lubong ken ti maiakanemmaikanem a kaaduan ti populasion a [[Kameng nga Estado iti Kappon ti Europa|kameng iti Kappon ti Europa]], nga isu daytoy ti kaaduan ti populasion a kameng ti [[kalpasan ti komunista]]. Ti Polonia ket maysa a [[unitario nga estado]] a binuklan dagiti 16 a [[voivodeship]]. Ti PolandPolonia ket kameng iti [[Kappon ti Europa]], [[NATO]], ti [[Nagkaykaysa a Pagpagilian]], ti [[Organisasion ti Komersio ti Lubong]], ti [[Organisasion para iti Ekonomia a Pagtitinnulongan ken Panagrangrang-ay]] (OECD), [[Europeano nga Ekonomiko a Lugar]], [[Ahensia ti Internasional nga Enerhia]], [[Konsilo iti Europa]], [[Organisasion para iti Salaknib ken Pagtitinnulongan iti Europa]], [[Ahensia ti Internasional ti AtomicAtomiko nga Enerhia]], [[G6 (EU)|G6]], [[Konsilo dagiti Estado ti Baybay Baltik]], [[Visegrád a Grupo]], [[Weimar a Trianggulo]] ken [[Schengen a Tulagan]].
Ti panakabangonpannakabangon ti Polako nga estado ket nainaganan iti panakapannaka-ampon iti [[Kristianidad]] babaen ti nangutraynangturay a ni [[Mieszko I iti Polonia|Mieszko I]] idi 966,<ref>{{cite book|title=Ti Ababa a Pakasaritaan iti Polonia|year=2001|publisher=Pagmaldita ti Unibesidad ti Cambridges|location=Dagiti Biblioteka ti Unibersidad iti Stirling - Popular Loan (Q 43.8 LUK)|isbn=0521559170|page=3|author=Lukowski, Jerzy; Zawaszki, Hubert|edition=Umuna nga Edision|accessdate=26 Enero 2012}}</ref> iti teritoria a kapadpada iti tatta nga aldaw a Polonia. Ti [[Pagarian iti Polonia (1025–1385)|Pagarian iti Polonia]] ket naporma idi 1025, ken idi 1569 a nagpapigsa ti [[Polako–Lituano a kappon|atiddog a kumaduaan]] iti [[NlatakaNalatak a Dukado iti Lituania]] babaen ti panagpirma ti [[Kappon iti Lublin]], a nagbukel ti [[Polako–Lituano a Mankomunidad]]. Ti CommonwealthMankomunidad ceasedket toawanen exist inidi 1795 asgapu theta [[PartitionsPannakabingbinag ofti PolandPolonia|Polishnabingbingay landsdagiti weredaga partitionedti Polonia]] among thekadagiti [[KingdomPagarian ofti PrussiaPrusia]], theti [[RussianImperio Empireti Rusia]], andaken ti [[HabsburgMonarkia ti MonarchyHabsbur|Austria]]. Ti [[HistoryPakasaritaan ofti Polonia (1918–1939)|Polonia ket nakalanakaala manen ti panakawayawayasnapanakawayawayana]] a kas ti [[Maikadua a Polako a Republika]] idi 1918. Kalpasan ti dua a dekada, idi Septiembre 1939, ti [[Maikadua a Sangalubongan a Gubat]] ket nagruginangrugi ti panagraut ti Polonia babaen ti [[Nasi nga Alemania]] ken ti [[Kappon ti Sobiet]] . Sumurok nga innem a riwriw a Polako nga umili ti natay iti dayta a gubat. Ti Polonia ket nagungar kalpasan kadagiti napalas a tawen iti uneg ti [[Kappon ti Sobiet|Sobiet]] a panakapannaka-impluensia a kas ti [[Republika dagiti Tattao iti Polonia|Republika dagiti Tattao]] aginggana idi 1989. Idi panawen ti [[Rebulosion iti 1989]], ti 45 a kaatiddog ti [[komunismo]] a panagturay ket naruppuog ken ti demokratiko a panagturay ket nabagon. Daytoy ket nakaited ti pundasion ti moderno a Polonia, naamammoannaam-ammuan babaen ti batay-linteg a kas ti "Mikatlo a Polako a Republika".
Nupay ti [[PanakasakupPannakasakop iti Polonia (1939-1945)|adu a panakadadaelpannakadadael ti pagialnpagilian a napadasan iti maikadua a Sangalubongan a Gubat]], ti Polonia ket napakabaelan a nagpreserba kadagiti adu a bukodna a [[Kultura iti Polonia|kultura a kabaknangan]]. Adda dagiti 14 nga agdama a tinawtawid a pagsaadan a naisuratan idiay listaan ti UNESCO a Tinawtawid ti Lubong idiay Polonia.<ref>{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/pl |title=Polonia - UNESCO a Sentro ti Tinawtawid ti Lubong |publisher=Whc.unesco.org |date= |accessdate=2012-02-06}}</ref>
Manipud idi gibus ti panawen ti komunista, ti Polonia ket nakagun-od ti "nangato unay" a ranggo ti banag iti [[Pagsurotan ti Panagrangrang-ay ti Nagtagitaoan|panagrangrang-ay ti nagtagitaoan]].
{{reflist}}
== Dagiti silpo ti ruar==
{{Commons-inline|Polska|Polonia}}
{{Union ti Europa}}
| 