|
|official_languages = [[Pagsasao nga Ingles|Ingles]] ken [[Pagsasao a Chamorro|Chamorro]], Espaniol (saan nga opisial)
|capital = [[Hagåtña, Guam|Hagåtña]]
|ethnic_groups = 39% [[TattoTattao a Chamorro|Chamorro]], 26.3% [[Tattao a Pilipino|Pilipino]], 11.3% [[Taga-Isla ti Pasipiko|Pasipiko]], 6.9% [[Taatao a puraw|Puraw]], 6.3% dadduma pay [[Tattao nga Asiano|Asiano]], 2.3% dadduma pay, 9.8% [[Mestiso]]<ref name=CIA>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gq.html CIA Factbook: Guam]</ref>
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW=
|largest_settlement_type = purok
|cctld = [[.gu]]
|calling_code = [[+1-671]]
|footnote1 = 2000karkulo aidi 2000 karkulo
|website = [http//www.guam.gov/ www.guam.gov]
}}
Ti '''Guam''' ({{IPAc-en|audio=en-us-Guam.ogg|ˈ|ɡ|w|ɑː|m}}; [[Pagsasao a Chamorro|Chamorro]]: '''''{{lang|cha|Guåhån}}''''') ket maysa a naurnos, a [[Dagiti teritorio iti Estados Unidos#Dagiti inkorporadonainkorporado ken saan a nainkorporado a teritorio|saan a nainkorporado a teritorio]] iti [[Estados Unidos]] a mabirukan idiay lumaudakinlaud a [[Taaw Pasipiko]]. Maysa daytoy kadagiti lima a [[Dagiti teritorio iti Estados Unidos|teritorio ti Estados Unidos]] nga addaan tiiti naipatakder a paisano a gobierno.<ref name="oia">"[http://web.archive.org/web/20070209094507/http://www.doi.gov/oia/Firstpginfo/territories.html Dagiti teritorio ti E.U.]." ''DOI nga Opisina iti Insular a Pannakibiang. Pebrero 9, 2007.</ref><ref>"[http://www.doi.gov/oia/Islandpages/political_types.htm PanakailawaganPannakaipalawag dagitikadagiti Organisasion ti Insular a Politikal a Lugar]." ''[[Opisina iti Insular a Pannakibiang]]''. Naala idi Oktubre 31, 2008.</ref> Ti Guam ket nailaista a kas maysa kadagiti sangapulo ket innem a [[Listaan ti Nagkaykaysa a Pagpagilian kadagiti Saan a Bukod a Naturayan a Teritorio|Saan a Bukod a Naturayan a Teritorio]] babaen ti [[Naipangpangruna a Komite iti Dekolonisasion]] iti [[Nagkaykaysa a Pagpagilian]].<ref>[http://www.un.org/Depts/dpi/decolonization/history.htm Pakasaritaan iti U.N. a Dekolonisasion a Komite - Opisial a sapot ti pagsaadanwebsiten ti U.N.]</ref> Ti kapitolio iti daytoy nga isla ket ti [[Hagåtña, Guam|Hagåtña]] (sigud idi nga Agaña). Ti Guam ket isu ti kadakelankenkadakelan ken akin-abagatan unay iti [[Is-isla ti Mariana]].
Dagiti [[Tattao a Chamorro|ChamorrosChamorro]], dagiti [[patneng a tattao|patneng]] a tattao ti Guam, ket immunada tinaengan ti isla idi agarup a 4,000 a tawtawen.<ref>[http://www.chamorro.com/kantontasi/commonw.html Kanton Tasi]</ref> Daytoy nga isla ket addan ti atiddog a pakasaritaan iti [[Europeano a kolonialismo]]. Nadutokan babaen ni [[Ferdinand Magellan]] idi agdama ti panagbanbaniaga dagiti Kastila idi Marso 6, 1521, ti immuna a kolonia ket naipatakder idi 1668 babaen ti Espania idi isasangpet dagiti agtalinaed amairamana mairaman ni [[Diego Luis de San Vitores|Padre San Vitores]], maysa a Katoliko a [[misinero]]. Iti adadu ngen dua a siglo, ti Guam ket maysa a nagrunanangruna a pagsardengan para kadagiti Espaniol a [[Manila Galeon]] a tinawen a nagbalballasiw ti Pasipiko. Daytoy nga isla ket tinengngel babaen ti [[Espaniol a Daya nga Indio|Espania]] aginggana idi 1898, nga idi daytoy ket naisuko iti Estados Unidos idi panawen ti [[Espaniol-Amerikano a Gubat]] ken ti kalpasan daytoy ket naited a kas paset iti [[Tulag iti Paris (1898)|Tulag iti Paris]].
A kasKas ti kadakkelan nga isla idiay [[Mikronesia]] ken ti maymaysa laeng a tinengngel ti Estados Unidos nga isla iti dayta a rehion sakbay ti [[Maikadua a Sangalubongan a Gubat]], ti Guam wasket natiliwtiniliw ti [[Imperio ititi HapónHapon|HapónHapon]]o idi Disiembre 8, 1941, itikadagiti or-oras kalpasan ti panagbomba ti [[Pearl Harbor]], ken nasakupan iti dua ken kagudua a tawtawen.
Iti panawen daytoy a panagsakup, dagiti tattao iti Guam ket suheto kadagito aramid a mairaman ti tuok, putolan ken rames,<ref>[http://catalogue.nla.gov.au/Record/197751 Restitusion ti Gubat a Tignay : panangdengngeg sakbay ti Subkomite iti Insular ken Internasional a Panakibiang iti Co... | Nailian a Biblioteka iti Australia]</ref> ken napilit da nga umampon ti Hapón a kultura.<ref>{{cite journal|last=Higuchi|first=Wakako|title=Ti Pannaka-HapónHapon nga Annuroten para dagiti Chamorro iti Guam, 1941-1944|journal=Ti Warnakan iti Pakasaritaan ti Pasipiko|date=Hunio 2001|volume=36|issue=1|pages=19–35}}</ref> Ti Guam ket suheto idi ti narungsot a panakilablaban idi natiliw met laeng ti isla babaen dagiti tropa ti Estados Unidos idi Hulio 21, 1944, ti petsa a tinawen a napammadayawan a kas ti [[Wayaan nga Aldaw]].<ref>{{cite news | agency=Associated Press | title=Ti polis ti Guam ket nakatiliw iti suspekto iti panaglagip a panagtakaw | newspaper=[[Marine Corps Times]] | date=Hulio 7, 2007 | url=http://www.marinecorpstimes.com/news/2007/07/ap_guammemorialtheft_070707/ | accessdate=Abril 5, 2010}}</ref>
TttaTatta nga aldaw, ti ekonomia ti Guam ket nasuportaran babaen ti kangrunaannakangrunaan nga industriaindustriana, ti [[turismo]], a naipangpangruna a buklen daytoy kadagiti bisita manipud tiiti HapónHapon. Ti maikadua a pagtaudan ti matgedan ti Guam ket ti [[Siiigam a Buyot iti Estados Unidos|Militar ti Estados Unidos]].<ref name="Rogers">{{cite book | first=Robert F. | last=Rogers | title = Pagtungpalan a Panagtaldiap ti daga: Pakasaritaan iti Guam | location = Honolulu | publisher = Pagmalditan ti Unibersidad iti Hawaii | year= 1995 | url = | doi = | isbn = 978-0824816780 | accessdate = }}</ref>
== Dagiti nagibasaran ==
| 