|
Ti '''presidente''' ket maysa a [[daulo]] iti maysa nga [[organisasion]], [[kompania]], [[club|timpuyog]], [[trade union|kappon ti komersio]], [[unibersidad]], wenno [[pagilian]].
Iti [[etimolohia]], ti ''[[wiktionary:president|presidente]]'' ket isu ti [[Wiktionary:Preside|mangiturong]], isu ti agtugtugaw a mangidaulo (manipud ti [[Pagsasao a Latin|Latin]] a ''pre-'' "sakbay" + ''sedere'' "agtugaw"; a nakaited ti termino a ''[[praeses]]''). Iti kasisigud, [[Presidente (titule)|ti termino]] ket nangitudtudo iti mangturturongmangiturturong nga opisial iti seremonia wenno timpuyogan (a kas ti, [[chairman|mangipangulo]]), ngem tattan ket kadawyan daytoy a mangitudtudo iti maysa nga opisial. Kadagiti dadduma pay a banagsbanag, ti "Presidente" tattantatta nga aldawaldawen ket maysa a sapsap a titulo para kadagiti [[daulo ititi estado]] kadagiti kaaduan a [[republika]], uyaraynourayno dagitoy ket nadayeg a [[panagbutos|nabutosan]], napili babaen ti [[lehislatura]] wenno babaen ti espesial nga [[elektoral a kolehio]].
== DagitipresidenteDagiti presidente a kas daulo ititi estado ==
=== Dagiti presidente kadagiti demokratiko a pagilian ===
Dagiti presidente kadagiti pagilian nga adda ti maysa a demokratiko wenno representatibo a porma iti [[gobierno]] ket kadawyanda a mabutosan para iti naisangsangayan a paset ti panawenapanawenna ken dagiti dadduma pay a kaso mabalinda amabutosana mabutosan manen babaen ti isu met laeng a pamay-an a naikadutokanda, a kas ti. kadagiti adu a pagilian, dagiti periodiko a nadayeg a panagbutos. Dagiti bileg a naited kadagiti kastoy a presidente adu kadagiti paggidiatanda. Adda dagiti panakapresidente, a kas ti [[Presidente iti Irlandia|Irlandia]], ket kaaduan apangseremonia laeng, ngem dagiti dadduma pay a sistema ket mangitedda ti Presidente kadagiti adu a bileg a kasla dagiti panagidutok ken panagikkat kadagiti [[Kangrunaan a Ministro]] wenno dagiti [[Gabinete (gobierno)|gabinete]], ti bileg a mangirangarang ti [[gubat]], ken dagiti bileg ti [[beto]] iti lehislasion. Kadagiti adu a pagilian ti Presidente ket isu pay ti [[Commander-in-Chief|Nangruna a Komandante]] iti siiigam a buyot ti pagilian, ngem daytoy manen ket mabalin a sumakop manipud kadagiti seremonia a papel aginggana ti adu a katurayan.
Dagiti estado nga adda ti [[presidente a sistema]] iti gobierno, ti presidente ket mangisanay dagiti pamay-an iti [[Daulo iti Estado]] ken [[Daulo iti Gobierno]], a kas dagiti mangidagus ti ehekutibo a sanga ti gobierno.
DagitipresidenteDagiti presidente iti daytoy a sistema ket mabalinda a ''naidagusan'' a nabutosan babaen ti nadayeg a butos wenno ''saan a dagus'' a panagbutopanagbutos babaen ti maysa nga elektoral a kolehio wenno dagiti sabali pay a demokratiko a nabutosan a bagi.
Idiay [[Estados Unidos|Esatdos Unidos]], ti [[Presidente iti Esatdos Unidos|presidente]] ket ''saan a dagus'' a nabutosan babaen ti [[Elektoral a kolehio ti Estados Unidos|Elektoral a Kolehio]] a binuklan dagiti agpilpili a pili babaen dagiti agbutbutos iti panagbutos ti presidente. Iti kaaduan kadagiti estado ti Estados Unidos, ti tungngal maysa nga elektura ket maikeddeng ti panagbutos para iti nainaganan a kandidato a naikeddeng babaen ti nadayeg a butos kadagiti tungngal maysa nga estado, tapno dagiti tattao, iti panagbutos para iti tungngal maysa nga elektura, ken kasla pagbanaganare ti panagbutos para iti kandidato. Nupay kastagapokasta kadgitigapo kadagiti nadumaduma a rason dagiti bilang ti elekturaaelektura maiparabor iti tungngal maysa a kandidato ket mabalin a saan amaibagaya maibagay iti nadayeg a butos. Isu ngaa dagiti uppat nga asideasideg a panagbutos ti presidente ti Estados Unidos ([[Panagbutos ti presidente ti Estados Unidos, 1824|1824]], ti [[Panagbutos ti presidente ti Estados Unidos, 1876|1876]], ti [[Panagbutos ti presidente ti Estados Unidos, 1888|1888]], ken ti [[Panagbutos ti presidente ti Estados Unidos, 2000|2000]]), ti kandidato nga adda kadagiti kaaduan a nadayeg a butos ket naabak tibutosti butos.
Idiay [[Mehiko]], ti [[Presidente iti Mehiko|presidente]] ket ''dagus'' a mabutosan para iti innem a termino baben ti nadayeg a butos. Ti kandidato a managabak kadagiti kaaduan a butos ket mapili a presidente uray no awan ti patingnga a kaaduan. Ti presidente ket mabalin a saanen akmakaala timakaala iti sabali a termino. Dagiti [[Sapasap a panagbutos idiay Mehiko, 2006|2006 a Mehikano a panagbutos]] ket adda dagiti nakarit a panakibinglay, dagiti elektoral a anagbanagannagbanagan ket nanagipakitamangipakita ti bassit a naggiddiatan a nagbaetan kadagitiduaakadagiti dua a kaaduan a nakaala tiiti butos a kandidato ken ti naggiddiatan ket agarup laeng a 0.58% a dagup ti butos. Ti [[Pederal Elektoral a Tribunal]] ket nangirangarang ti napili a Presidente kalpasan ti kontrobersial a leppas ti panagbutos a pamay-an.
Idiay [[Brasil]], ti [[Presidente iti Brasil|presidente]] ket ''dagus'' a mabutosan para iti upat atawena tawen atermino baben ti nadayeg a butos. Ti maysa a kandidato ket nasken nga adda ti 50% kadagiti pudno a butos. No awan ti kandidato a makagun-od ti kaaduan kadagiti butos, addanto ti maysa a [[runoff election|panagbutos manen]] a nagbaetan dagiti dua a kandidato. Manen, ti maysa a kandidato ket makasapul ti maysa a kaaduan iti butos tapno mapili. Idiay Brasil, ti presidente ket saan a mabalin a mabutosan ti adaduad-adu ngem dua nga agsasrunoagsasaruno a ternminotermino, ngem awan ti limitado ti bilang iti termino nga agserbi ti maysa a presidente.
Adu kadagiti pagilian ti [[Abagatan nga Amerika]], [[Tengnga nga Amerika]], ken [[Aprika]] ket agsurot ti presidente a modelo.
|
