Austria: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m panangiletra (via JWB)
m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika
Linia 18:
|languages_type = Dagiti pagsasao
|languages = [[Austro-Babaro]], [[Alemaniko nga Aleman|Alemaniko]] idiay Vorarlberg. Iti lokal pay [[Pagsasao a Eslobeno|Eslobeno]], [[Burgenland a Kroata]] ken [[Pagsasao a Hungaro|Hungaro]]
|ethnic_groups = '''91.1% [[Tattao nga Austriano|Austriano]]''',<br />8.9% ganganaetgangganaet -<br />4% isu dagiti [[Tattao a Yugoslav|Yoguslav]],<br />1.6% [[Dagiti Turko idiay Austria|Turko]],<br />2.4% sabsabali ken di naibagbaga<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/au.html |title=Austria |author=World Factbook |date=3 Agosto 2010 |work=|publisher=CIA |accessdate=14 Agosto 2010}}</ref>
| ethnic_groups_year = 2001
| capital = [[Vienna]]
Linia 35:
| area_km2 = 83,879
| area_rank = Maika-115
| area_magnitude = 1 E10
| percent_water = 1.7
| area_sq_mi = 32,377 <!--Saan nga ikkaten [[WP:MOSNUM]]-->
Line 76 ⟶ 75:
}}
 
Ti '''Austria''' nga ti opisial a '''Republika ti Austria''' ket maysa a [[naserraan ti daga a pagilian]] nga addaan tiiti kumurang wenno sumurok a 8.7 a riwriw a tattao<ref name="Population">{{cite web|url=http://www.statistik.at/web_de/dynamic/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstand_und_veraenderung/056447 |title=STATISTIK AUSTRIA – Bevölkerungsstand und −veränderung |publisher=Statistik.at |date=2011-05-19 |accessdate=2011-07-24}}</ref>idiay [[Tengnga nga Europa]]. Nabeddengan daytoy babaen ti [[Republika a Tseka]] ken [[Alemania]] iti amianan, [[Hungaria]] ken [[Eslobakia]] iti daya, [[Eslobenia]] ken [[Italia]] iti abagatan, ken [[Suisa]] ken [[Listenstain]] iti laud. Ti territorio ti Austria ket sinakopna ti 83,855 kuadrado kilometro (32,377 kd milia) ken addaan tiiti natimbeng ken [[Alpino a tiempo]]. Ti rabaw ti daga ti Austria ket kaaduan a kabanbantayan gapu ti kaadda ti [[Alpes]]; adda laeng iti 32% ti pagilian ket adda iti baba ti {{convert|500|m|ft|0}}, ken ti kangatuan a puntos ket {{convert|3798|m|ft|0}}.<ref name="CIA">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/au.html |title=Austria |work=[[The World Factbook]] |date=14 Mayo 2009 |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=31 Mayo 2009 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20090610113837/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/AU.html| archivedate=10 Hunio 2009 |deadurl=no }}</ref> Kaaduan ti populasionn aket agsasao kadagiti lokal a [[Pagsasao a Babaro|Babaro]] a dialekto iti [[Pagsasao nga Aleman|Aleman]] a kas ti patneng a pagsasaoda,<ref name="Language">{{cite web |url=http://www.statistik.at/web_de/static/bevoelkerung_2001_nach_umgangssprache_staatsangehoerigkeit_und_geburtsland_022896.pdf |title=Die Bevölkerung nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland |publisher=Statistik Austria |accessdate=17 Nobiembre 2010 |format=PDF |archiveurl=http://web.archive.org/web/20101113171636/http://www.statistik.at/web_de/static/bevoelkerung_2001_nach_umgangssprache_staatsangehoerigkeit_und_geburtsland_022896.pdf |archivedate=13 Nobiembre 2010 |deadurl=no }}</ref> ken ti Aleman iti alagaden a pormana ket isu ti opisial a pagsasao ti pagilian.<ref name="Britannica">{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/44183/Austria |title=Austria |date=31 Mayo 2009 |work=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=31 Mayo 2009 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20090419153631/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/44183/Austria |archivedate=19 Abril 2009 |deadurl=no}}</ref> Dagiti dadduma pay nga opisal a pagsasao ket ti [[Pagsasao a Hungaro|Hungaro]], [[Kroata a Burgenland]], ken [[Pagsasao nga Eslobeno|Eslobeno]].<ref name="CIA" />
 
Dagiti taudan ti moderno nga Austria ket nanipud idi panawen ti [[Kamara ti Habsburg|dinastia ti Habsburg]] idi ti kaaduan ti pagilian ket paset ti [[Nasantuan a Romano nga Imperio]]. Idi las-ud ti maika-17 ken maika-18 a sigsiglo, ti Austria ket nagbalin a kas maysa a [[nalatak a bileg]] iti Europa<ref>Paglakuan a Liberalismo: Ti Paradigma para idi maika-21 a siglo, panid 247, David Boaz, Edward H. Crane, Cato Institute, Washington D.C. 1993, {{ISBN|978-0-932790-98-9}}</ref><ref>Ti Panagbalbaliw ti Politika ti Europa, 1763–1848, Oxford a Pakasaritaan ti Moderno nga Europa, panid 209, Paul W. Schroeder, Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 1996, {{ISBN|978-0-19-820654-5}}</ref> ken, iti panagsungbat ti pannakabalangat ni [[Napoleon]] a kas ti [[Emperador ti Pransia]], ti [[Austriano nga Imperio]] ket opisial a nairangarang idi 1804. Idi 1867, ti imperio ket [[Austro-Hungaro a Lompromiso ti 1867|nagreporma]] iti [[Austria-Hungaria]].
Line 82 ⟶ 81:
Kalpasan ti pannarebba ti Habsburg (Austro-Hungaro) nga Imperio idi 1918 idi panagpatingga ti [[Sangalubongan a Gubat I]], ti Austria ket nangamopon ken nagusar ti nagan ti [[Republika ti Aleman-Austria]] (''{{lang|de|Deutschösterreich}}'', ken kalpasanna ''{{lang|de|Österreich}}'') iti maysa apanagpadas para iti panagkaykaysa iti [[Republika ti Weimar|Alemania]], ngem naparitan gapu ti [[Tulag ti Saint-Germain-en-Laye (1919)]]. Ti [[Umun a Republika ti Austria]] ket nabangon idi 1919. Iti 1938 nga [[Anschluss]], ti Austria ket sinaupan ken insilpo babaen ti [[Nazi nga Alemania]].<ref name="Britannica Anschluss">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/26730/ |title=Anschluss |date=24 Septiembre 2009 |work=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=31 Mayo 2009 }}</ref> Daytoy ket nagpaut aginggana ti panagpatingga ti [[Sangalubongan a Gubat II]] idi 1945, kalpasanna idi a ti Alemania ket [[Nasakupan ti Aliado nga Austria|sinakupan dagiti Aliado]] ken ti dati a demokratiko a batay-linteg ti Austria ket naipasubli. Idi 1955, ti [[Tulag ti Estado ti Austria]] ket nangipabangon manen ti Austria a kas maysa a naturay nga estadoa, a nagpatinggaan daytoy iti pannakasakup. Iti isu met laeng a tawen, ti [[Austriano a Parlamento]] ket nagpartuat ti [[Deklaratsion iti Neutralidad]] a nangirangarang daytoy a ti Maiakdua a Republika ti Austria ket agbalinto a permanente a [[neutralidad (sangalubongan apannakibiang)|neutral]].
 
Tatta nga aldaw, ti Austria ket maysa a parlamentario a [[representatibo a demokrasia]] a buklen dagiti siam a [[dagiti estado ti Austria|pederal nga estado]].<ref name="CIA" /><ref name="johnson 17">Lonnie Johnson 17</ref> Ti kapitoliona ken kadakkelan a siudad, nga addaan tiiti populasion iti sumurok a 1.7&nbsp;riwriw, ket ti [[Vienna]].<ref name="CIA" /><ref name="Vienna pop">{{cite web |url=http://www.statistik.at/blickgem/pz1/g90001.pdf |title=Probezählung 2006 – Bevölkerungszahl |date=31 Oktubre 2006 |work=Statistik Austria |format=PDF |language=Aleman |accessdate=27 Mayo 2009 }}</ref> Ti Austria ket maysa kadagiti [[Listaan dagiti pagilian babaen GDP (nominal) tunggal maysa a tao|kabaknangan apagilian iti lubong]], nga adda ti nominal a GDP iti tunggal maysa a tao iti $46,330 (2012 karkulo.). Ti pagilian ket nakaparang-ay iti maysa a [[listaan dagiti pagilian babaen ti Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan|nangato nga alagaden ti panagbiag]] ken idi 2011 nairanggo idi daytoy ti maika-19 iti lubong para iti bukodna a [[Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan]]. Ti Austria ken kamengen ti Nagkaykaysa a Pagpagilian manipud idi 1955,<ref>Jelavich 267</ref> [[Pannakaipangato ti Austria iti Kappon ti Europa|timmipon ti Kappon ti Europa]] idi 1995,<ref name="CIA" /> ken maysa a nangpundar ti [[Gunglo para iti Ekonomiko a Pagtitinnulongan ken Panagrang-ay|OECD]].<ref name="OECD">{{cite web |url=http://www.oecd.org/about/0,3347,en_33873108_33873245_1_1_1_1_1,00.html |title=Austria About |publisher=OECD |accessdate=20 Mayo 2009 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20090506022708/http://www.oecd.org/about/0,3347,en_33873108_33873245_1_1_1_1_1,00.html |archivedate=6 Mayo 2009 |deadurl=no}}</ref> Ti Austria ket nangpirma pay ti [[Schengen a Tulagan]] idi 1995,<ref name="Schengen">{{cite web |url=http://migration.ucdavis.edu/mn/more.php?id=643_0_4_0 |title=Ti Austria timmipon iti Schengen |date=Mayo 1995 |work=Migration News |accessdate=30 Mayo 2009 }}</ref> ken nangampon ti Europeano a kuarta, a [[euro]], idi 1999.
 
== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}
 
Line 93 ⟶ 92:
* {{Cite book | last=Johnson | first=Lonnie | title=Panagiyamammo ti Austria: ti ababa a sarita | year=1989 | publisher=Ariadne Press | location=Riverside, Calif. | isbn=0-929497-03-1}}
* Rathkolb, Oliver. ''Ti Paradoksiko a Republika: Austria, 1945–2005'' (Berghahn Books; 2010, 301 pampanid). Patarus iti 2005 a panagadal kadagiti paradoksiko nga aspeto ti politika a kultura ken kagimongan ti Austria.
* {{Cite book | last=Schulze | first=Hagen | title=Dagiti estado, pagpagilian, ken nasionalismo: manipud tiiti Tengnga a Panpanawen aginggana iti agdama | year=1996 | publisher=Blackwell | location=Cambridge, Mass. | isbn=0-631-20933-6}}
{{Refend}}
 
Line 99 ⟶ 98:
* {{Commons-inline|Austria}}
* {{Wikivoyage-inline|Austria}}
* [http://www.bundeskanzleramt.at/DesktopDefault.aspx?alias=english&init&init Opisial a Portal ti Gobierno]
* {{CIA World Factbook link|au|Austria}}
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/44183/Austria Austria] iti ''[[Encyclopædia Britannica]]''
* [http://www.state.gov/p/eur/ci/au/ Austria] - pakaammo manipud tiiti Departamento ti Estado ti Estados Unidos
* [http://www.loc.gov/rr/international/european/austria/au.html Dagiti Portal iti Lubong] manipud tiiti Biblioteka ti Kongreso ti Estdos Unidos
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/austria.htm Austria] iti ''UCB Libraries GovPubs''
* {{dmoz|Regional/Europe/Austria}}
* [http://www.city-map.at/ Pakaammo iti Austria] Naurnos babaen kadagiti rehion. Agili kadagiti lima a pagsasao.
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17405422 Bariweswes ti Austria] manipud tiiti BBC News
* {{Wikiatlas|Austria}}
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=AT Dagiti Panagipalnaad ti Nangruna a Panagrang-ay para iti Austria]