Frida Kahlo: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m patarus (via JWB)
m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika
Linia 10:
| nationality = [[Tattao a Mehikano|Mehikano]]
| field = [[Painting]]
| training = [[Autodidakta|Bukod a nagisursuro kaniana ]]
| movement = [[Surealismo]]
| known_for = Bukod a retrato
Linia 36:
}}
 
Ni '''Frida Kahlo de Rivera''' (Hulio 6, 1907- Hulio 13, 1954; naiyanaknayanak a kas ni '''Magdalena Carmen Frieda Kahlo y Calderón''')<!--<ref name="clas.arizona.edu" />--><ref name=herrera>{{cite book|last=Herrera|first=Hayden|title=Biograpia ni Frida Kahlo|publisher=HarperCollins|year=1983|location=New York|isbn=978-0-06-008589-6}}</ref> ket maysa idi a [[Mehikano nga arte|Mehikano a pintor]], a naipasngay idiay [[Coyoacán]],<ref>{{cite web|title=Frida Kahlo|url=http://www.smithsonianmag.com/arts-culture/kahlo.html|publisher=Smithsonian.com|accessdate=2008-02-18}}</ref> a kasayaatan nga ammo kadagiti kabukbukodanna a retrato.<ref>Frida Kahlo babaen ni Adam G. Klein</ref>
 
Ni Kahlo ket nangrugi ken nagpatingnga idiay Siudad ti Mehiko, iti pagtaenganna nga ammo a kas ti Asul a Balay. Isu ket nangited ti petsa iti pannakaiyanak iti Hulio 7, 1910, ngem ti sertipikado ti pannakaiyanakna ket mangipakpakita iti Hulio 6, 1907.Naipagpagarup a ni Kahlo ket kinayatna a maitumpong ti pannakaipasngayna iti rugi ti[[Mehikano a rebolusion]] tapno ti biagna ket mangrugi ti moderno a Mehiko. Idi agtawen ti innem, ni Frida ket nasakitan tiiti [[polio]], a gapuanan ti nakutkuttong a pannakaiparang ti kanawan a sakana. Daytoy ket nagtultuloy a permanente.<ref name="Kettenmann">{{cite book|last=Andrea|first=Kettenmann|title=Frida Kahlo: Ut-ot ken Regget|publisher=Benedikt Taschen Verlag GmbH|year=1993|location=Köln|page=3|url=|doi=|isbn=3-8228-9636-5}}</ref> Dagiti obrana ken rinamrambakan idiay Mehiko a kas emblamatiko ti nailian ken [[patneng a tattao ti Kaamerikaan|patneng]] a tawidan, ken babaen dagiti peminista para kadagiti awan kompromisona a pannakaipakita ti babai a pannakaipadas ken porma.<ref name=broude>Norma Broude, Mary D. Garrard. ''Ti Agpadpadakkel a diskurso: pemenismo ken pakasaritaan ti arte''. 1992, panid 399</ref>
 
Ti [[Mehikano a kultura]] ken [[Amerindiano]] a kultural a tawidantawid ket nangruna kadagiti obrana, a sagpaminsan a nailaslasin a kas ti ''[[Naïve art|Ampapaok nga arte]]'' wenno [[folk nga arte]].<ref>{{cite book|last=Karl|first=Ruhrberg|authorlink=|last2=Schneckenburger |first2=Manfred |last3= Christiane |first3= Fricke |last4=Klaus |first4=Honnef|title=Frida Kahlo: Ti Arte ti Maika-20 a Siglo: Pinintaan, Eskultura, Baro a Midia, Potograpia|publisher=Benedikt Taschen Verlag GmbH|year=2000|location=Köln|page=745|isbn=3-8228-5907-9}}</ref> Dagiti obrana ket nainlawlawagan pay a kas "surealista", ken idi 1938 ni André Breton, ti nangruna a nagirugi ti surealista a tignay, ket nangibagbaga ti arte ni Kahlo a kas maysa a "lasos ti likmut ti maysa a bomba".<ref name=broude />
 
Ni Kahlo ket adda ti nalaka a managbalbaliw a pannakiasawa iti nadayed a Mehikano nga artista a ni [[Diego Rivera]]. Isu ket nagsagsagaba ti dagup ti kabibiagna kadagiti parikut ti salun-at, nga adu kadagitoy ket naala manipud iti maysa nga aksidente ti trapiko idi isu ket maysa a agtutubo. Dagitoy a banag ket nairepresenta kadagiti obrana, nga adu kadagitoy ti bukod a retrato iti maysa a kita wenno sabsabali pay. Insingsingasing ni Kahlo a, "Ipinpintak ti bagik gapu ta kanayonak nga agmaymaysa ken gapu ta siak ti suheto a naamaamuak unay."<ref name=pp>Andrea Kettenmann, Frida Kahlo. ''Frida Kahlo, 1907–1954: ut-ot ken regget'' panid 27</ref> Inbagana pay ket, "Naipasngayak a maysa a puta. Naipasngayak a maysa a pintor."<ref>Birbiruken ni Frida Kahlo</ref>
 
== Kinaubing ken pamilia ==
Ni Frida Kahlo ket naipasngay idi Hulio 6, 1907, idiay balay ti nagannak kaniana, anga naamammuanammo a kas ti ''[[Frida Kahlo Museo|La Casa Azul]]'' (Ti Asul a Balay), idiay [[Coyoacán]]. Iti dayta a panawen, ti Coyoacán ket maysa idi a bassit nga ili idiay ruar ti [[Siudad ti Mehiko]].
 
Ti amana, ni [[Guillermo Kahlo]] (1871–1941), ket naipasngay idi a kas ni Carl Wilhelm Kahlo idiay [[Pforzheim]], [[Alemania]], ti anak a lalaki ni Jakob Heinrich Kahlo ken Henriette Kaufmann. Immalisda manipud idiay Hungaria ken napanda idiay Alemania, ti anakda a lalaki a ni Wilhelm ket naiyanaknayanak idi 1872. Ni Carl Wilhelm Kahlo ket nagbanbaniaga idiay Mehiko idi las-ud ti 1891 idi isu ket agtawen ti sangapulo ket siam ken, idi isasangpetna, binaliwanna ti Aleman nga apelyidona a, Wilhelm, iti Espaniol a kapadpadana, iti [[Guillermo (panangipalpalawag)|Guillermo]]. Ni Frida ken dagiti dadduma pay ket nangibagbaga a ti amana ket kaputotan ti Hungaro [[Hudio]].<ref>[http://forward.com/articles/8195/beyond-mexicanidad-the-other-roots-of-frida-kahlo/ Ti Labes ti Mexicanidad: Dagiti sabali par a Ramut a Kasiasino ni Frida Kahlo Babaen ni Leslie Camhi. The Forward, Septiembre 26, 2003]</ref><ref>Hayden Herrara, ''Frida: Ti Biograpia ni Frida Kahlo'', 1983 p5</ref> (Maysa a libro <ref>''Fridas Vater: Der Fotograf Guillermo Kahlo'' babaen ni Gaby Franger ken Rainer Huhle</ref> ket nangibagbaga a ni Guillermo ket naiyanakidi iti [[Protestante]] a nagannak idiay [[Frankfurt]] ken Pforzheim.<ref name="jerpost1">{{cite news|last=Ronnen|first=Meir|coauthors=|title=Ti ama ni Frida Kahlo ket saan a pudno a Hudio|pages=|publisher=The Jerusalem Post|date=2006-04-20|url=http://www.jpost.com/ArtsAndCulture/Books/Article.aspx?id=19442|accessdate=2009-09-02}}</ref> Ti maysa a nagreprepaso ket nangibagbaga a ni Frida ket kinaykayatna a maliklikan a maisilpo kadagiti partido ti [[Nazi]].<ref>[http://www.jpost.com/ArtsAndCulture/Books/Article.aspx?id=19442/ "Ti ama ni Frida Kahlo ket saan nga Hudio". The Jerusalem Post, Abril 20, 2006]</ref>)
 
Ti ina ni Frida, Matilde Calderón y Gonzalez, ket maysa idi a nagraraem a [[Katoliko a Simbaan|Romano Katoliko]] iti nangruna a [[dagiti patneng a tattao ti Kaamerikaan|Amerindiano]], ken kas pay ti Espaniol, a kaputotan.<ref name="Frida Kahlo (1907–1954), Mexican Painter">{{cite web|title=Frida Kahlo (1907–1954), Mehikano a Pintor|work=Biography|url=http://www.fridakahlo.com/bio.shtml|accessdate=2007-06-02}}</ref> Dagiti nagannak kenniken ni Frida ket nakiassawada kalpasan ti ipupusay ti immuna nga asawa ni Guillermo, a napasamak idi naiyanaknayanak ti maikadua nga anakna. Urayno ti pananakiasawada ket saan a naragsak, ni Guillermo ken Matilde addada iti uppat nga annak a babbai, a ni Frida being ti maikatlo. Isu ket adda ti dua a bakbaket a kagudua a kakabsat a naiapadakkelnaipadakkel tiiti isu met laeng a sangkabalayan. Ni Frida ket nangibagbaga nga isu ket dimakkel iti lubong a napalikmutan kadagiti babbai. Nupay kasta, iti las-ud ti kabibiagna, ni Frida ket nagtultuloy a nagay-ayat iti amana.
 
To [[Mehikano a Rebolusion]] idi las-ud ti 1910, idi ni Kahlo ket agtawen ti tallo. Ni Kahlo kalpasan daytoy ket nagtunton nga isu ket naipasngay idi 1910, a naipagarup a dagitit tattao ket maitaripnong kaniana ti rebolusion. Kadagiti sinursuratna, linaglagipna a ti inana ket nangiseserrek kaniana ken dagiti kakabsatana idiay uneg ti balayda idi las-ud ti panagipalpaltog kadagiti kalsada idiay ilina.
Linia 55:
Ni Kahlo ket nasakitan ti [[polio]] idi agtawen ti innem, a nakaibati ti naingingpis a kanawan a sakana ngem ti kanigid, nga inababonganna daytoy idi babaen ti panagkawkawes kadagiti atiddog ken, namarisan a palpalda. Adda pay dagiti nagibagbaga nga isu ket nagsagsagaba pay manipud iti [[spina bifida]], ti maipapan ti kinaubing a sakit a mabalin a nakaapektaran ti panagrang-ay ti duri ken sakana.<ref name=Budrys>{{cite journal | last = Budrys | first = Valmantas | title = Neurolohikal a Pakakurangan iti Biag ken Obra ni Frida Kahlo | journal = Europeano a Neurolohia | volume = 55 | issue = 1 | date = Pebrero 2006 | issn = 1421-9913 | url = http://content.karger.com/produktedb/produkte.asp?typ=fulltext&file=ENE2006055001004 | accessdate = 2008-01-22 | pmid = 16432301 | pages = 4–10 | doi = 10.1159/000091136}}</ref> A kas maysa a babai, isu ket nakibinglay iti [[boksing]] ken dagiti nadumaduma pay nga isport. Idi 1922, ni Kahlo ket naiserrek idi idiay [[Escuela Nacional Preparatoria (Mexico)|Preparatoria]], maysa kadagiti kangrunaan nga eskuela idiay Mehiko, nga idiay ket maysa laeng kadagiti lima a babbai. Ni Kahlo ket timmipon ti maysa a [[barkada]] iti dayta nga eskuela ken naayatan ti napaigsa a personalidad daytoy, ni Alejandro Gómez Arias. Iti daytoy a las-ud a paset ti panawen, ni Kahlo ket nakasaksi ti naranggas a naarmasan a salisal kadagiti kalkalsada ti Siudad ti Mehiko idi nagtultuloy ti Mehikano a Rebolusion.
 
Idi Septiembre 17, 1925, ni Kahlo ket agluglugan idi ti bus a naipdungpar ti tranbia akarro. Isu ket nakaibtur ti nakaro a panakasugat a kas nagbanagan ti daytoy nga aksidente, a mairaman ti natukkol a [[spinal column|duri]], ti n atukkolnatukkol nga [[collarbone|aliwadang]],dagiti natukkol a paragpag, ti [[natukkol apatong]], sangapulo ket maysa kebradura iti kanawan a sakana, ti nalusit ken a nablo a kanawan a saka, ken ti nablo nga abaga. Ken ti pay, maysa a landok a ket pagiggaman ket timmudok iti tianna ken ti [[matris]]na, a nangdadael ti kapasidadna nga aganak.
{{clearright}}
== Dagiti nagibasaran ==