Buton
Ti Buton (wenno Butung, Boeton wenno Button), ket ti maysa nga isla iti Indonesia a mabirukan iti abagatan a daya a peninsula ti Sulawesi. Daytoy ket sakupenna ti kalawa iti agarup a 4,408 kuadrado kilometro, wenno iti agarup a kadakkel ti Madura; daytoy ti maika-129 a kadakkelan nga isla iti lubong ken ti maika-19 a kadakkelan iti Indonesia babaen ti kalawa.
 | |
| Heograpia | |
|---|---|
| Lokasion | Abagatan a daya nga Asia |
| Nagsasabtan | 5°3′S 122°53′E / 5.050°S 122.883°ENagsasabtan: 5°3′S 122°53′E / 5.050°S 122.883°E |
| Kalawa | 4,408 km2 (1,702 sq mi) |
| Kangatuan nga elebasion | 1,100 m (3600 ft) |
| Kangatuan a punto | Di nanaganan |
| Administrasion | |
Indonesia | |
| Probinsia | Abagatan a daya a Sulawesi |
| Kadakkelan a pagtaengan | Baubau (pop. 137118) |
| Demograpia | |
| Populasion | 447408 (2010) |
| Grupgrupo ti etniko | Tattao a Butones |
Pakasaritaan
urnosen
Iti sakbay ti panawen ti kolonia, ti isla, idi ket kadawyan nga ammo a kas Butung, ket adda idi iti kaunegan ti espero iti impluensia iti Ternate, a naipangpangruna idi maika sangapulo ket innem a siglo gapu ta nagserbi a kas maysa a nangruna a rehional a sentro iti kaunegan ti imperio ti Ternate, a mangtengtengel iti rehional a panagtagilako ken nagkolkolekta kadagiti daton a maipatulod iti Ternate.
Ni Sultan Murhum, ti immuna nga Islamiko a monarko iti isla, ket naipampammalagipan iti nagan ti nangrunana a pagsangladan iti isla, ti Pagsangladan ti Murhum, iti Baubau.
Heograpia
urnosenTi kadakkelan nga ilina ket ti Baubau, nga idiay ket naisasao ti Wolio ken Cia-Cia. Dagiti nangruna nga asideg nga isla ket mairaman ti Wawonii iti amianan, Muna ken Kabaena iti laud ken ti Siumpu iti abagatan a laud. Mabirukan ti Is-isla Tukangbesi iti day bassit ti nakaisasaoan ti Tukang Besi, ken isina babaen ti Golpo ti Kolowana Watabo (Teluk Kolowana Watabo).
Mabirukan ti Isla ti Batuatas iti abagatan. Ti Pasahe Bouton (kas ammo idi panawen ti kasakbayan ti wayawaya) ket maysa idi a nangruna a lugar a paglayagan iti baetan dagiti isla iti akin-amianan a Baybay Flores.[1]
Ekolohia
urnosenKaaduan a naabbongan iti isla babaen ti katuduan a bakir ken ammo para kadagiti naatap a biagna. Daytoy ket maysa kadagiti dua a habitat ti anoa, ti maysa kita ti nuang.
Tattao
urnosen
Dagiti pagsasao a naisasao iti Buton ket mairaman ti Wolio, Cia-Cia, dagiti nadumaduma a dialekto ti Muna, Tukang Besi, Kumbewaha, Lasalimu, Kamaru, Pancana, Busoa, Taloki, Kulisusu ken Kioko.[2][3] Ti pagsasao nga Indones, ti nailian a pagsasao ti Indonesia, ken adu pay a naus-usar ken naisursuro kadagiti eskuela.
Idi 2009, ti tribu ti Cia-Cia iti siudad ti Baubau ket nagrugrugida nga agusar iti alpabeto a Koreano a Hangul para iti pagsasaoda, a naibatay kadagiti libro a pinartuat babaen ti [[Kagimongan ti Hunminjeongeum], ti maysa a kangimongan ti lingguistiko iti Seoul.[4]
Ekonomia
urnosenTi isla ket addaan iti adu a reserba iti masna nga aspalto ken dagit pay nadumaduma a mineral. Ti aspalto manipud iti Buton ket mabalin a mausar a kas pangbaliw iti bitumeno [5] ken kas maysa pay a pangisukat iti petroleo nga aspalto. Kas resulta, daytoy ket mangpabassit iti panagkammatalek kadagiti rekurso a naibatay iti posil.
Administrasion
urnosenTi Isla Buton ket administratibo a nabingbingay kadagiti tallo a maikadua nga agpang ti administratibo a pannakabingbingay (Daerah Tingkat II): Siudad ti Baubau, Rehensia ti Buton, Rehensia ti Tengnga a Buton, Rehensia ti Abagatan a Buton ken Rehensia ti Amianan a Buton. Nupay kasta, ti kanagan a purpurto ket inadministro babaen dagiti maipatinayon nga uppat a rehensia: ti Rehensia ti Muna, Rehensia ti Laud a Muna, Rehensia ti Wakatobi, ken (parte ti) Rehensia ti Bombana.
Dagiti nota
urnosen- ^ Goodall, George (Editor)(1943) Philips' International Atlas London, George Philip and Son map 'East Indies' pp.91-92
- ^ van den Berg, Rene. "Preliminary Notes on the Cia-Cia language (South Buton)". Excursies in Celebes. p. 305. ISBN 90-6718-032-7.
- ^ "Ethnologue". Naala idi 2009-10-11.
- ^ "Cia-Cia adopts Hangul to preserve spoken language". 7 Agosto 2009.
- ^ "Buton Asphalt Indonesia".