Karayan Mississippi
Ti Karayan Mississippi ket isu ti kangrunaan a karayan ken ti kadakkelan a sistema ti karayan idiay Amianan nga Amerika.[7][8] Nga agay-ayus laeng idiay kaunegan ti Estados Unidos (babaen ti bukodna a pagayusan a labneng a makaabot idiay Kanada), daytoy ket agtaud idiay akin-amianan a Minnesota ken agin-inayad nga agatimurong nga agpa-abagatan para iti 2,530 milia (4,070 km)[9] aginggana idiay Delta ti Karayan Mississippi idiay Golpo iti Mehiko. Daytoy ket adda dagiti adu a tributariona, ti pagayusan a labneng ti Mississippi ket agayus kadagiti amin wenno paset dagiti 31 nga estado ti Estados Unidos, dagiti 2 probinsia ti Kanada a nagbaetan ti Nabato ken Apalaches a Banbantay. Ti Mississippi ket mairanggo a kas ti maikapat a kaatiddogan ken maikasangapulo a kadakkelan a karayan iti lubong. Ti karayan ket pagbeddenganna wenno mapan idiay uneg dagiti estado ti Minnesota, Wisconsin, Iowa, Illinois, Missouri, Kentucky, Tennessee, Arkansas, Mississippi, ken Louisiana.
| Karayan Mississippi | |
|---|---|
 Ti akinbaba a dalan ti Mississippi iti uneg ti New Orleans | |
 Labneng ti Karayan Mississippi | |
| Etimolohia | Ojibwe a balikas ti misi-ziibi, a kayatna sawen ket "Nalatak a Karayan", wenno gichi-ziibi, a kayatna sawen ket "Dakkel a Karayan" |
| Parbo a nagnagan | "Old Man River," "Father of Waters"[1][2][3] |
| Lokasion | |
| Pagilain | Estados Unidos |
| Dagiti estado | Minnesota, Wisconsin, Iowa, Illinois, Missouri, Kentucky, Tennessee, Arkansas, Mississippi, Louisiana |
| Dagiti siudad | Saint Cloud, MN, Minneapolis, MN, St. Paul, MN, La Crosse, WI, Quad Cities, IA/IL, St. Louis, MO, Memphis, TN, Baton Rouge, LA, New Orleans, LA |
| Pisikal a pakaidumdumaan | |
| Taudan | Danaw Itasca[4] |
| - lokasion | Estado a Parke ti Itasca], Kondado ti Clearwater, MN |
| - nagsasabtan | 47°14′23″N 95°12′27″W / 47.23972°N 95.20750°W |
| - kangato | 1,475 ft (450 m) |
| Sabangan | Golpo ti Mehiko |
- lokasion | Pilottown, Plaquemines Parish, LA |
- nagsasabtan | 29°09′04″N 89°15′12″W / 29.15111°N 89.25333°WNagsasabtan: 29°09′04″N 89°15′12″W / 29.15111°N 89.25333°W |
- kangato | 0 ft (0 m) |
| Kaatiddog | 2,320 mi (3,730 km) |
| Kadakkel ti labneng | 1,151,000 sq mi (2,980,000 km2) |
| Panagayus | |
| - lokasion | sabangan; kadakkelan ken kabassitan idiay Baton Rouge, LA[5] |
| - kaadu | 159,000 cu ft/s (4,500 m3/s) |
| - natimbeng | 593,000 cu ft/s (16,800 m3/s)[5] |
| - kabassit | 3,065,000 cu ft/s (86,800 m3/s) |
| Panagayus | |
| - lokasion | St. Louis[6] |
| - natimbeng | 168,000 cu ft/s (4,800 m3/s)[6] |
| Langlanga ti labneng | |
| Dagiti tributario | |
| - kanigid | Karayan St. Croix, Karayan Wisconsin, Karayan Rock, Karayan Illinois, Karayan Kaskaskia , Karayan Ohio |
| - kanawan | Karayan Minnesota, Karayan Des Moines, Karayan Missouri, Karayan White, Karayan Arkansas |
Dagiti Patneng nga Amerikano ket napautdan nga agnanaed ti igid ti Mississippi ken dagiti tibutariona. Kaaduan kadagitoy ket dagidi agananup-agburburas wenno agpaspastor, ngem adda met dagidi, a kas dagidi Agararamid ti bunton, ket nagporma kadagiti narang-ay a kagimongan naibatay ti agrikultura. Ti isasangpet dagiti Europeano idi tawtawen ti 1500 ket nangbalbaliw ti patneng a waya ti idi dagiti immuna nga eksplorador, kalpasan daytoy dagiti immuna nga nagtataeng, ket aduda a napnapan idiay labneng. Ti karayan ket immuna nagserbi a kas maysa a bangen – a nagporporma kadagit pagbeddengan para iti Baro nga Espña, Baro a Pransia, ken ti nasapa nga Estados Unidos– ken idi payen a kas maysa a nangruna a sanga ti pagdalanan ken silpo ti komunikasion. Idi maika-19 a siglo, idi las-ud ti katurayan ti Ipakaammo a Pagtulngpalan, ti Mississippi ken dagitinadumaduma a lumaud a tributario, a naipangpangruna ti Missouri, ket nangporma kadagiti dalanan para iti lumaud a panagpadakkel ti Estados Unidos.
Naorma daytoy manipud kadagiti napuskol a tuon kadagiti deposito ti lan-ak ti karayan, ti Ginget ti Karayan Mississippi ket maysa kadagiti kalamesan a rehion ti agrikultura ti pagilian, a nagbanagan daytoy ti naisalaysayan a panawen ti pison a bangka ti karayan. Idi las-ud ti Sibil a Gubat ti Amerikano, ti pannakatiliw ti Mississippi babaen dagiti buyot ti Kappon ket nangmarka ti puntos a panagsikko ti panagballigi gapu ti kinapangruna ti karayan a kas dalan ti panaglaklako ken panagbanbanniaga, a saan anipangpangruna kadagiti Konpederasia. Gapu kadagiti adu nga idadakkel dagiti siudad ken dagiti dakdakkel a barko ken dagiti kasko a nagnaynayon kadagiti banbangka ti karayan, dagiti dekada a sinarunuan ti tawtawen ti 1900 ket nakakita ti pannakabangon dagiti dakkel a obra ti inhenniera a kas dagiti tambak, dagiti kandado ken dagiti penned, ket kaykayon a kimmadkaddua a nabangbangon .
Manipud idi nairugi ti moderno a panagrang-ay ti labneng, ti Mississippi ket nakakita payen ti bingayna iti rugit ken dagiti parikut ti enbiromento – a ti kadayegan ket dagiti adu a tomo dagiti rugit ti agrikultura, a nnagiturongan ti patay a sona ti Golpo iti Mehiko iti igid ti Delta. Kadagiti napalabas a tawen, ti karayan ket nakakitkita ti agtaltalinaay a panagsikko nga ipapan idiay kanal ti Karayan Atchafalaya idiay Delta; ti maysa a panagbalbaliw ti dalan ket mabalinto a didgdra kadagiti pagsangladan a kas ti New Orleans. Adda dagiti sistema ti penned ken dagiti ruangan ket agdama nga agtengtengngel ti Mississippi, ngem gapu ti fluvial a pamay-an, daytoy a panagbalbaliw ket kumarkaro iti tunggal maysa a tawen.
Dagiti nagibasaran
urnosen- Paammo
- ^ James L. Shaffer and John T. Tigges. The Mississippi River: Father of Waters. Chicago, Ill.: Arcadia Pub., 2000.
- ^ The Upper Mississippi River Basin: A Portrait of the Father of Waters As Seen by the Upper Mississippi River Comprehensive Basin Study. Chicago, Ill.: Army Corps of Engineers, North Central Division, 1972.
- ^ Heilbron, Bertha L. "Father of Waters: Four Centuries of the Mississippi". American Heritage, vol. 2, no. 1 (Autumn 1950): 40-43.
- ^ Ti heolohiko a Panagsukimat ti Estados Unidos ket bigbiganna ti dua a maigiddiat a panagipalpalawag ti taudan ti karayan.USGS.gov Babaen ti nainginget a panagipalpalawag, ti Mississippi ket makibinningay ti ttaudanna iti kaatiddogan a tributariona, ti Missouri, idiay Ubbog ti Brower idiay Montana. Ti sabali pay a panagipalpalawag ken umawat ti "kasla arbitrario a panagikeddeng" ken ikabilna ti taudan ti Mississippi idiay Danaw Itasca, a daytoy ket publiko a inawawat a kas ti taudan,USGS.gov ken daytoy ket kinbukbukodan a nailasin a kastoy babaen ni Brower.MT.gov Naiyarkibo 2012-01-18 iti Wayback Machine
- ^ a b Kammerer, J.C. (May 1990). "Largest Rivers in the United States". U.S. Geological Survey. Naala idi Pebrero 22, 2011.
- ^ a b Median of the 14,610 daily streamflows recorded by the USGS for the period 1967–2006.
- ^ Heolohiko a Panagsukimat ti Estados Unidos Kodigo a Paset ti Hidrolohiko: 08-09-01-00- Akin-baba a Mississippi-New Orleans a Labnng a pagayusan
- ^ "Dagiti kaatiddog dagiti kangrunaan a karayan". Heolohiko a Panagsukimat ti Estados Unidos. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-03-05. Naala idi Marso 14, 2009.
- ^ Pagdaliasatan a mapa ti Kuerpo dagiti Inheniero ti Buyot ti Estados Unidos}. 2,530 milia (4,070 km) manipud idiay Danaw Itasca aginggana diay Ulo dagiti Bessang – Abagatan a Laud a Bessang ket 20 milia (32 km).
- Bibliograpia
- Anfinson, John O.; Madigan, Thomas; Forsberg, Drew M.; Nunnally, Patrick (2003). Ti Karayan ti Pakasaritaan: Ti Naipakasaritaan a Rekurso ti Panagadal ti Nailain a Karayan Mississippi ken Pagliwliwaan aLugar. St. Paul, MN: Kuerpo dagiti Inheniero ti Buyot ti Estados Unidos}, Dstrito ti St. Paul. OCLC 53911450.
- Bartlett, Richard A. (1984). Dagiti agtultulatid a karayan: ti ensiklopedia dagiti karayan ti Amerika. New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-003910-0. OCLC 10807295.
- Penn, James R. (2001). Dagiti karayan ti lubong: ti sosial, heograpiko,ken enbironmental a libro ti taudan. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. ISBN 1-57607-042-5. OCLC 260075679.
- Smith, Thomas Ruys (2007). Karayan dagiti Tagtagainep: panagpanpanunot ti Mississippi sakbay ni Mark Twain. Baton Rouge: Estado nga Unibersidad ti Louisiana a Pagmalditan. ISBN 978-0-8071-3233-3. OCLC 182615621.
- Scott, Quinta (2010). Ti Mississippi: Ti Makitkita a Biograpia. Columbia, Missouri: Unibersidad ti Missouri a Pagmalditan. ISBN 978-0-8262-1840-7. OCLC 277196207.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Karayan Mississippi iti Wikimedia Commons