Karbohidrato

Ti karbohidrato ket maysa nga organiko a kompuesto a buklen laeng ti karbon, hidroheno, ken oksiheno, ken kadawyan iti hidroheno:oksiheno nga atomo a pannakaibagi ti 2:1 (a kas iti danum); iti sabali a pannakaibaga, with the emperika a pormula C_m(H₂O)_n (a ti m ket mabalin a sabali manipud iti n).^[1] Adda dagiti adda a mailaksid; kas pagarigan, desokirribosa, ati asukar a komponente ti DNA,^[2] ket addan ti emperika a pormula ti C₅H₁₀O₄.^[3] Dagiti karbohidrato ket teknikal dagitoy a dagiti hidrato ti karbon;^[4] iti pannaka-estruktura daytoy ket napudpudno ti pannakakita kaniada a kas dagiti polihidrosia aldehideo ken dagiti ketona.^[5]

Ti laktosa ket disakarido a mabirukan iti gatas. Daytoy ket buklen ti molekula D-galaktosa ken molekula D-glukosa a nabedbedan babaen ti beta-1-4 glukosidigo a piansa. Daytoy ket adda pormulana iti C₁₂H₂₂O₁₁.

Ti panangibaga ket kadawyan iti biokimika, nga idiay ket sinonimo ti sakarido. Dagiti karbohidrato (dagiti sakarido) ket nabingbingay kadagiti uppat a pannakaigrupo ti kimiko: dagiti monosakarido, dagiti disakarido, dagiti oligosakarido, ken dagiti polisakarido. Iti sapasap, dagiti monosakarido ken dagiti disakarido, a dagiti ket basbassit (dagiti nababbaba ti molekular a kadagsen) a karbohidrato, ket kadawyan dagitoy a makunkuna a kas dagiti asukar.^[6] Ti balikas a sakarido ket nagtaud manipud iti Griego a balikas ti σάκχαρον (sákkharon), a ti kaibuksilanna ket "asukar." Bayat a ti sientipiko a nomenklatura dagiti karbohidrato ket narikut, ti nagnagan dagiti monosakarido ken dagiti disakarido ket masansan nga agpatingga ti suldong ti -osa. Kas pagarigan, ti asukar ti ubas ket isu ti monosakarido ti glukosa, asukar ti unas ket isu ti disakarido ti sukrosa, ken ti asukar ti gatas ket isu ti disakarido ti laktosa.

Dagiti karbohidrato ket akin-rebbeng dagiti nadumaduma a papel kadagiti sibibiag ngaorganismo. Dagiti polisakarido para iti panagipenpen ti enerhia (a kas ti almidon ken glukoheno), ken kas dagiti estruktural a komponente (a kas ti selulosa kadagiti mula ken kuitina kadagiti artropoda). Ti 5 tikarbonna a monosakarido ribosa ket maysa a nangruna a komponente dagiti koensima (a kas ti ATP, FAD, ken NAD) ken ti batayan ti henetiko a molekula a naamammuan a kas ti RNA. Ti maikabagian a deoksirribosa ket komponente ti DNA. Dagiti sakarido ket dagiti derabotiboda ket mairaman kadagiti adu ken sabali a nangruna a biomolekula nga addaan kadagiti nangruna a papel iti sistema ti immuno, pertilisasion, panagpawil ti patohenesis, pellapella, ken panagdakkel.^[7]

Iti siensia ti makan ken dagiti pay adu nga inpormal a kontesto, ti karbohidrato a panangibaga ket masansan a mangibaga ti ania man a makan a naisangyan a nabaknang iti narikut nga almidon ti karbohidrato (kasla dagiti sereal, tinapay, ken pasta) wenno simple laeng a dagiti karbohidrato, a kas ti asukar (a mabirukan iti sinam-it, dagiti palatipot, ken dagiti dulse).

Kitaen pay

Asukar

Dagiti nagibasaran

^ Western Kentucky University (Mayo 29, 2013). "WKU BIO 113 Carbohydrates". wku.edu. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-01-12. Naala idi 2013-08-26.
^ Eldra Pearl Solomon; Linda R. Berg; Diana W. Martin (2004). Biology. Cengage Learning. p. 52. ISBN 978-0-534-27828-1 – babaen ti google.books.com.
^ National Institute of Standards and Technology (2011). "Material Measurement Library D-erythro-Pentose, 2-deoxy-". nist.gov.
^ Long Island University (Mayo 29, 2013). "The Chemistry of Carbohydrates" (PDF). brooklyn.liu.edu. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2016-12-25. Naala idi 2013-08-26.
^ Purdue University (Mayo 29, 2013). "Carbohydrates: The Monosaccharides". purdue.edu.
^ Flitsch, Sabine L.; Ulijn, Rein V (2003). "Sugars tied to the spot". Nature. 421 (6920): 219–20. doi:10.1038/421219a. PMID 12529622.
^ Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52–59. ISBN 0-13-981176-1.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Karbohidrato iti Wikimedia Commons

Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy.

[1] Western Kentucky University (Mayo 29, 2013). "WKU BIO 113 Carbohydrates". wku.edu. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-01-12. Naala idi 2013-08-26.

[2] Eldra Pearl Solomon; Linda R. Berg; Diana W. Martin (2004). Biology. Cengage Learning. p. 52. ISBN 978-0-534-27828-1 – babaen ti google.books.com.

[3] National Institute of Standards and Technology (2011). "Material Measurement Library D-erythro-Pentose, 2-deoxy-". nist.gov.

[4] Long Island University (Mayo 29, 2013). "The Chemistry of Carbohydrates" (PDF). brooklyn.liu.edu. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2016-12-25. Naala idi 2013-08-26.

[5] Purdue University (Mayo 29, 2013). "Carbohydrates: The Monosaccharides". purdue.edu.

[6] Flitsch, Sabine L.; Ulijn, Rein V (2003). "Sugars tied to the spot". Nature. 421 (6920): 219–20. doi:10.1038/421219a. PMID 12529622.

[7] Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52–59. ISBN 0-13-981176-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]