Leon

Leon; Sakup ti panawen: Pleistoseno–Agdama PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
	Lalaki
	Babai
Kasasaad ti panagay-aywan
	; Madanar (IUCN 3.1)
Taksonomia
Pagarian:	Animalia
Pilo:	Chordata
Klase:	Mammalia
Urnos:	Carnivora
Sub-urnos:	Feliformia
Pamilia:	Felidae
Subpamilia:	Pantherinae
Henero:	Panthera
Sebbangan:	P. leo
Dua a nagan
	Panthera leo; (Linnaeus, 1758)
Dagiti subsebbangan
	P. l. leo P. l. melanochaita P. l. sinhaleyus
	Naipakasaritaan ken agdama a pannakaiwarwaras ti Panthera leo iti Aprika, Asia ken Europa

Ti leon (Panthera leo) ket maysa kadagiti uppat a dakkel a pusa iti henero ti Panthera ken kameng ti pamilia ti Felidae. Adda met dagiti lallaki a sumurok iti 250 kg (550 lb) iti kadagsen,^[4] daytoy ti maikadua a kadakkelan a sibibiag a pusa kalpasan ti tigre. Dagiti naatap a leon ket agdama nga adda idiay sub-Sahara nga Aprika ken idiay Asia (nga adda met ti naisagmak a tidda ti populasion nga agtataeng idiay Nailian a Parke ti Kabakiran ti Gir idiay India) bayat a dagiti sabali a kita ti leon ket napukawen manipud idiay Amianan nga Aprika ken Abagatan a laud nga Asia kadagiti naipakasaritaan a panawen. Aginggana idi naladaw a Pleistoseno, idi agarup a 10,000 a tawtawen iti napalabas, ti leon ket isu idi ti kaaduan a naiwarwaras a dakkel a mamalia iti daga kalpasan ti tattao. Mabirukan idi dagitoy iti kaaduan ti Aprika, iti ballasiw ti Eurasia manipud iti akinlaud nga Europa aginggana idiay India, ken idiay Kaamerikaan manipud iti Yukon aginggana idiay Peru. Ti leon ket madanar a sebbanagan, a nakakita daytoyen iti nakaro a panagbapassit iti populasion iti sakopna iti Aprika iti 30–50% para kadagiti dua a dekada idi las-ud ti maikadua a gudua ti maika-20 a siglo.^[2] Dagiti populasion ti leon ket saan a magay-at iti ruar dagiti naidesignado a reserba ken dagiti nailian a parke. Urayno ti taudan ti pannakapaay ket saan unay a napno a maawatan, ti pannakapukaw ti habitat ken dagiti suppiat iti tattao ket isu dagiti agdama a kakaruan a gapuanan iti pakadanagan. Iti kaunegan ti Aprika, ti populasion ti leon ti Laud nga Aprika ket naisangayan a naisagmak.

Dagiti leon ket agbiagda kadagiti 10–14 a tawtawen iti kaatapan, bayat nga iti kulong agbiag dagitoy iti at-atiddog ngem 20 a tawtawen. Iti kaatapan, dagiti lalaki ket manmano met nga agbiag iti at-atiddog ngem 10 a tawtawen, gapu kadagiti maal-ala a sugat manipud kadagiti kankanayon a panagkakabil kadagiti kasuppiat a lalaki ket adu met a mangpabassit ti kapaut ti biagda.^[5]

Etimolohia

Ti nagan ti leon, kapada kadagiti adu a sasao a Romanse, ket naala manipud iti Latin leo,^[6] ken ti Taga-ugma a Griego ti λέων (leon).^[7] Ti Hebreo a balikas ti לָבִיא (lavi) ket mabalin pay a kabagianna daytoy.^[8] Daytoy ket maysa idi kadagiti sebbangan a kasisigud nga inpalawag babaen ni Linnaeus, a nagited iti nagannna iti Felis leo, iti obra idi maika-18 a siglo, ti Systema Naturae.^[3]

Dagiti nagibasaran

^ Wozencraft, W.C. (2005). "Panthera leo". Iti Wilson, D.E.; Reeder, D.M (dagiti ed.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (Maika-3 nga ed.). Pagmalditan ti Unibresidad ti Johns Hopkins. p. 546. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
^ ^a ^b Bauer, H.; Packer, C.; Funston, P. F.; Henschel, P. & Nowell, K. (2016). "Panthera leo". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e.T15951A115130419.
^ ^a ^b Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Vol. 1 (Maika-10 nga ed.). Holmiae (Laurentii Salvii). p. 41. Naala idi 8 Septiembre 2008.
^ Nowak, Ronald M. (1999). Walker's Mammals of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5789-9.
^ Smuts, G.L. (1982). Lion. Johannesburg: Macmillian South Africa. p. 231. ISBN 0-86954-122-6.
^ Simpson, D.P. (1979). Cassell's Latin Dictionary (Maika-5 nga ed.). Londres: Cassell Ltd. p. 342. ISBN 0-304-52257-0.
^ Liddell, Henry George; Scott, Robert (1980). A Greek-English Lexicon (Naipabassit nga Edision). United Kingdom: Pagmalditan ti Unibersidad ti Oxford. p. 411. ISBN 0-19-910207-4.
^ Simpson, John; Weiner, Edmund, dagiti ed. (1989). "Lion". Oxford English Dictionary (Maika-e nga ed.). Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-861186-2.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Leon iti Wikimedia Commons

[MSW3-1] Wozencraft, W.C. (2005). "Panthera leo". Iti Wilson, D.E.; Reeder, D.M (dagiti ed.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (Maika-3 nga ed.). Pagmalditan ti Unibresidad ti Johns Hopkins. p. 546. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.

[IUCN-2] Bauer, H.; Packer, C.; Funston, P. F.; Henschel, P. & Nowell, K. (2016). "Panthera leo". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e.T15951A115130419.

[Linn1758-3] Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Vol. 1 (Maika-10 nga ed.). Holmiae (Laurentii Salvii). p. 41. Naala idi 8 Septiembre 2008.

[nowak-4] Nowak, Ronald M. (1999). Walker's Mammals of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5789-9.

[5] Smuts, G.L. (1982). Lion. Johannesburg: Macmillian South Africa. p. 231. ISBN 0-86954-122-6.

[6] Simpson, D.P. (1979). Cassell's Latin Dictionary (Maika-5 nga ed.). Londres: Cassell Ltd. p. 342. ISBN 0-304-52257-0.

[Liddell_1980-7] Liddell, Henry George; Scott, Robert (1980). A Greek-English Lexicon (Naipabassit nga Edision). United Kingdom: Pagmalditan ti Unibersidad ti Oxford. p. 411. ISBN 0-19-910207-4.

[8] Simpson, John; Weiner, Edmund, dagiti ed. (1989). "Lion". Oxford English Dictionary (Maika-e nga ed.). Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-861186-2.

[4]

[2]

[1]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]