Wikipedia

Sasao a Munda

pamilia ti pagsasao
(Naibaw-ing manipud iti Pagsasao a Munda)

Ti sasao a Munda ket ti maysa a pamilia ti pagsasao nga insasao babaen dagiti agarup a siam a riwriw a tattao idiay tengnga ken akindaya nga India ken Banglades. Isuda ket mangbukel ti sanga ti pamilia ti pagsasao ti Austroasiatiko, ken ti kayatna a sawen daytoy ket maikabagianda kadagiti pagsasao a kas ti Mon ken Khmer ken ti Bietnamis, ken dagiti pay minoridad a pagsasao idiay Tailandia, Laos ken ti Akin-abagatan a Tsina.[1] Saan nga ammo sagiti nagtaudan ti sasao Munda, ngem inunaanda dagiti sabali a pagsasao ti akindaya nga India. Ti Ho, Mundari, ken Santali ket dagiti nadayeg a pagsasao iti daytoy a grupo.[2][3]

Munda
Heograpiko a
pannakaiwarwaras		India, Banglades
Lingguistika a pannakaidasigAustroasiatiko
  • Munda
Pannakabingbingay
  • Kherwari (Amianan)
  • Korku (Amianan)
  • Kharia–Juang, Khonda
  • Koraput (Remo, Savara)
ISO 639-2 / 5mun
Glottologmund1335
Pannakaiwarwaras dagiti agsasao iti Munda idiay India

Ti pamilia ket kadawyan a nabingbingay kadagiti dua a sanga: ti Amianan a Munda, a naisasao idiay Banak Chota Nagpur ti Jharkhand, Chhattisgarh, Laud a Bengal, ken Odisha, ken ti Abagatan a Munda, a naisasao idiay tengnga nga Odisha ken iti igid ti pagbeddengan a pagbaetan ti Andhra Pradesh ken Odisha.[4][5]

Ti Amianan a Munda, a ti Santali ket isu ti kaaduan a naisasao, ket isu ti dakdakkel a grupo; dagiti pagsasaona ket insasao babaen ti agarup a siam a porsiento iti agsasao iti Munda. Kalpasan ti Santali, dagiti pagsasao a Mundari ken Ho ket sumarunoda a mairanggo iti bilang dagiti agsasao, sarunuen babaen ti Korku ken Sora. Dagiti nabati a sasao a Munda ken insasao babaen dagiti bassit, isolado a grupo ti tattao ken saan a nasayaat nga ammo.

Dagiti pakailasinan ti sasao a Munda ket mairaman dagiti tallo a grammatikal a bilang (bugbugtong, dual ken plural), dagiti dua a henero (animado ken inanimado), ti maysa a pannakaisalumina a pagbaetan dagiti inklusibo ken eksklusibo nga umuna a persona iti ad-adu ngem maysa a pangsandi ken ti panagusar kadagiti pangsuldong wenno dagiti katukanaynay a mangibaga iti pannakaipasamak ti gramatika.

Kadagiti sistema ti uni ti Munda, dagiti panagsasaruno ti konsonante ket karkarna malaksid iti tengnga ti balikas. Malaksid iti Korku, a dagiti silabana ket mangipakita iti pannakaigiddiat a pagbaetan ti nangato ken nababa nga tono, maipadto ti aweng iti sasao a Munda.

Pakasaritaan

urnosen

Insingasing ni Paul Sidwell (2018) a mabalin a simmangpet ti proto-Munda iti aplaya ti Orissa idi agarup a 3,500-4,000 tawtawen ti napalabas manipud iti Indotsina ken kanungpalan a naiwaras kalpasan ti panagrukma ti Indo-Aryano iti Orissa.[6]

Pannakaidasign

urnosen

Ti Munda ket buklenna dagiti lima a saan a kontrobersial a sanga. Nupay kasta, dagiti panagkakabagianda ket naisuppiatan.

Diffloth (1974)

urnosen

Ti dua ti partena a panangidasig ni Diffloth (1974) ket adu a nadakdakamat:

Diffloth (2005)

urnosen

Ibatbati ni Diffloth (2005) ti Koraput (linikudan babaen ni Anderson, dita baba) ngem panawanna ti Abagatan a Munda ken ikabilna ti Kharia–Juang kadagiti akin-amianan a pagsasao:

Munda 
 Koraput 

Remo

Savara

 Bugas  a Munda 

Kharia–Juang

 Amianan  a Munda 

Korku

Kherwariano

Anderson (1999)

urnosen

Ti singasing ni Gregory Anderson 1999 ket kas dagiti sumaganad.[7]

Nupay kasta, idi2001, pinagsina ni Anderson ti Juang ken Kharia manipud iti sanga a Juang-Kharia ken sanna pay nga inraman ti Gtaʔ manipud iti dati a sangana iti Gutob–Remo–Gtaʔ. Isu a, ti singasingna idi 2001 ket mangiraman kadagiti 5 sanga para iti Abagatan a Munda.

Anderson (2001)

urnosen

Suroten n iAnderson (2001) ni Diffloth (1974) makalsid iti pananglikud ti kinaumno ti Koraput. Imbes ket nga insingasingna, iti batayan ti morpolhiko a panangiyasping, a ti Proto-Abagatan a Munda ket dagus a pagsinaaen kadagiti tallo a grupo ti kabsat ni Diffloth, ti Kharia–Juang, Sora–Gorum (Savara), ken Gutob–Remo–Gtaʼ (Remo).[8]

Ti sanga iti Abagatan a Munda ket aglaon kadagiti lima a sanga, bayat a ti sanga ti Amianan a Munda ket kapada kadagiti bagi da Diffloth (1974) ken Anderson (1999).

Sora–Gorum   Juang ↔ Kharia ↔ Gutob–Remo ↔ Gtaʔ

  • Nota: "↔" = ket makibinningay kadagiti dadduma nga inobatibo a isogloss (estrutural, leksikal). Iti lingguistika ti Austronesio ken Papuano, daytoy ket tinawtawagan iti "pannakaisilpo" babaen ni Malcolm Ross.

Pannakaiwarwaras

urnosen




 

Porsiento dagiti agsasao iti Munda babaen ti pagsasao

  Santali (45.1%)
  Ho (27.6%)
  Mundari (11.3%)
  Juray (5.8%)
  Korku (3.5%)
  Sora (2.3%)
  Kharia (2.1%)
  Dadduma (2.3%)
Nagan ti pagsasao Bilang dagiti agsasao Lokasion
Korku 478,000 Madhya Pradesh, Maharashtra
Bijori 25,000 Jharkhand, Laud a Bengal
Koraku/Kodaku 15,000 Chhattisgarh, Jharkhand, Uttar Pradesh
Korwa 66,000 Jharkhand, Chhattisgarh, Odisha, Uttar Pradesh
Mundari (inc. Bhumij dialect) 1,550,000 Jharkhand, Laud a Bengal
Asuri 16,600 Jharkhand, Chhattisgarh, Odisha
Koda 44,000 Banglades
Ho 3,800,000 Jharkhand, Odisha, West Bengal, Bihar, Chhattisgarh, Assam, Madhya Pradesh, Uttar Pradesh
Birhor 10,000 Jharkhand, Chhattisgarh, Odisha, Laud a Bengal
Santali 6,200,000 Laud a Bengal, Odisha, Jharkhand, Bihar
Mahali 33,000 Jharkhand, Odisha, Laud a Bengal
Turi 2,000 Odisha, Jharkhand, Chhattisgarh, Laud a Bengal
Kharia 294,000 Odisha, Chhattisgarh, Jharkhand
Juang 50,000 Odisha
Gataq/Gta 3,000 Odisha
Bondo/Remo 9,000 Odisha
Bodo Gadaba/Gutob 8,000 Odisha, Andhra Pradesh
Parengi/Gorum 6,700 Odisha, Andhra Pradesh
Sora/Savara 310,000 Odisha, Andhra Pradesh
Juray 801,000 Odisha
Lodhi 25,000 Odisha, Laud a Bengal

Kitaen pay

urnosen

Dagiti nagibasaran

urnosen

Dagiti nota

urnosen
  1. ^ Bradley (2012) notes, MK in the wider sense including the Munda languages of eastern South Asia is also known as Austroasiatic
  2. ^ Pinnow, Heinz-Jurgen. "A comparative study of the verb in Munda language" (PDF). Sealang.com. Naala idi 22 Marso 2015.
  3. ^ Daladier, Anne. "Kinship and Spirit Terms Renewed as Classifiers of "Animate" Nouns and Their Reduced Combining Forms in Austroasiatic". elanguage.net. Elanguage. Naala idi 22 Marso 2015.
  4. ^ Bhattacharya, S. (1975). "Munda studies: A new classification of Munda". Indo-Iranian Journal. 17 (1): 97–101. doi:10.1163/000000075794742852. ISSN 1572-8536. Naala idi 22 Marso 2015.
  5. ^ "Munda languages". languagesgulper.com. Naala idi 22 Marso 2015.
  6. ^ Sidwell, Paul. 2018. Austroasiatic Studies: state of the art in 2018 Naiyarkibo 2019-05-03 iti Wayback Machine. Presentation at the Graduate Institute of Linguistics, National Tsing Hua University, Taiwan, Mayo 22, 2018.
  7. ^ Anderson, Gregory D.S. (1999). "A new classification of the Munda languages: Evidence from comparative verb morphology." Paper presented at 209th meeting of the American Oriental Society, Baltimore, MD.
  8. ^ Anderson, Gregory D S (2001). A New Classification of South Munda: Evidence from Comparative Verb Morphology. Indian Linguistics. Vol. 62. Poona: Linguistic Society of India. pp. 21–36.

Dagiti sapasap a nagibasaran

urnosen
  • Diffloth, Gérard. 1974. "Austro-Asiatic Languages". Encyclopædia Britannica. pp 480–484.
  • Diffloth, Gérard. 2005. "The contribution of linguistic palaeontology to the homeland of Austro-Asiatic". In: Sagart, Laurent, Roger Blench and Alicia Sanchez-Mazas (eds.). The Peopling of East Asia: Putting Together Archaeology, Linguistics and Genetics. RoutledgeCurzon. pp 79–82.

Adu pay a mabasbasa

urnosen
  • Gregory D S Anderson, ed. (2008). Munda Languages. Routledge Language Family Series. Vol. 3. Routledge. ISBN 0-415-32890-X.
  • Anderson, Gregory D S (2007). The Munda verb: typological perspectives. Trends in linguistics. Vol. 174. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 978-3-11-018965-0.
  • Donegan, Patricia; David Stampe (2002). South-East Asian Features in the Munda Languages: Evidence for the Analytic-to-Synthetic Drift of Munda. Berkeley, CA: Berkeley Linguistics Society.
  • Śarmā, Devīdatta (2003). Munda: sub-stratum of Tibeto-Himalayan languages. Studies in Tibeto-Himalayan languages. Vol. 7. New Delhi: Mittal Publications. ISBN 81-7099-860-3.
  • Newberry, J (2000). North Munda hieroglyphics. Victoria BC CA: J Newberry.
  • Varma, Siddheshwar (1978). Munda and Dravidian languages: a linguistic analysis. Hoshiarpur: Vishveshvaranand Vishva Bandhu Institute of Sanskrit and Indological Studies, Panjab University. OCLC 25852225.

Dagiti akinruar a silpo

urnosen
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Sasao_a_Munda&oldid=400506"