Pe̍h-ōe-jī

sistema ti Romanisasion ti Insik a Min Nan

Ti Pe̍h-ōe-jī (pannakabalikas [peʔ˩ ue˩ dzi˨] (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen), naipangyababaan iti POJ, literal a bernakular a panagsurat, ammo pay a kas ti Romanisasion ti Simbaan) ket maysa nga orthograpia nga inus-usar iti panagsurat kadagitikaruay ti Insik nga Akin-amianan a Min, a naisangayan iti Taiwanes nga Akin-amianan a Min ken Amoy Hokkien. Daytoy ket inparang-ay babaen dagiti Akinlaud a misionario wa nagtrabtrbaho kadagiti diaspora tiInsik idiay Abagatan a daya nga Asia idi maika-19 a siglo ken pinasayaat babaen dagiti misionario a nagtrabtrabaho idiay Xiamen ken Tainan, daytoy ket agusar iti nabaliwan nga alpabeto a Latin ken dagiti nadumaduma a diakritiko tapno mangirepresenta ti naisasao a pagsasao. Kalpasan ti immuna a panagballigi idiay Fujian, ti POJ ket nagbalin nga adu a naus-usar idiay Taiwan ken, idi tengnga ti maika-20 a siglo, addaan idin dagiti agarup a 100,000 pa tattao a literado iti POJ. Adda dagiti adu a gatad ti napataud iti daytoy a sinuratan iti naimaldit a material, relihiouso ken sekular, a mairaman ti immuna a diario ti Taiwan, ti Damdamag ti Simbaan ti Taiwan.

Pe̍h-ōe-jī
Romanisasion ti Simbaan
Ti wadan ti teksto ti pe̍h-ōe-jī
Kita
Alpabeto a Latin (nabaliwan)
SasaoAkin-abagatan a Min
Amoy
Taiwanes
NagpartuatWalter Henry Medhurst
Elihu Doty
John Van Nest Talmage
Panawen
Tawtawen ti 1830–agdama
Sistema ti annak
TLPA
Sistema ti Romanisasion ti Taiwanes

Iti panagturay ti Hapon ti Taiwan (1895–1945) napasardeng daytoy iti pannakausar ken ti Pe̍h-ōe-jī ket nakasango kadagiti adu pay a panangigawid idi las-ud ti panawen ti linteg militar ti Kuomintang (1947–1987). Idiay Fujian, bimmassit ti panagusar kalpasan ti pannakabangon ti Republika ti Tattao ti Tsina (1949) ken idi nasapa a maika-21 a siglo ti sistema ket saanen a kadawyan a maus-usar idiay. Dagiti Kristiano a taga-Taiwan, dagiti saan a patneng nga agad-adal iti Akin-abagatan a Min, ken dagiti managayat a patneng nga agsasao idiay Taiwan ket isuda dagiti agtultuloy nga agus-usar ti Pe̍h-ōe-jī. Ti napno a patneng a suporta ti kompiuter ket naparang-ay idi 2004, ken dagiti agar-aramat ket mabalindan nga awagan dagiti kita ti letra, dagiti pamay-an ti panagikabil, ken dagiti adu nga online a diksionario. Adda metten dagiti rimmuar a kasupiat a sistema ti panagsurat, ken adda agdana a debato iti kaunegan ti tignay ti nailian a dila ti Taiwanese no ania koma a sistema ti mausar. Dagiti bersion ti pe̍h-ōe-jī ket naaramiden para kadagiti nadumaduma a karuay ti Insik, a mairaman ti Hakka ken Teochewnga Akin-abagatan a Min.

Nagan urnosen

Pe̍h-ōe-jī
Tradisional nga Insik白話字
Napalaka nga Insik白话字
Hokkien a POJPe̍h-ōe-jī
Literal a kaibuksilanBernakular a panagsurat

Ti kayat a sawen ti nagan a pe̍h-ōe-jī (napalaka nga Insik: 白话字; tradisional nga Insik: 白話字) ket "bernakular a panagsurat", a daytoy ket dagiti naisurat a karakter ket mangirepresenta iti inaldaw nga insasao a pagsasao.[1] Ngem ti nagan a bernakular a panagsuratket mabalin pay a maipakat kadagiti adu a kita ti panagsurat, ti romanisado ken naibatay iti karakter, ti termino a pe̍h-ōe-jī ket kadawyan a maitunos iti isitema ti romanisasion ti Akin-abagatan a Min a pinarang-ay babaen dagiti Presbiteriano a misionario iidi maika-19 a siglo.[2]

Dagiti nagibasaran urnosen

  1. ^ Klöter (2005), p. 90.
  2. ^ Klöter (2002), p. 1.

Dagiti akinruar a silpo urnosen

  Dagiti midia a mainaig iti Pe̍h-ōe-jī iti Wikimedia Commons