Sasao a Laud a Trans–Baro a Guinea

Saan nga iyallilaw iti Sasao a Laud a Papuano.

Ti sasao a Laud a Trans–Baro a Guinea ket ti naisingasing a lingguistika a panankaisilpo ti sasao a Papuano, a saan pay a nasayaat a naitakder a grupo, nga insingasing babaen ni Malcolm Ross iti panagidasigna idi 2005 ti sasao a Trans–Baro a Guinea. Sinuspeto ni Ross nga isuda ket maysa a daan a lugar ti dialekto, gapu ta makibinningayda kadagiti adu a langa a saan pay a natugotan iti bugbugtong a tinaudan iti panagusar ti komparatibo a historikal a lingguistika. Ti internal a pannakbingbingay dagiti pagsasao ket saan pay a nalawag. Inkeddeng ni William A. Foley a ti identidad ti Trans–Baro a Guinea ti sasao a Kabanbantayan iti saan a basbassit ket nasken koma a maitakder.

Laud a Trans–Baro a Guinea
Heograpiko a pannakaiwarwaras	Kabanbantayan ti Irian Jaya, idiay ken iti likmut ti Timor
Lingguistika a pannakaidasig	Trans–Baro a Guinea Laud a Trans–Baro a Guinea
Pannakabingbingay	Laud a Timor – Alor–Pantar ? Daya a Timor – Laud a Bomberai ? Kabanbantayan Irian ?
Glottolog	Awan
Mapa ti sasao a Laud a Trans–Baro a Guinea ti Baro a Guinea   Ti sasao a Laud a Trans–baro a Guinea   Dadduma a sasao a Trans–Baro a Guinea   Daddauma a sasao a Papuanos   Sasao nga Austronesio   Di matagtagitao

Pannakaidasig

Ti sasao a Laud a Trans–Baro a Guinea ket ti grupo ti bassit a pamilia ken dagiti isolado iti kaunegan ti Trans–Baro a Guinea a tentatiboda laeng a naikapet. Dagiti pamilia ti Kabanbantayan Irian (Dani ken Dandanaw Paniai) ket agparangda nga agkuyogda a maitagikua, ken ti sasao a Timor ken Laud a Bomberai ket makibinningayda kadagiti dua nga inobasion ken kadagiti pangsandida, no maiyasping kadagiti nabati a Trans–Baro a Guinea

Ti sumaganad a pannakaidasig ket manipu iti Ross (2005), Schapper et al. (2012), ken Holton et al. (2012).

• Pannakaisilpo a Laud a Trans–Baro a Guineae.
  • Kabanbantayan Irian?
    • Pamilia a Dani
    • Pamilia a Dandanaw Paniai (Dandanaw Wissels)
  • Laud a Bomberai – Timor–Alor–Pantar?
    • Pamilia a Laud a Bomberai
    • Pamilia a Daya a Timor
    • Bunak
    • Pamilia nga Alores
    • Teiwa
    • Nedebang
    • Kaera
    • Akinlaud a Pantar (Lamma)

Ti sasao a Bunak ken ti Alor–Pantar ket sagpaminsanda nga agkuyguyog a maigrupo a kas "Laud a Timor".

Ti sasao a Savu (Hawu ken Dhao) ket agparangda a kas saan nga Austronesio, ngem saanda a mailinia kadagiti pagsasao ti Timor ken Alor. Isu a kaaduan dagiti pagsasao ti Daya a Nusa Tenggara ken Maluku ket agparangda nga addaan bassit iti saan nga Austronesio nga impluensia. Dagiti pangsandi ket:

	sg	pl
1	*na	*ni
2	*ka	*ki

mangipaltiing ti pTNG *na, *ni, *ga, *gi. Ti pTNG dual/inklusibo a *-pi- ket mabalin a mangipaltiing iti Daya a Timor 1excl *ini, 1incl *api, in West Timor *ni, *pi, ken maibaliktad iti Laud a Bomberai *bi, *in, ngem saan a napasingkedan manipud iti Kabanbantayan Irian. Ti *k ti maikadua a persona ket mabirukan laeng ti nangruna a daga; iti TAP dagiti porma ti *a ken *i.

Pakasaritaan ti singasing

Uray no ti kaasidegda iti heograpia, ti sasao a Papuano ti Timor ket saanda nga asideg nga agkakabagian, ken ti panangipakita ti pannakaikabagian a nagbaetan iti ania man kaniada ket narigat, malaksid iti nalawag a maikabagian a sasao nga Alor–Pantar iti is-isla a kaarruba ti Timor.

Immuna nga insingasing ni Arthur Capell a ti sasao a Timor ket pamiliada idi 1941, ken isu met ti inaramid da Watuseke ken Anceaux para iti Timor–Alor–Pantar idi 1973. Dagiti dua a yunit ket naisinsinada kadagiti kaud-udian a panangidasig, ngem ti ultimato a pannakaikabagian ket kadawyan a naaw-awat.

Insilpo idi 1957 ni HKL Cowan ti sasao a Timor iti pamilia a Laud a Papuano. Nupay kasta, idi inpadakkel ni Stephen Wurm ti Trans–Baro a Guinea idi 1975, inkeddeng a ti Timor–Alor–Pantar ket maitagikua idiay, ken isilpona dayta iti sasao nga Abagatan nga Ulo ti Billit iti Abagatan nga Ulo ti Billit – ti sanga a Timor–Alor–Pantar iti dayta a pilo. Inbagbaga ni Wurm dagiti pannakaipada iti Laud a Papuano, ti sabali a pamilia, ngem insingasingna a daytoy ket gapu ti impluensia ti subestrato.

Kadagiti pamilia a Kabanbantayan Irian,insilpo ni Capell ti sasao a Dani iti Kwerba idi 1962. Innayon ni Wurm tiDani-Kwerba, ti sasao a Dandanaw Wissel (Dandanaw Paniai), ken Abagatan a Bomberai iti Trans–Baro a Guinea a kas dagiti sabali a sanga iti dayta a pamilia. Insingasing ni Ross (2005) ti mabalin a silpo a pagbaetan ti Dani ken Paniai iti bukodna a singasing iti Laud a Trans–Baro a Guinea, ngem saanna nga iraman ti Abagatan nga Ulo ti Billit a kas sabali a sanga ti Trans–Baro a Guinea, ken ti Kwerba a kas maitagikua iti sabali a pamilia. Sanna nga inbagbaga dagiti ania man a koneksion iti Laud a Papuano.

Dagiti nagibasaran

• Ross, Malcolm (2005). "Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages". Iti Andrew Pawley; Robert Attenborough; Robin Hide; Jack Golson (dagiti ed.). Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples. Canberra: Pacific Linguistics. pp. 15–66. ISBN 0-85883-562-2. OCLC 67292782.