Makopa

Makopa
Taksonomia
Pagarian:	Plantae
Klado:	Tracheophytes
Klado:	Angiospermae
Klado:	Eudicotidae
Klado:	Rosids
Urnos:	Myrtales
Pamilia:	Myrtaceae
Henero:	Syzygium
Sebbangan:	S. samarangense
Dua a nagan
	Syzygium samarangense; (Blume) Merr. & L.M.Perry
Kapada a nagan
	Myrtus samarangensis Blume ; Jambosa samarangensis (Blume) DC. ; Eugenia samarangensis (Blume) O.Berg ; Myrtus obtusissima Blume ; Jambosa obtusissima (Blume) DC. ; Eugenia alba Roxb. ; Jambosa alba (Roxb.) G.Don ; Jambosa ambigua Blume ; Jambosa timorensis Blume ; Eugenia mindanaensis C.B.Rob. ;

Ti makopa (Syzygium samarangense) ket ti sebbangan ti mula iti pamilia ti Myrtaceae, patneng iti maysa a lugar a mairaman ti Is-isla Nalatlatak a Sunda, Peninsula Malayo ken ti Is-isla Andaman ken Nicobar, ngem naipayammo kadagiti prehistoriko a panawen iti ad-adu a lugar^[2] ken ad-adu itan a naimuyongan kadagiti tropiko. Dagiti kadawyan a nagan iti Ingles ket mairaman ti wax apple,^[2] Java apple, Semarang rose-apple ken wax jambu.^[3]

Deskripsion

Ti Syzygium samarangense ket maysa a tropikal a kayo nga agtubo aginggana iti 12 metro (39 ft) iti katayag, addaan kadagiti kankanayon a berde a bulong iti 10–25 sentimetro (4–10 in) iti kaatiddog ken 5–10 sentimetro (2–4 in) iti kaakaba. Dagiti bulong ket eleptiko, ngem nagtimbukel iti baba; nabangloda no mataltal. Relatibo nga ababa ti puon, nga addaan iti nalawa – ngem wayang a – balangat nga ababa mangrugi iti kayo . Ti ukis ti kayo ket maraderosas-kolordapo iti maris, ken nalaka makuplat.^[2]^[4]

Dagiti sabong ket puraw aginggana iti maraduyaw-puraw, 2.5 cm (1 in) iti diametro, nga addaan kadagiti uppat a petalo ken dagiti adu nga estambre. Mangbukelda kadagiti panikula iti baetan dagiti 3 ken 30 iti asideg dagiti ungto ti sanga. Ti pagresultaan a bunga ket sukog kampana, makan a berry, a sumakop dagiti maris manipud iti puraw, napusasaw a berde, wenno berde aginggana iti nalabbasit, purpura, wenno krimson, aginggana iti nauneg maris a purpura wenno nangisit pay. Dumakkel dagiti bunga iti 4–6 sentimetro (1.6–2.4 in) iti kaatiddog kadagiti atap a mula, ken addaan kadagiti 4 a nalasag a pingir ti calyx iti ungto. Naingpis ti ukis, puraw ti lasag ken kasla espongha. Ti tunggal maysa a berry ket agtengngel kadagiti 1–2 a nagtimbukel a bukel a saan a dakdakkel ngem .8 sentimetro (0.3 in). Dagiti sabong ket pagresultaan a bunga ket saan a limitado kadagiti axil dagiti bulong, ken mabalin nga agparang iti gangani iti ania man a punto iti rabaw iti puon ken dagiti sanga. No mataengan, ti kayo ket maikeddeng nga agbunga iti adu, ken mabalin nga agbunga kadagiti 700 a bunga.^[2]^[4]

No maluom, agparuar a sumusopak ti bunga, likkaong bassit iti tengnga iti sirok ti "kampana". Nasileng bassit sagiti nasalun-at a makopa. Nupay ti naganna iti Ingles (kas wax aple), ti naluom a makopa ket maiyasping laeng iti maysa mansanas iti ruar babaen ti maris. Daytoy ket saan nga agnanam a kasla iti mansanas, ken saan nga agbanglo ken awanan iti densidad a kas ti mansanas. Ti nanamna ket kapada ti peras ti niebe, ken ti pannakabagi iti likido agingga iti lasag ti makopa ket maipada iti sandia. Saan a maiyasping a kas ti mansanas wenno sandia, ti lasag ti makopa ket addaan iti nalukay nga abel. Ti katengngaan a parte ket agtenggel iti bukel a mabirukan iti kasla nalagalaga kapas. Makan daytoy a lagalaga ngem awanan iti nanam.

Makan

Adda dagiti adu a bilang dagiti napili a kultibar nga addaan iti dakdakkel a bunga. Iti sapasap, no napuspusasaw wenno nagisngisit a maris, nasamsam-it daytoy. Iti Abagatan a daya nga Asia, dagiti nangisit a makopa ket nabirngasanda iti "Nangisit a Perlas" wenno "Nangisit a Diamante", bayat a dagiti napuspusaw a maraberde-puraw, a tinawtawagan iti "Perlas", ket isu dagitoy ti kanginaan kadagiti pagtagilakuan iti prutas. Ti bunga ket maisagan a saan a maiwa, ngem maikkat ti bugas, tapno mapreserba ti presentasion ti naiduma a sukog-kampana. Iti panagluto kadagiti isla ti Taaw Indiano, ti bunga ket masansan a maus-usar kadagiti salad, ken kadagiti pay luto a ginisar. Daytoy ket kangrunaan a makmakan a kas prutas ken maus-usar pay iti panagaramid kadagiti atsara. Iti Filipinas, ti lokal a naganna ket makopa.^[2] Gapu iti panagpapada iti langada, daytoyket masansan a maiyallilaw iti tambis (Syzygium aqueum),^[5] ngem ti naudi a naibagbaga ket ad-adu a naimuyongan.