Sistema a Solar: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision
Content deleted Content added
Lam-ang (tungtungan | aramid) m inikkat ti Kategoria:Planetario a sistema; nainayonan ti Kategoria:Dagiti planetario a sistema nga inusar ti HotCat |
Lam-ang (tungtungan | aramid) nagnayon |
||
Linia 17:
|publisher=NASA/JPL Solar System Dynamics
|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?body_count
|accessdate=2012-07-22}}</ref> ken 225
| date=2012-07-21
| title=Dagiti asteroid nga adda kadagiti Satelite
Linia 126:
Ti Init ket maysa a [[Populasion I a bitbituen|populasion I a bituen]]; daytoy ket naipasngay iti naladladaw a paset ti [[Linia Pagorasan ti Big Bang|ebolusion ti law-ang]], ken isu a daytoy ket aglaon kadagiti adadu nga elemento a nadagdagsen ngem hidrohenio ken helio ("[[metalisidad|dagiti metal]]" iti panakasaonga astronomiko) ngem dagiti laklakay a polpulasion II a bitbituen.<ref>{{cite journal |author=T. S. van Albada, Norman Baker |title=Kadagidiay dua nga Oosterhoff a Grupo ti Nagtitimbukel a Rimpuok |journal=[[Astropisikal a Warnakanl]] |volume=185 |year=1973 |pages=477–498 |doi=10.1086/152434 |bibcode=1973ApJ...185..477V}}</ref> Dagiti elemento a nadagdagsen ngem hidrohenio ken helio ket naporma kadagidiay [[solar a bugas|bugas]] titaga-ugma ken bimbimtak a bitbituen, nga isu a dagiti immuna akaputtotan ti bitbituen ket naskenda a natay sakbay a ti law-ang ket napabaknang kadagitoy nga atomo. Dagiti kalaklakayan a bituen ket aglaon laeng kadagiti bassit a metal, bayat a dagiti bituen a naududi a naipasngay ket ket aglaonda ti adadu. Daytoy a kinagato ti metalisidad ket naipagarup a nagruna ti panagrang-ay ti Init iti maysa a [[planetario a sistema]], gaputa dagiti planeta ket maporma manipud ti panakapartuat dagiti "metal".<ref>{{cite journal |title=Ti maysa a Karkulo ti Tawen a Panakaiwarwaras dagiti Naindagaan a Planeta iti Law-ang: Ti Panakaibilang ti Metalisidad a kas ti Panagpili a Pataud |author=Charles H. Lineweaver |journal=[[Icarus (warnakan)|Icarus]] |date=2001-03-09 |eprint=astro-ph/0012399 |doi=10.1006/icar.2001.6607 |class=astro-ph |volume=151 |issue=2 |pages=307–313 |bibcode=2001Icar..151..307L}}</ref>
==Interplanetario a medio==
{{Nangruna|Interplanetario a medio|Helioesperio}}
[[Papeles:Heliospheric-current-sheet.gif|left|thumb|Ti [[helioesperiko nga agdama a sabanas]]]]
No mairaman ti [[Lawag ti Init|lawag]], ti Init ket agisilnag ti agtultuloy nga ayos dagiti nakarga a patikula (a [[plasma (pisika)|plasma]]) a naamammoan a kas ti [[solar nga angin]]. Daytoyy a panagyos ti partikula ket agparuar a maiwarwaras ti agarup a 1.5 a riwriw a kilometro ti tungngal maysa nga oras,<ref>{{cite web |title=Solar a Pisika: Ti Solar nga Angin|work=Marshall Space Flight Center |date=2006-07-16|url=http://solarscience.msfc.nasa.gov/SolarWind.shtml |accessdate=2006-10-03}}</ref> nga agparpartuat ti nakaro a tangatang (ti helioesperioe) a mangipasagepsep ti Sistema a Solar iti 100 AU (kitaen ti [[#Heliopause|heliopause]]).<ref name="Voyager" /> Daytoy ket makunkuna akas ti [[interplanetario a medio]]. Ti panagtigtignay ti rabaw ti Init, a kas dagiti [[solar a gilayab]] ken dagiti [[koronal a masa a panagipalsut]], ket riruenna ti helioesperio, nga agparpartuat ti [[limbanga tiempo]] ken gapuanan dagiti[[heomagnetiko a bagio]].<ref name="SunFlip">{{cite web |url=http://science.nasa.gov/headlines/y2001/ast15feb_1.htm |title=TI Init ket Bimmaliktad |accessdate=2007-02-04 |last=Phillips |first=Tony |date=2001-02-15 |work=Science@NASA}}</ref> Ti kadakkelan a patakder iti uneg ti helioesperio ket ti [[helioespriko nga agdama a sabanas]], ti maysa nga agkuskusikos a porma a pinartuat babaen ti aksion ti panagtaytayyek ti magnetiko a lugara ti Init idiay interplanetario a medio.<ref>[http://science.nasa.gov/headlines/y2003/22apr_currentsheet.htm Ti Bituen nga adda dagiti dua nga Aminana nga Ungto], Abril 22, 2003, Siensia idiay NASA</ref><ref>{{cite journal |last1=Riley|bibcode=2002JGRA.107g.SSH8R |first1=Pete |title=Panagmodelo ti helioesperiko nga agdama a sabanas: Dagiti Panagdumaduma a Siklo ti Solar |doi=10.1029/2001JA000299 |year=2002 |volume=107 |journal=Warnakan ti Heopisikal a Panagsukisok |url=http://ulysses.jpl.nasa.gov/science/monthly_highlights/2002-July-2001JA000299.pdf}}</ref>
Ti [[magnetiko a lugar ti Daga]] ket pasardenganna ti [[Tangatang ti Daga|bukodna atangatang]] manipud ti panakaikkatan babaen ti slar nga angin. Ti Benus ken Marte ket awan dagitoy ti magnetiko a lugar, ken kas ti pagbanagana, ti solar nga angin ket mangipataud kadagiti bukodda a tangatang ti agininut a maikkat idiay limbang.<ref>{{cite journal |last=Lundin |first=Richard |date=2001-03-09 |title=Manurunor babaen ti Solar nga Angin|author=Rickard Lundin |journal=[[Siensia(warnakan)|Siensia]] |volume=291 |issue=5510 |page=1909 |doi=10.1126/science.1059763 |pmid=11245195}}</ref> Dagiti [[koronal a masa a panakapalsut]] ken dagiti kapadpadana pasamak ket mangpuyot ti maysa amagnetiko a lugar ken adu a bilang dagiti materiales manipud ti rabaw ti Init. Ti panagitignay iti daytoy a magnetiko a lugar ken ti materiales ket dagiti magnetiko a lugar ket mangimbudo kadagiti nakarga apartikula iti ngato a tangatang ti Daga, a dagitoy a panagitignay ket agpartuat ti [[Aurora (astronomia)|aurorae]] a makita idiay asideg kadagiti [[magnetiko a lugar ti Daga#Dagiti magnetiko nga ungto|magnetiko nga ungto]].
Dagiti [[kosmiko a rayus]] ket tumaud idiay ruar ti Sistema a Solar. Ti helioesperio ket ladpedanna bassit ti Sistema a Solar, ken dagiti magnetiko a lugar (para kadagiti nga adda kadagitoy) ket mangited pay kadagitoy ti panagsalaknib. Ti densidad dagitikosmiko a rayus idiay [[interestelar a medio]] ken ti kapigsa ti magnetiko a lugar ti Init ket agbalbaliw ti atiddog unay a gantingan ti panawen, tapno ti lessaad tikosmiko a radiasion idiay Sistema a Solar ket agdumaduma, ngemno kasano ti kaaduna ket saan a naamammoan.<ref name="Langner_et_al_2005">{{cite journal |last=Langner |first=U. W. |coauthors=M. S. Potgieter |year=2005 |title=Dagiti Pagbanagan ti puesto ti solar nga angin a panakasiddaw a pagpatinggaan ken ti heliopause idiay helioesperio a modulasion ti kosmiko a rayus |journal=[[Dagiti Panagrang-ay ti Limbang a Panagsukisok]] |volume=35 |issue=12 |pages=2084–2090 |doi=10.1016/j.asr.2004.12.005 |bibcode=2005AdSpR..35.2084L}}</ref>
Ti interplanetario a medio ket pagtaengan ti dua a kasla disko a rehion ti [[kosmiko a tapok]]. Ti umuna, ti [[interplanetario a tapok nga ulep|zodiacal a tapok nga ulep]], ket naisanglad idiay uneg ti Sistema a Solar ken gapuanan ti [[zodiacal a lawag]]. Daytoy ket kasla ti panakaporma babaen ti panagdungpar idiay uneg ti asteroid a barikes nga indagas babaen ti panagtignay kadagiti planeta.<ref>{{cite web |year=1998 |title=Atiddog a termino nga Ebolusion iti odiacal nga Ulep |url=http://astrobiology.arc.nasa.gov/workshops/1997/zodiac/backman/IIIc.html |accessdate=2007-02-03}}</ref> Ti maikadua ket maiagayat manipud ti agarup a 10 AU aginggan ti agarup a 40 AU, ken mabalin a napartuat babaen ti nmaipadpada a panagdungpar ti uneg ti [[Kuiper a barikes]].<ref>{{cite web |year=2003 |title=Dagiti ESA a sientista ket nakaduktalda ti pamay-an ti ababa a panakailista dagiti bituen a mabilin nga adda kadagiti planeta |work=ESA a Siensia ken Teknolohia |url=http://sci.esa.int/science-e/www/object/index.cfm?fobjectid=29471 |accessdate=2007-02-03}}</ref><ref>{{cite journal |last=Landgraf |first=M. |coauthors=Liou, J.-C.; Zook, H. A.; Grün, E. |month=Mayo |year=2002 |title=Ti Taudan ti Sistema a Solar a Tapok ti labes ti Hupiter |journal=Ti Astronomiko a Warnakan |volume=123 |issue=5 |pages=2857–2861 |doi=10.1086/339704 |url=http://astron.berkeley.edu/~kalas/disksite/library/ladgraf02.pdf |accessdate=2007-02-09 |bibcode=2002AJ....123.2857L}}</ref>
{{clear}}
| |||