Charles Darwin: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Content deleted Content added
m →‎Pinagibasaran: +Turay a panagtengngel
sinimpa ti dakamat
Linia 38:
Ti nasap a panakainteresado ni Darwin katutubo ket nagiturong kaniana ti panagliwayna ti [[mediko nga edukasion]] idiay [[Unibersidad iti Edinburgh]]; embes ket, timmulong a nagtaluntun dagiti [[marino nga inbertibrado]]. Ti panagadalna idiay Unibersidad iti Cambridge ket nagparegta kaniana iti panagayatna para iti [[masna a siensia]].<ref name=whowas>{{Harvnb|Leff|2000|loc=[http://www.aboutdarwin.com/darwin/WhoWas.html About Charles Darwin]}}</ref> Ti bukodna a [[Maikadua a Panaglayag iti HMS Beagle|panaglayag iti lima a tawen]] idiay {{HMS|Beagle}} ket nagipatakder kaniana a kas maysa a nalatak a heologo a dagiti pinalpaliiwna ken teoriana ket nagsuporta kadagiti [[unipormista]] a kapanunutan a ni [[Charles Lyell]], ken ti panakaipablaak dagiti [[Ti Panaglayag iti Beagle|warnakan iti panaglayagna]] ket nagpalatak kanianan a kas maysa a nadayag a mannurat.<ref>{{Harvnb|Desmond|Moore|1991|pp= 210, 284–285}}</ref>
 
Nariribukan babaen ti panakaiwarwaras dagiti kaatapana biag ken dagiti inurnongna a [[posil]] iti panaglayagna, ni Darwin ket nangrugi kadagiti naisalaysayan a panagtaluntun ken idi 1838 isu ket nangbukel ti teoriana iti masna a panagpili.<ref>{{Harvnb|Desmond|Moore|1991|pp=263–274}}</ref> Uray no idi ket pinakitungtungaana iti daytoy a kapanunutanna kadagiti nadumaduma a naturalista, isu ket makasapul ti nawatiwat a tiempo a pangsukisok ken ti umuna a nasken ket ti obrana iti heolohiko.<ref>{{harvnb|van Wyhe|2007|pp=184, 187}}</ref> Isu ket nagsursurat ti teoriana idi 1858 idi nagpatulod ni [[Alfred Russel Wallace]] ti maysa a salaysay a nagipalpalawag iti maysa a kapada a kapanunutan, a daytoy ti nangisingdat ti nasaup a panangipablaak dagitoy [[Iti Ganganay dagiti Sebbangan nga Agporma kadagiti Nadumaduma a Kita; ken iti Perpetuasion dagiti Nadumaduma a kita ken dagiti Sebbangan babaen ti Masna a Kinabuksilan iti Panagpili|dua a teorada]].<ref>{{citeCite journal doi| last1 = Beddall | first1 = B. G. | title = Wallace, Darwin, and the Theory of Natural Selection | journal = Journal of the History of Biology| volume = 1 | issue = 2| pages = 261–323 | year = 1968 | doi = 10.1007/BF00351923| url = http://www.springerlink.com/content/n1gh3n4474th3385/fulltext.pdf| format = PDF}}</ref> Ti obra ni Darwin ket nangipatakder ti ebulosionario a nagtaudan nga adda ti panagbalbaliw a daytoy ti naipangpangruna a sientipiko a panagilawlawag iti panakaidumaduma iti katutubo.<ref name = JvW/> Idi 1871 sinukimatna ti [[ebolusion ti nagtagitaoan]] ken [[seksual a panagpili]] idiay ''[[Ti Nagtaudan iti Tao|Ti Nagtaudan iti Tao, ken Panagpili a Minaig iti Sekso]]'', a sinaruno babaen ti ''[[Ti Panagisao dagiti Rikna ti Tao ken dagiti Ayup]]''. Dagiti panagsukisokna dagiti mula ket naipablaak kadagiti serie iti liblibro, ken ti naudi a librona, ket sinukimatna dagiti [[alinta]] ken dagiti pagangayanda iti daga.<ref>{{Harvnb|Freeman|1977}}</ref>
 
Iti panak-pammadayaw ni Darwin a kas maysa a nalatak a sientista, isu ket napammadayawan babaen ti maysa a nangruna a panakaitabon a seremonia idiay [[Westminster Abbey]], nga isu ket naitabon idiay asideg ni [[John Herschel]] ken [[Isaac Newton]].<ref name=DarwinsBurial>{{Harvnb|Leff|2000|loc=[http://www.aboutdarwin.com/darwin/burial.html Panakaitabon niDarwin]}}</ref> Ni Darwin nailawlawagan a kas maysa kadagiti kaimpluensian a a piguro iti pakasaritaan iti nagtagitaoan.<ref>{{cite news|url=http://www.newscientist.com/special/darwin-200|title=Naipangpangruna a langa: Darwin 200|accessdate=2 Abril 2011 | work=New Scientist}}</ref><ref>{{cite book| last = Hart| first = Michael H.| author-link = Michael H. Hart| year = 2000| title = The 100: A Ranking of the Most Influential Persons in History| publication-place = New York| publisher=Citadel|ref=harv| isbn = 0-89104-175-3}}</ref>