Gobierno ti Filipinas
Ti Gobierno ti Filipinas ket ti nailian a gobierno iti unitario nga estado iti Republika ti Filipinas. Daytoy ket ti presidensial, representatibo, ken demokratiko a republika a ti Presidente ti Filipinas ket isu ti daulo ti estado ken ti daulo ti gobierno iti kaunegan ti adu a porma nga adu a partido a sistema.
Ti gobierno ket addaan kadagiti interdependente a sanga: ti lehislatibo a sanga, ti ehekutibo a sanga, ken ti ukoman a sanga. Dagiti bileg dagiti sanga ket naitalek babaen ti Batay-linteg ti Filipinas kadagiti sumaganad: Ti lehislatura a bileg ket naitalek iti dua a kamara ti Kongreso ti Filipinas—ti Senado ket ti akinngato a kamara ken ti Kamara dagiti Pannakabagi ket ti akinbaba a kamara.
Ti ehekutibo a bileg ket masansanay babaen ti gobierno babaen ti panangidaulo ti Presidente. Ti ukoman a bileg ket naitalek kadagiti korte a ti Kangatuan a Korte ti Filipinas a kas ti kangatuan a bagi ti ukoman.
Sanga ti lehislatibo
urnosenTi lehislatibo a bileg ket naitalek iti Kongreso ti Filipinas a buklen ti Senado ken ti Kamara dagiti Pannakabagi. Ti akinngato a kamara ket mabirukan idiay Pasay, bayat a ti akinbaba a kamara ket mabirukan idiay Siudad ti Quezon. Dagiti distrito ken sektoral a pannakabagi ket binutosan kadagiti tallo a tawen a termino. Mabalin dagitoy a mabutosan manen ngem saanda a mabalin nga agtaray para iti maikapat nga agsasaruno a termino.
Dagiti senador ket mabutosanda kadagiti innem a tawen a termino. Mabalinda a mabutosan amnen ngem saanda a mabalin ti agtaray para iti maikatlo nga agsasaruno a termino. Ti Kamara dagiti Pannakabagi ket mabalinda ti agpili a manglabas para iti panagbakante iti tugaw ti lehislatibo, a pakaiturongan daytoy iti espesial nga eleksion. Ti mangabak iti espesial nga eleksion ket agserbi iti saan a nalpas a termino ti dati a pannakabagi ti distrito, ken maikeddengto a kas maysa nga elektibo a termino. Ti isu met laeng nga alagaden ket maipakat iti Senado, nupay kasta daytoy ket maipakat laeng no ti tugaw ket nabakante sakbay ti kadawyan nga eleksion ti lehislatibo.
Ti agdama a Presidente ti Senado ket ni Aquilino Pimentel III, bayat a ti agdam a Tagabitla ti Kamara dagiti Pannakabagi ket ni Pantaleon Alvarez
Sanga ti ehekutibo
urnosenTi ehekutibo a bileg ket naitalek iti Presidente ti Filipinas. Ti ehekutibo a sanga ket indauluan babaen ni Presidente Rodrigo Duterte. Ti Presidente ket isu pay ti Agbilbilin-a-Hepe iti Siigam a Buyot iti Filipinas, ken nabutosan babaen ti popular a butos iti innem a tawen a termino. Ti presidente ket mangitudokto kadagiti bukodna a gabinete nga isunto iti mangidaulo. Ti ehekutibo a tugaw ti gobierno ket opsial nga inadministro manipud idiay Palasio Malakaniang idiay Manila. Ti presidente ket saanna a mabalin iti agtaray para iti panagbutos manen malaksid no isu ket nagbalin a presidente babaen ti panagsasaruno a proseso iti batay-linteg ken nagserbin kadagiti saan nga ad-adu ngem uppat a tawen.
Ti presidente ket tultulongan babaen ti gabinetena a buklen dagiti nadumaduma a departamento ken indauluan babaen ti sekretario. Ti presidente ket isu ti mangidutok iti sekretario nga addaan iti balakad iti Komision kadagiti Panangidutok.
Ti maikadua a kangatuan nga opisial, ket ni Bise Presidente Leni Robredo ken isu ket nabutosan pay iti popular a butos. Ti Bise Presidente ket isu ti umuna iti linia ti panagsasaruno no agikkat ti Presidente, mapabasol wenno matay. Ti Bise Presidente ket kadawyan ngem saan a kankanayon a kameng ti gabinete ti presidente. No adda bakante iti puesto ti bise presidente, ti Presidente ket mangidutokto ti ania man a kameng ti ongreso (kadawyan a kameng ti partido) a kas ti baro a bise presidente. Ti pannakaidutok ket nasken pasingkedan babaen dagiti tallo a pagkatlo a butos iti Kongreso. [1]
Sanga ti ukoman
urnosenTi ukoman a bileg ket naitalek iti Kangatuan a Korte ti Filipinas ken dagiti akinbaba a korte a nabangon babaen ti linteg. Ti Kangatuan a Korte, nga addaan iti Hepe ti Hustisia a kas ti daulona ken dagiti 14 a Katakunaynay a Hustisia, ket mangsakup ti kangatuan nga agpang ti ukoman. Dagiti hustisia ket agserbida anginggana iti tawen iti 70. Dagiti hustisia ket indutok babaen ti presidente iti singasing ti Ukoman ken Konseho ti Baras iti Filipinas.[2] Ti agdama a hepe ti hustisia ket ni Maria Lourdes Sereno, ti maika-24 a nagserbi iti dayta a puesto.
Dagiti sabali a kita ti korte, iti agdumaduma a turay iti amin a paset ti purpuro, ket dagiti:
Dagiti Akinbaba a Korte Kolehio:
- Korte dagiti Apelasion
- Korte ti Apelasion ti Buis
- Sandiganbayan
Dagiti Kadawyan a Korte:
- Korte dagiti Apelasion
- Rehional
- Dagiti Korte ti Sirkuito a Tribunal ti Ili
Dagiti Korte ti Muslim
- Dagiti Korte ti Distrito ti Sharia
- Dagiti Sirkuito a Korte ti Sharia
Opisina ti Mangitakder iti Publiko
urnosenTi gobierno ken dagiti amin a tallo a sanga ket nawaya a sinisiim babaen ti opisina ti mangitakder iti Publiko (Filipino: Tanodbayan). Ti Mangitakder iti Publiko ket addaan iti bilin a mangsukisok ken mangidarum iti ania man nga opsial iti gobierno a napabasaol kadagiti krima, a naipangpangruna iti politikal a padaksen. Ti Mangitakder iti Publiko ket tinultulongan babaen dagiti innem a deputado: ti Deputado iti Amin, ti Deputado para iti Luzon, ti Deputado para iti Visayas, ti Deputado para iti Mindanao, ti Deputado para iti Siiigam a Buyot, ken ti Espesial a Mangidarum.
Administratibo a pannakabingbingay
urnosen
Ti Filipinas ket addaan kadagiti nangruna nga uppat a klase kadagiti nabutosan nga administratibo a pannakabingbinagy, ken kadawyan a a naitiptipon dagitoyo a kas dagiti yunit ti lokal a gobierno. Dagitoy ket, manipud iti kangatuan aginggana iti kababaan a pannakabingbinagy:
- Dagiti autonomo a rehion
- Dagiti probinsia ken dagiti siudad
- Dagiti ili ken dagiti komponente a siudad
- Dagiti baranggay (ammo pay a kas bario)
Iti labes dagitoy, ti nailian a gobierno ket igrupona dagiti probinsia ken dagiti nawaya a siudad kadagiti rehion, a kas ti Metro Manila wenno Rehion VI. Ti Presidente ket addaan iti kalintegan nga agpartuat, mangikkat ken mangikeddeng ti pannakabukel dagiti rehion, a kaaduan a maaramid babaen iti konsultasion kadagiti maapektaran a yunit ti lokal a gobierno, ngem malaksid dagiti autonomo a rehion, a dagiti agtataeng kadagiti yunit ti lokal a gobierno ket nasken a pasingkedanda iti pannakainayonda iti dayta a pannakaisaad iti plebesito.
Kitaen pay
urnosenDagiti nagibasaran
urnosen- ^ "Philippine Government". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-09-26. Naala idi 2014-12-04.
- ^ Redden, R.K. 1984. Modern Legal System Cyclopedia - Asia Chapter 7(b) "The legal system of the Philippines" W.B. Hein, Buffalo NY