Guatemala
Nagsasabtan: 15°30′N 90°15′W / 15.500°N 90.250°W
Ti Guatemala, opisial a ti Republika ti Guatemala (Espaniol: República de Guatemala [reˈpuβlika ðe ɣwateˈmala]), ket maysa a pagilian idiay Tengnga nga Amerika a nabeddengan babaen ti Méhiko iti amianan ken laud, ti Taaw Pasipiko iti abagatan a laud, ti Belis iti amianan a daya, ti Karibe iti daya, ken Honduras ken El Salvador iti abagatan a daya. Ti kalawana ket 108,890 km2 (42,043 mi2) nga addaan iti populasion ti agarup a 18,917,714.
Republika ti Guatemala República de Guatemala (Espaniol) | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: "El País de la Eterna Primavera" "Ti Daga ti Agnanayon a Primabera"[1] | |
| Nailian a kanta: Himno Nacional de Guatemala Nailian a kanta iti Guatemala | |
.svg) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Siudad ti Guatemala 14°38′N 90°30′W / 14.633°N 90.500°W |
| Opisial a sasao | Espaniol |
| Grupgrupo ti etniko (2001) | Mestiso (mestiso nga Amerindio-Espaniol – iti lokal nga Espaniol ket makunkuna a Ladino) 41.4% Europeano 18% K'iche 9.1% Kaqchikel 8.4% Mam 7.9% Q'eqchi 6.3% dadduma pay a Maya 8.6% patneng a saan a Maya 0.2% dadduma pay 0.1% |
| Nagan dagiti umili | Guatemalteko |
| Gobierno | Unitario a presidensial a batay-linteg a republika |
| Bernardo Arévalo | |
| Karin Herrera | |
| Wayawaya | |
• manipud iti Espania | Septiembre 15, 1821 |
| Kalawa | |
• Dagup | 108,889 km2 (42,042 sq mi) (Maika-107) |
• Danum (%) | 0.4 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2023 |  18,917,714[2] (Maika-69) |
• Densidad | 173.7/km2 (449.9/sq mi) (Maika-85) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2023 |
• Dagup | $201,365 bilion[3] (Maika-77) |
• Tunggal maysa a tao | $10,595[3] (Maika-121) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2023 |
• Dagup | $102,765 bilion [4] (Maika-70) |
• Tunggal maysa a tao | $5,407 (Maika-108) |
| Gini (2014) | 48.3[5] nangato |
| HDI (2019) | 0.663[6] kalalainganna · Maika-127 |
| Kuarta | Quetzal (GTQ) |
| Sona ti oras | UTC−6 (CST) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +502 |
| Kodigo ti ISO 3166 | GT |
| TLD ti internet | .gt |
Daytoy ket representatibo a demokrasia, ti kapitoliona ket ti Guatemala de la Asunción, ken ammo pay a ti Siudad ti Guatemala. Ti kaadu ti kaimudingan ti biolohia ken ti naisangayan nga ekosistema ti Guatemala ket agit-ited ti pannakaidutok ti Mesoamerika a kas ti biodibersidad a lugar.[7] Ti sigud a Maya sibilisasion ket maysa idi a Mesoamerikano a sibilisasion, a nagtultuloy babaen ti Napalabas a Klasiko a panawen aginggana ti isasangpet dagiti Espaniol. Dagiti Mayas ket agtaengda idiay Guatemala, Honduras, Belis, ti akin-abagatan a pas-paset iti Méhiko ken akin-amianan a pas-paset iti El Salvador.
Nawayaan ti Guatemala manipud iti Espania idi 1821, a kimmuyog iti Mehikano nga Imperio. Kalpasan ti pannakawayana a pagilian, tinurayan daytoy kadagiti serye dagiti diktador, a tinulongan babaen ti Nagkaykaysa a Kompania ti Prutas. Ti kaudian ti maka-20 a siglo, nakita ti Guatemala a naigulo iti 36 a kaatiddog a tawen a sibil a gubat. Kalpasan iti daytoy a gubat, ti Guatemala ket nakasaksi ti panagungar ti ekonomiana ken ti nagballigi a demokratiko a panagbubutos. Iti kaudian a panagbubutos, a tinengngel idi 2011, ni Otto Pérez Molina iti Partido Patriotiko, ket nangabak ti kinapresidente.
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ Aguirre, Lily (1949). The Land of Eternal Spring: Guatemala, My Beautiful Country [Ti Daga ti Agnanayon a Primabera: Guatemala, ti Napintas a Pagiliak] (iti Ingles). Patio Press. p. 253.
- ^ Agencia Central de Inteligencia (2023). "The World Factbook" (iti Ingles).
- ^ a b "World Economic Outlook Database (fuente: FMI)".
- ^ "World Economic Outlook database: October 2023". FMI.org.
- ^ "GINI index (World Bank Estimate)". data.worldbank.org (iti Ingles). World Bank. Naala idi 7 Marso 2019.
- ^ United Nations Development Programme (2020). Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF) (iti Ingles). pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Naala idi 16 Disiembre 2020.
- ^ "Mesoamerica" [Mesoamerika]. Biodiversity Hotspots (iti Ingles). Conservation International. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-02-19. Naala idi Pebrero 1, 2007.