Heograpiko a langa
Dagiti heograpiko a langa ket dagiti komponente iti Daga. Adda dagiti dua a kita dagiti heograpiko a langa, dagiti masna a heograpiko a langa ken dagiti artipisial a heograpiko a langa. Dagiti masna a heograpiko a langa ket mairaman ngem saan a limitado kadagiti porma ti daga ken dagiti ekosistema. Kas pagarigan, dagiti rabaw ti daga, bagbagai ti danum, dagiti masna a paset (mangbukel kadagiti amin a mula, ayup ken mikro-organismo iti maysa a lugar a kumaduaanda nga agtigtignay kadagiti amin a a saan a sibibiag a pisikal a banag iti enbironmento) ket dagiti masna a heograpiko a langa. Bayat, a dagiti pagtaengan ti tattao, dagiti nainhenieria a pinabangon ken dadduma pay a ket dagiti kita ti artipisial a heograpiko a langa.
Dagiti masna a heograpiko a langa
urnosenDagiti ekosistema
urnosen"Ti aniaman a paset a mangiraman kadagiti amin nga organismo (kasla iti: "komunidad") iti maysa a naited a lugar ti pisikal nga enbironmento tapno agayus iti enerhia a mangiturong ti nalawag a naipalawag a thropiko nga estruktura, biotiko a dibersidad, ken dagiti siklo ti materiales (kasla iti: panagisinnukat dagiti materiales a baetan dagiti sibibiag ken saan a sibibiag a paset) iti kaunegan ti sistema iti maysa nga ekosistema."[1] Dagiti sibibiag organismo ket agturltuloyda a makitinnignay iti maysa nga agasmang iti pannakaikabagian kadagiti amin a sabali nga elemento a mangbukel ti enbironmento a rumsuaanda, ken ti "ekosistema" ket mangipalpalawag ti aniaman a kasasaad nga adaa ti pannakaikabagian a baetan dagiti organismo ken enbironmento.
ti biome ket maysa a heograpiko a naipalawag a lugar iti ekolohiko a kapadpada dagiti komunidad dagiti mula, dagiti ayup, ken dagiti organismo iti daga, a kadawyan a tinawtawagan a kas dagiti ekosistema. Dagiti biome ket naipalpalawag a naibatay kadagiti banag a kas dagiti estruktura ti mula (a kas dagiti kayo, babassit a mula, ken dagiti ruot), dagiti kita ti bulong (a kas dagiti akaba a bulong ken dagiti dagum a bulong), dagiti pagbaetan ti mula (bakir, kakaykaywan, sabana), ken klima. Saan a maipada iti ekosona, dagiti biome ket saan a naipalawag babaen ti henetiko, taksonomiko, wenno dagiti naipakasaritaan a pagpapadaan. Dagiti biome ket kadawyan a nailaslasin nga adda dagiti naisangayan a tabas iti ekolohiko a panagsisinnaruno ken klimax a mulmula. Ti maysa nga ekosistema ket ti pay lugar a pagtaengan dagiti ayup kadagiti biome (Taaw, Desierto, Karuotan ken dadduma pay)
Dagiti porma ti daga
urnosenTi porma ti daga ket buklen ti heomorpoliko a paset, ken naindaklan a naipalpalawag babaen ti rabawna manipud ti lokasion iti ladawan ti daga, a kas paset ti rabaw ti daga, ken daytoy, ket kadawyan a maysa nga elemento iti topograpia. Dagiti porma ti daga ket naikategoria babaen kadagiti banag a kas ti kangato, bangkirig, orientasion, stratipikasion, pannakaiparang ti bato, ken kita ti daga. Dagitoy ket mairaman ti bunton, turod, dagiti derraas, dagiti ginget, dagiti karayan ken dagiti nadumaduma pay nga elemento. Dagiti taaw ken dagiti kontinente ket isu dagitoy ti kangatuan nga urnos dagiti porma ti daga.
Ti bagi ti danum ket ti aniaman nga adu a pannakaurnong iti danum, a kadawyan a mangsaksakup iti Daga. Ti termino a bagi iti danum ket kadawyan a mangitudtudo iti dakkel a pannakaurnong iti danum,a kas dagiti taaw, dagiti baybay, ken dagiti danaw, ngem daytoy ket mabalin pay a mangitudo kadagti basbassit a urnong iti danum a kas dagiti alog, dagiti lubnak wenno dagiti kalugnakan. Dagiti karayan, dagiti waig, dagiti kanal, ken dagiti dadduma pay a heograpiko a langa a dagiti danum ket agayus manipud ti maysa a lugar iti sabali ket kankanayon a saan a naibagbaga a "bagbagi" iti danum, ngem dagitoy ket nairaman ditoy a kas dagiti heograpiko a pannakaporma a mangipakpakita ti danum.
Dagiti artipisial a heograpiko a langa
urnosenDagiti pagtaengan
urnosenTi pagtaengan ket maysa a permanente wenno temporario a komunidad a pagnaedan ti tattao. Ti pagtaengan ket mabalin a sumakup iti kadakkel manipud ti bassit a bilang dagiti naigrupo a pagtaengan a aginggana kadagiti siudad nga adda dagiti naipalikmut nga urbano a luglugar. Ti mediebal a pagtaengan a grupo ti agsusukisok (Britaniko a gunglo)[2] ketmangiramraman a kas paset ti pagtaengan, dagiti naikuyog a langlanga a kas dagiti kalsada, dagiti naaladan, dagiti sistema ti talon, dagiti pagbeddengan a bangkag ken dagiti kanal, dagiti alog, dagiti parke ken dagiti kakaykaywan, dagiti molino, dagiti manor a balbalay, dagiti poso ken dagiti simbaan.
Dagiti nainhenieria a pinabangon
urnosenDagiti nainhenieria a heograpiko a langa a kas dagiti kalsada, dagiti rangtay, dagiti eropuerto, dagiti perokaril, dagiti pasdek, dagiti penned, ken dagiti pagurnongan ti danum, a paset dagiti antroposperio gaputa dagitoy ket inaramid ti tao, ket artipisial a heograpiko a langa dagitoy.
Dagiti kartograpiko a langa
urnosenDagiti kartograpiko a langa ket dagiti kita iti abstrakto a heograpiko a langa - dagitoy ket agparang kadagiti mapa ngem saan a mabirukan iti planeta, urayno dagitoy ket mabirukan iti planeta. Kas pagarigan, mabalinmo a makita ti Ekuador kadagiti mapa, ngem no agtaktakderka idiay Ekuador saanmo a mabalin a makita, gaputa daytoy ket teoretika a linia laeng a maus-usar para iti reperensia, nabigasion, ken panagrukod.