Linteg militar

Ti linteg militar ket maysa a sistema dagiti annuroten a mayetnag ken maipatungpal no rabsuten wenno tenglen ti maysa nga autoridad ti militar ti normal a pannakatarawidwid wenno pannakaituray ti hustisia.

Masansan a maisayangkat ti linteg militar no agbalin a nasisita a maipatungpal dagiti aramid dagiti autoridad ken organisasion a militar, nangruna no kadagiti di mapakpakadaan a pakasapulan, ken no dagiti normal nga institusion ti justicia ket saanen a makatignay wenno awananen iti bileg ken samay iti kabarbaro a situasion wenno pasamak, kas koma no adda gubat, dadakkel a kalamidad ti nakaparsuaan, riribuk a cibil, iti nasakup a teritorio wenno kalpasan ti maysa a kudeta (panangrabsut iti turay). Ti kasapulan a panangtaginayon iti urnos ken linak ti publiko kabayatan ti emerhensia ti kangrunaan a panggep ti linteg militar. Nupay kasta, ti pannakaideklara ken pannakayetnag ti linteg militar ti ar-aramaten dagiti diktadura, nangruna dagiti diktadura ti militaria, tapno maipatungpalda ti panagturayda.

Gagangay a ti linteg militar ket kissayanna dagiti personal a karbengan dagiti umili, limitaranna ti kaunday ti proseso ti pannakausig, ken iyetnagna dagiti nakarkaro a pannusa ngem iti ordinario a linteg. Iti adu a pagilian, dusa a patay ti maysa nga iyetnag ti linteg militar iti sumagmamano a krimen, uray pay no dagiti adda a masursurot a linteg ket saan a sakupen ti sistemana dagiti nasao a krimen ken pannusa.

Iti dadduma a pagilian, ipaturay ti linteg militar dagiti annuroten a kas iti curfew. Masansan nga iti babaen daytoy a sistema, ti pannakatarawidwid ken pannakaipataray ti hustisia ket tengngel amin ti militaria tribunal a maaw-awagan iti korte militar. Mapagteng met ti pannakasuspende ti pannakaipatungpal ti habeas corpus.

Linteg militar iti nadumaduma a pagilian

Filipinas

Nayetnag ti linteg militar iti Filipinas manipud 1972 agingga iti 1981 iti babaen ti turay ni Presidente Ferdinand Marcos, tapno mapengdan ti dumakdakkel a riribuk a sibil iti pagilian ken ti pangta ti panangrabsut dagiti Komunista iti turay kalpasan dagiti agsasaruno a panagbomba iti Manila. Idi damo, inawat ti kaaduan nga umili ti pannakaideklara ti linteg militar. Ngem idi agangay, immadu nga immadu ti nangtubngar iti daytoy gapu iti panaglablabes ken panagabuso iti karbengan a kas tao nga aramid ti militaria. Adu a bumusbusor iti gobierno ni Marcos ken kalabanna iti politika ti natiliw a nabalud, naparparigat, napapatay ken nagpukaw.

Dagiti akinruar a silpo

• Martial Law archive