Pedro Almazán

Ni Don Pedro Almazán, ti nabaknang a daulo manipud idiay Ilocos Norte, ket isu idi ti nangidaulo ti immuna a yaalsa ni Ilokano. Gapu kadagiti ganetnetna, ni Ilokano ket isuda idi ti immuna a grupo ti etniko iti ruar ti Manila a nagrebelde iti turay ti Espaniol.

Pedro Almazán
Nayanak	San Nicolas, Laoag, Ilocos Norte, Kapitania Heneral ti Filipinas
Natay	1661 Ilocos Norte, Kapitania Heneral ti Filipinas
Gapu iti pannakatay	Natay gapu ti pannakilablaban
Pakipagilian	Filipino
Nakaam-ammuan	Umuna a a Yaalsa ti Ilokano

Dagiti plano

Nakaunget idi ni Pedro Almazán babaen ti nakaro a inhustisia dagiti Espaniol. Iti panagproptesta iti depotismo ti Espaniol ken ti panangipatalaw kadagiti agkolkolonado manipud iti dominiona, nagplano ni Almazán iti maysa a siigam a yaalsa. Iti panangisagana iti saan a mapasardeng nga isbanganna, inaramidna iti maysa a parte ti balayna a kas sekreto a bartolina nga agraman iti repositorio dagiti griliete. Inkeddengna a kawaran amin dagiti soldado nga Espaniol ken dagiti prayle ken saannanto aparuaren isuda. Kimmaddua iti gandatna babaen ni Juan Magsanop, ti daulo manipud iti Bacarra, Bangui. Tapno mapapigsa ti isbanganda, insingasing ni Almazan ti panagassawa iti anakna a lalaki ken iti anak a babai ni Magsanop.

Koronasion

Ad-adu a naaw-awis idi ni Almazán kadagitiplanona iti damag manipud iti balligi a yaalsa ni Teniente Andres Malong idiay Pangasinan, nga idin ket bukod a nairangarang nga ari iti dayta a lugar babaen idi Disembre 1660. Idi ti maysa a yaalsa idi La Union, ti dakkel a grupo dagiti Espaniol manipud iti Ilocos ket napanda a nangsuporta dagiti kaduada. Ni Friar José Arias ti Augustiniano a Prayle, a nakaam-ammuan gapu iti karusangerna, ket kimmaddua iti partida. Ti kaawan ni Arias ket nakitkita idi da Almazán ken Magsanop a kas ti kasayaatan nga opurtunidad para iti panagkallaysa dagiti annakda, ken isu nga insaaada iti patingga ti bulan. Ipatulodda dagiti kakaduada nga indauluan babaen ni Gaspar Cristobalken timmunos ni Gaspar kadagiti plano ni Almazán pra iti rebelion. Dagiti daulo ken dagiti mannakigubat ti Kalinga ken dagiti Isneg ti Cagayan ket kimmadduada pay iti partido ni Almazán. Nagkarida iti itatalekda ken ti napno a suporta iti kabarbaro nga arida. Ti intero a komunidad ket naragsakda a nagipaypayapay kadagiti wagaywayda ken nakaroda a nagrambak iti koronasion ni ni Almazáa kas Ari ti Ilocos.

Gulo

Idi Enero31, 1661, ti Dominiano a prayle ti Clavería, ni José Santa María, ket nasinga idi babaen ti gulo iti ruar ti simbaan. Nagdardaras a simrek ti maysa a nagbutbuteng nga Espaniol a soldado ken inreportana iti padi nga adda dagiti makaung-unget a tattao ket isuda ti nagrugrugian ti gulon. Sanna met nga inkaskaso ti soldado, isu a napan iti ruar ti simbaan, ken kalpasanna nairaman met iti gulo. Isu ket naputolan iti ulo kalpasan idi naatake kadagiti buneng. Iti simmaruno nga aldaw, idi agramrambak dagiti siam a prayle ken mairaman met ni Arias idiay Narvacan, para iti pannakapasardeng dagiti dakkel a grupo dagiti makilablaban a Zambal, ti sabali pay a gulo ket nangrugi idi akin-amianan nga Ilocos. Uray iti kumarkaro a peggad, awan ti ania man a mabalin a panangigawid dagiti kaduana a mangpawil ken ni Arias a mapan idiay Bacarra. Iti isasangpetna,nakasarak kadagiti tattao a mangipukpukkaw ken ni Almazán kas ti Arida ken dinarundonda ti prayle ngem saanda met a nagballigi. Ni Juan Boaya, maysa kadagiti umaalsa, ket timmunos a tumulong iti maulimek nga ipapanaw ni Arias. Imbagbagana dagiti babaonen a dagusda nga ipan ti prayle idiay Laoag. Ngem naabotan met dagiti rebelde ti prayle. Dagiti mannakigubat ket pinutolanda ni Arias ken inyegda ti naputolan nga ulona ken ni Magsanop. Dagusna met ni Magsanop nga inyeg ti ulo ken ni Almazán ken nangited iti a Sri iti maysa a pammalagip iti napasamak. Ni Cristobal ken dagiti amin a nakibinglayda iti insureksion ket naawisda iti rambakan.

Ipupusay

Impatulod dagiti turay ti Espaniol ni Lorenzo Arqueros iti Ilocos tapno punasenda ni Almazán ken dagiti kaduana. Dagiti tropa ni Arqueros ket buklen dagiti bassit nga Espaniol ken dagiti ad-adu a sangaribo a patneng a lallaki, kaaduan kadagitoy ket makituntunos iti kabosor. Idi nagur-uray ni Almazán ken dagiti bassit a kaduana iti isasangpet ti dakkel a grupo dgaiti biang ti dagiti agsupsuporta manipud iti Akin-abagatan nga Ilocos, ni Arqueros ken dagiti tropana ket nangisaadda iti kellaat a panagraut ken innalada manipud ken ni Almazán ti opurtunidad a mangsammaked iti pagarianna. Nakigubgubat ni Almazán ken dagiti kaduana ket nagin-inutda a nagsanod iti kabakiran. Iti panagtulong dagiti patneng a makituntunos iti kabusor dagiti Espaniol ket nasurotda ni Almazán. Ni Magsanop, a naabotan ni Arquero ket nagpakamatay. Urayno narimbawan iti bilang dagiti kabusor, dagiti nabati a tropa ni Almazán ket nagtultuloyda a nakilablaban. Iti desperasion, simmakay ni Almazán iti kabaliona ken naregta a nakilaban kadagiti Espaniol. Nabitin idi ni Almazán iti plaza ti ili. Ta natay metten dagiti dua a daulo, pimmanaw metten dagiti nabati a mannakigubat.