William McKinley
Ni William McKinley Jr. (Enero 29, 1843 – Septiembre 14, 1901) ket isu idi ti maika-25 a Presidente iti Estados Unidos, a nagserbi manipud idi Marso 4, 1897, aginggana idi pimmusay. Ni McKinley ket nangidaulo ti pagilian ti panagballigi iti Gubat ti Espaniol–Amerikano, nangipangato kadagiti panagsalaknib a taripa ti mangiragpat ti Amerikano nga industria, ken nagitalinaed ti pagilian iti balitok a pagalagadan iti panangilikud ti panagbussog a singasing. Ti administrasion ni McKinley ket naigibus kalpasan ti pannakapapatayna idi Septiembre 1901, ngem ti panagpresidentena ket nangrugi ti panawen iti sumurok a pagkatlo ti siglo a tinurayan babaen ti Partido Republikano.
| William McKinley | |
|---|---|
 | |
| Maika-25 a Presidente iti Estados Unidos | |
| Nagakem Marso 4, 1897 – Septiembre 14, 1901 | |
| Bise Presidente |
|
| Inunaan ni | Grover Cleveland |
| Sinaruno ni | Theodore Roosevelt |
| Maika-39 a Gobernador ti Ohio | |
| Nagakem Enero 11, 1892 – Enero 13, 1896 | |
| Teniente | Andrew Harris |
| Inunaan ni | James Campbell |
| Sinaruno ni | Asa Bushnell |
| Dagiti bukod a salaysay | |
| Naiyanak | Enero 29, 1843 Niles, Ohio, E.U. |
| Natay | Septiembre 14, 1901 (tawen 58) Buffalo, New York, E.U. |
| Partido ti politika | Republikano |
| A(s)sawa | Ida Saxton (1871–1901, nagbiag a kas biuda) |
| Annak | Katherine, Ida (isuda a dua ket nasapada a pimmusay idi ubbingda) |
| Alma mater | Kolehio ti Allegheny, Eskuela ti Linteg ti Albany |
| Propesion | Abogado |
| Pirma |  |
| Serbisio iti militar | |
| Tumalekan | |
| Serbisio/sanga | |
| Tawtawen iti serbisio | 1861–1865 |
| Ranggo | |
| Yunit | Maika-23 nga Impanteria ti Ohio |
| Bakbakal/gubgubat | Sibil a Gubat ti Amerikano |
Ni McKinley ket nagserbi idiay Sibil a Gubat ken ngimmato manipud iti pribado aginggana ti honorario a komandante. Kalpasan ti gubat, isu ket nagtaeng idiay Canton, Ohio, nga isu idiay ket nagsanay ti linteg ken inasawana ni Ida Saxton. Idi 1876, isu ket nabutosan iti Kongreso, nga isu ket nagbalin nga eksperto ti Partido Republikano iti panagsalaknib a taripa, nga isu ket nangikari a daytoy ket mangiyeg ti rang-ay. Ti bukodna a McKinley a taripa idi 1890 ket kaaduan a naisuppiatan idi; ti pannakasuppiat daytoy, a kimmaduaan ti Demokrato a panagidistrito manen a naigandat ti panakagerrymanderingna a maikkat ti opisina, ket nangiturong ti panakaabakna iti Demokratiko a guedday idi 1890. Isu ket nabutosan a gobernador ti Ohio idi 1891 ken 1893, a nagiturong ti naipatengngaan a dalan a nagbaetan ti panagayat ti kapitolio ken obra. Ti panagtulong ti asideg nga agbalbalakad kaniana a ni Mark Hanna, isu ket nakagun-od ti Republikano a nominasion para iti presidente idi 1896, iti katengngaan ti ekonomiko a panagsagsagabami. Inabakna ti Demokratiko a kasupiatna, a ni William Jennings Bryan, kalpasan ti maysa a sanguanan ti bangsal a kampania nga isu ket nangipatakder ti "nasalun-at a kuarta" (ti balitok a pagalagadan malaksid no mabaliwan babaen ti intersiona nga annurotan) ken nangikari a ti nangato a taripa ket mangiyeg ti rang-ay.
Ti napardas a pangrang-ay ti ekonomia ket isu ti nagmarka ti pannakapresidente ni McKinley. Isu ti nangiragpat ti Dingley a Taripa idi 1897 tapno masalakniban dagiti agpatpataud ken agob-obra iti pabrika manipud kadgiti gangganaet a kabinglay, ken idi 1900, isu ket nakagu-od ti pannakaruar ti Tignay ti Balitok a Pagalagadan. Ni McKinley ket nagnamnama a mangawis ti Espania a mangited ti panakawayawaya ti agrebrebelde a Kuba nga awan ti panagsuppiat, ngem idi napaay ti negosasion, isu ket nangidaulo ti pagilian iti Espaniol–Amerikano a Gubat idi 1898; ti panagballigi ti E.U. ket napardas ken nakeddeng. A kas paset ti ti nagbanagan ti kappia ti Espania ket naisapulan a mangisubli dagiti kangrunaan a ballasiw taaw a kolonia ti Estados Unidos iti Puerto Rico, Guam, ken ti Pilipinas; ti Kuba ket naikarian idi ti panakawayawaya ngem iti dayta a panwen ket nabati babaen ti panagtengngel ti Buyot ti Estados Unidos. Ti panakaikapet ti Estados Unidos ti nawaya nga estado ti Republika iti Hawaii idi 1898 ken nagbalin a teritorio ti Estados Unidos.
Inabak manen ni McKinley ni Bryan iti 1900 panagbubutos ti presidente, iti maysa a kampania naipatengngaan ti isip iti imperialismo, panagrang-ay, ken nawaya a pirak. Ni Presidente McKinley ket naasasinado babaen ti maysa nga anarkista idi Septiembre 1901, ken sinaruno idi babaen ni Bise Presidente Theodore Roosevelt. Dagiti historiador ket nangipammateg ti 1896 a panagballigi ni McKinley a kas maysa a panagilinia manen a panagbubutos, a ti awan ti maar-aramid a politiko ti kalpasan ti panawen ti Sibil a Gubat ket nangited ti dalan ti Uppat a Partido a Sistema a tinurayan dagiti Republikano, a daytoy ket nangrugian ti Narang-ay a Panawen. Isu ket naikabil ti asideg ti tengnga a pannakairanggo dagiti Amerikano a presidente.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig ken ni William McKinley iti Wikimedia Commons