Departamento ti Cundinamarca
Ti Departamento ti Cundinamarca (Departamento de Cundinamarca, Panangibalikas nga Espaniol: [kundinaˈmarka]) ket maysa a dagiti departamento ti Colombia. Daytoy ket sumakop iti kalawa iti 24.210 km,2 ken addaan iti populasion iti 2,280,037. Daytoy ket napartuat idi Agosto 5, 1886 babaen dagiti termino ti batay-linteg a nairepresenta iti dayta met laeng a tawen. Ti Cundinamarca ket mabirukan idiay tengnga ti Colombia ken ti kapitolion ket ti Bogotá.
Departamento ti Cundinamarca
Departamento de Cundinamarca | |
|---|---|
 Wagayway  Eskudo | |
| Pasasao: Cundinamarca, Puso ti Colombia (Espaniol: Cundinamarca Corazón de Colombia) | |
| Kanta ti pagilian: Himno de Cundinamarca | |
.svg) Ti Cundinamarca ken Bogotá D.C. ket naipakita dagitoy iti nalabbasit | |
| Nagsasabtan: 4°36′N 74°5′W / 4.600°N 74.083°WNagsasabtan: 4°36′N 74°5′W / 4.600°N 74.083°W | |
| Pagilian |  Colombia |
| Rehion | Rehion ti Andes |
| Pannakabangon | Hunio 15, 1857 |
| Kapitolio | Bogotá |
| Gobierno | |
| • Gobernador | Álvaro Cruz Vargas |
| Kalawa | |
| • Dagup | 24,210 km2 (9,350 sq mi) |
| • Ranggo | Maika-17 |
| Populasion (2013)[3] | |
| • Dagup | 2,598,245 |
| • Ranggo | Maika-4 |
| • Densidad | 110/km2 (280/sq mi) |
| Sona ti oras | UTC-05 |
| Kodigo ti ISO 3166 | CO-CUN |
| Probinsia | 15 |
| Website | www.cundinamarca.gov.co |
Taudan ti nagan
urnosenTi nagan ti Cundinamarca ket nagtaud manipud iti kundur marqa, ti maysa a patneng a panagiyebkas, a mabalin a naala manipud iti Quechuan a kayatna asaoen ket "umok ti kondor", daytoy ket naus-usar sakbay ti panawen ti Columbia babaen dagiti patneng a tattao ti Ginget ti Magdalena a mangitudo kadagiti asideg a kabanbantayan.
Heograpia
urnosenKaaduan ti Cundinamarca ket adda idiay Akindaya a Kordiliera (Cordillera Oriental), idiay abagatan ti Boyacá, a nabeddengan babaen ti Karayan Magdalena iti laud, nga umab-abot idiay Karayan Orinoco a labneng iti daya, ket ti pagbeddengan ti Tolima iti abagatan. Ti kapitolio a distrito ti Bogotá ket gangani a napalikmutan babaen ti teritorio ti Cundinamarca ken naporma babaen ti pannakakitikit ti Cundinamarca; a nagbaetan daytoy ket dagiti dadduma pay a pannakabingbingay, ti agdama a departamento ti Cundinamarca ket basbassit ngem ti kasisigud nga estado.
Ti kapitolio ti Cundinamarca ket ti Bogotá. Daytoy ket naisangsangayan a kaso kadagiti departamento ti Colombia, gapu ta ti Bogotá ket saan a legado a paset ti Cundinamarca, nupay kasta daytoy laeng ti departamento a ti kapitoliona ket innaganan babaen ti Batay-linteg (no ti kapitolio ket maiyalis, nasken ti reporma ti batay-linteg tapno maaramid, imbes a ti maysa a bilin nga iparuar ti Asemblia ti Cundinamarca). Kadagiti senso, ti populasion para iti Bogotá ken Cundinamarca nailaslasin a nabilbilang; no saan, ti populasion ti Cundinamarca ket agdagup iti 9.5 a riwriw.
| Entidad | Populasion | Kalawa (km²) | Densidad |
|---|---|---|---|
| Cundinamarca (malaksid ti D.C.) | 2,349,578 | 22,623 | 104 |
| Bogotá D.C. | 7,881,156 | 1,587 | 4,485 |
| Cundinamarca ken Bogotá | 10,230,734 | 24,210 | 391 |
Demograpia ken etonograpia
urnosenDagiti munisipalidad nga adda dagiti 50,000 nga agtataeng
urnosenPuesto ti populasion ti munisipio
urnosen- Umuna Bogotá 6.776.009
- Maika-2 Soacha 398.295
- Maika-3 Fusagasugá 107.259
- Maika-4 Facatativá 106.067
- Maika-5 Zipaquirá 100.038
- Maika-6 Chía 97.444
- Maika-7 Girardot 95.496
- Maika-8 Mosquera 63.584
- Maika-9 Madrid 61.599
- Maika-10 Funza 60.571
Segun ti kinaudi a senso a naaramid idi 2005, adda ti 2,280,037 a tattao nga agtataeng idiay Cundinamarca, malaksid dagiti 6,776,009 manipud idiay kapitolio ti Bogotá. Ti pakabuklan dagiti puli ket:
- Dagti mestiso ken puraw (96.28-33%): Dagiti mestiso ket dagiti aglalaok a Europeano-Amerindiano. Ti Bogotá a metropolitano a lugar ket addaan iti pakasaritaan ti Europeano (saan a limitado ti Espaniol) ken dadduma pay a Latin nga Amerikano a panagalalis.
- Dagiti nangisit nga Aoro-Colombiano (3.33-37%)
- Dagitipatneng/Amerindiano (0.31-34%): Nababa unay a porsiento.
- Roma (Hitano) (0.01%).
- Dagiti Daya nga Asiatiko (0.01%), kadawyan a ti puonan ket Insik. Agarup a 25,000 nga Insik-Colombiano ket agtataeng iti daytoy a departamento.
Ti siudad ti Bogotá ken dagiti munisipalidad ti Soacha, La Calera, Cota, Chia, Madrid, Funza, Mosquera, Fusagasugá, Facatativá ken Zipaquirá ket mangbukel ti agmaymaysa a metropolitano a lugar. Daytoy ti kaaduan ti populasion a departamento nga addaan kadagiti 8 a riwriw nga agtataeng ket ti natimbeng a densidad ti 7,400 nga agtataeng ti tunggal maysa a km², maysa a kanngatuan iti lubong.
Dagiti nangruna a siudad
urnosenTi Cundinamarca ket buklen dagiti 126 a munisipalidad, pito kadagitoy ket addaan kadagiti nairehistro a populasion iti sumurok a 100,000 ken mabalin a mailasin a kas dagiti siudad: Bogotá, Soacha, Fusagasugá, Girardot, Facatativá, Zipaquirá ken Chia, bayat a ti Distrito ti Bogota ket adda iti kategoria a kapitolio.
- Ti Bogotá D. C. ket isu ti kadakkelan asiudad, nataengan ken kosmopolitano ti Cundinamarca ken Colombia. Ti ekonomiana ket polisektorial; isu ti kultural, komersio, institusional ken administratibo a kadakkelan idia Colombia ken ti kadakkelan idiay Latin nga Amerika. Ti Kapitolio a Distrito ket nabingbingay iti 20 a lokalidad ken ti populasion idi 2005 ket 6,776,009 nga agtataeng segun ti DANE. Ti siudad ket adda ti metropolitano a lugar a, dagiti dadduma pay ket, mangiraman dagiti munisipalidad ti Soacha, Facatativá Chia ken umababot ti populasion iti 7,881,156 a tattao.
- Ti Girardot: Idiay adayo nga abagatan a laud ken pagbeddengan ti Departamento ti Tolima, ket isu ti kapitolio ti Probinmsia ti Alto Magdalena.
- Ti Fusagasugá ket adda idiay Bogota-Girardot ket maysa nga oras ti tunggal maysa a siudad. Isu ti kapitolio ti Probinsia ti Sumapaz.
- Ti Zipaquirá: Urayno daytoy ket paset ti metropolitano a lugar ti Bogotá, daytoy ket maysa a kangrunaan a sebtro ti Colombia a salina.
- Ti Bogota Metropolitano aLugar: Buklen dagiti ili ti Soacha, Facatativá, Chia, Madrid, Funza, ken Mosquera, ken dadduma pay.
Dagiti probinsia
urnosenTi Cundinamarca ket addaan kadagiti 15 a probinsia ken ti Kapitolio a Distrito ti Bogotá (Bogotá D.C.), ken dagus nga agtigtignay a kas ti kapitolio ti Republika, kapitolio ti departamento ken a Distrito (wenno Departamento).
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ "Departamento: Datos generales: Límites" (iti Espaniol). Gobernación del Cundinamarca. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-24. Naala idi 2013-12-11.
- ^ Kline, Harvey F. (2012). "Cundinamarca, Departamento ti". Naipakasaritaan a Diksionario ti Colombia. Scarecrow Press. p. 157. ISBN 978-0-8108-7813-6.
- ^ "DANE". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-11-13. Naala idi Pebrero 13, 2013.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Departamento ti Cundinamarca iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Departamento ti Cundinamarca manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)