Genipa americana
Ti Genipa americana ket ti sebbangan dagiti kayo iti pamilia ti Rubiaceae. Daytoy ket patneng kadagiti tropikal a bakir iti Amianan ken Abagatan nga Amerika.
| Genipa americana | |
|---|---|
| |
| Sabong ti Genipa americana | |
Taksonomia 
| |
| Pagarian: | Plantae |
| Klado: | Tracheophytes |
| Klado: | Angiospermae |
| Klado: | Eudicotidae |
| Klado: | Asterids |
| Urnos: | Gentianales |
| Pamilia: | Rubiaceae |
| Henero: | Genipa |
| Sebbangan: | G. americana
|
| Dua a nagan | |
| Genipa americana | |
| Kapada a nagan | |
| |
Deskripsion urnosen
Dagiti kayo nga Genipa americana ket agtayagda aginggana iti 30 m ken aginggana iti 60 cm dbh.[1][2][3] Dagiti ukis ti kayoda ket nalamuyot ken bassit laeng dagiti rengngat.[3] Dagiti bulong ket agsinnublat, arinduyog, wenno immatiddog, 10–35 cm iti kaatiddog, 6–13 cm iti kaakaba, ken nasileng a nangisit a berde, nga agraman iti intero a paraigid, natirad wenno timmirad nga ungto, ken umakikid iti baba.[1][4][2] Dagiti inploressensia ket rimpuok aginggana iti 10 cm iti kaatiddog.[1] Dagiti sabong ket puraw aginggana iti maraduyaw, nabanglo bassit, ti calyx ket sukog kampana, ti corolla ket 2–4.5 cm iti kaatiddog, sukog trumpeta, ken lima wenno innem ti pingirna.[1][4][2] Dagiti lima nga ababa nga estambre ket naiseksek iti ngato ti tubo ti corolla.[4] Ti bunga ket napuskol ti ukisna a makan a maris-dapo a berry a 10–12 cm iti kaatiddog, 5–9 cm iti diametro.[1][4]
.jpg)
Pannakaiwarwaras ken habitat urnosen
Ti Genipa americana ket patneng kadagiti tropikal a bakir iti Kaamerikaan, manipud iti tropikal a Florida iti abagatan aginggana iti Arhentina.[1][5][6] Daytoy ket adda manipud iti pantar ti baybay aginggana iti 1200 m iti kangato,[3] ngem adda met dagiti mangibagbaga a ti kasisigud a sakup ket ti akin-abagatan nga Abagatan nga Amerika.[7]
Dagiti bernakular a nagan urnosen
Iti Ingles, ti kayo ket ammo a kas genip /ˈdʒɛnɪp/ ken ti bunga a kas genipap /ˈdʒɛnɪpæp/.[8]
Colombia: jagua, caruto, huito;[3][5] Brasil: jenipapo, dati a genipapo;[3] Costa Rica: guaitil, tapaculo;[3] Nicaragua: tapaculo, yigualtí;[3] Mehiko: shagua, xagua;[3] Perú: huito, vito;[5] Arhentina: ñandipá;[5] Bolivia: bí[9]
Daytoy ket matawtawagan a kas we'e (*weʔe) iti Proto-Tucanoan.[10]
Dagiti kemikal a kompuesto urnosen
Dagiti sumaganad a kompuesto ket naisinan manipud iti G. americana: genipic acid,[11] genipinic acid,[11] genipin[12] (amin dagiti tallo ket manipud iti bunga) ken ti geniposidic acid (bulbulong).[11]
Dagiti usar urnosen
Ti naganos a bunga ti G. americana ket makaiyaon iti likod a maus-usar a kas tina para kadagiti batek, pinintaan iti kudil ken panagpassiat iti insekto.[6]
Daytoy a sebbangan ket naimulmula para kadagiti makan a bunga, a makmakan kadagiti preserba wenno maaramid kadagiti mainum, jelly, wenno sorbetes.[6]
Naresistansia ti kayo, natibker, ken nalaka maiyobra ken inus-usar a panagaramid kadagiti alikamen ken iti konstruksion ken panagallawagi.[2][3]
Dagiti nagibasaran urnosen
- ^ a b c d e f Liogier, Alain H. (1985). Descriptive Flora of Puerto Rico and Adjacent Islands (iti Ingles). La Editorial, UPR. p. 97. ISBN 978-0-8477-2338-6.
- ^ a b c d Francis, Macbride, J.; E., Dahlgren, B. (1936). "Flora of Peru /". Fieldiana (iti Ingles). v.13:pt.6:no.1 [Rubiaceae]: 106.
- ^ a b c d e f g h i López, René; Montero, Martín (2005). "27 – Genipa americana". Manual de identificación de especies forestales con manejo certificable por comunidades (iti Espaniol). Instituto Amazónico de Investigaciones Científicas "SINCHI". ISBN 9789589759745.
- ^ a b c d Food and Fruit-bearing Forest Species: Examples from Latin America (iti Ingles). FAO. 1986. p. 141. ISBN 9789251023723.
- ^ a b c d Grandtner, M. M.; Chevrette, Julien (2013). Dictionary of Trees, Volume 2: South America: Nomenclature, Taxonomy and Ecology (iti Ingles). Academic Press. p. 263. ISBN 978-0-12-396954-5.
- ^ a b c Hanelt, Peter; Research, Institute of Plant Genetics and Crop Plant (2001). Mansfeld's Encyclopedia of Agricultural and Horticultural Crops: (Except Ornamentals) (iti Ingles). Springer Science & Business Media. p. 1775. ISBN 978-3-540-41017-1.
- ^ Duarte, Odilo; Paull, Robert (2015). Exotic Fruits and Nuts of the New World (iti Ingles). CABI. pp. 284–285. ISBN 978-1-78064-505-6.
- ^ "genip, genipap". Oxford English Dictionary] (Maika-3 nga ed.). Oxford University Press. Septiembre 2005. (Nasken ti suskrision wenno ti pannakaikameng iti publiko a biblioteka ti UK.)
- ^ Coimbra Sanz, Germán (2014). Diccionario enciclopédico cruceño, 3rd edition. Santa Cruz de la Sierra: Gobierno Autónomo Municipal de Santa Cruz. p. 54.
- ^ Chacon, Thiago (2013). On Proto-Languages and Archaeological Cultures: pre-history and material culture in the Tukanoan Family. In Revista Brasileira de Linguística Antropológica. Vol. 5, No. 1, pp. 217-245.
- ^ a b c Connolly, J.D.; Hill, R.A. (1991). Dictionary of Terpenoids (iti Ingles). Vol. 1. CRC Press. pp. 49–50. ISBN 978-0-412-25770-4.
- ^ Bajaj, Y. P. S. (2012). Medicinal and Aromatic Plants IV (iti Ingles). Springer Science & Business Media. p. 164. ISBN 978-3-642-77004-3.
Dagiti akinruar a silpo urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Genipa americana iti Wikimedia Commons