Nairobi
Ti Nairobi ket isu ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ti Kenya. Ti siudad ken dagiti agpalpalikmut a lugar ket mangporma pay ti Kondado ti Nairobi. Ti nagan a "Nairobi" ket nagtaud manipud iti Maasai a balikas ti Enkare Nairobi, a maipatarus iti "nalamiis a danum", ti Maasai a nagan ti karayan Nairobi, nga isu daytoy ti nangipabulod ti nagan ti siudad. Nupay kasta, daytoy ket nadaydayeg nga ammo a kas ti "Berde a Siudad iti Init" ken daytoy ket napalikmutan babaen kadagiti nadumaduma dumakdakkel a villa a suburbo.[1] Dagiti agtataeng ti Nairobi ket ammo a kas dagiti Nairobiano. Daytoy ket nabangon babaen ti Britaniko idi 1899 a kas maysa a nasimple nga estasion ti perokaril a mangisilpo ti Mombasa idiay Uganda,[2] ti ili ket napardas a dimmakkel a nagbalin a ti kapitolio ti Britaniko a Daya nga Aprika idi 1907, ken dimteng a ti kapitolio ti nawaya republika ti Kenya idi 1963.[3] Idi las-ud ti kolonia a paset ti panawen ti Kenya, ti siudad ket nagbalin a sentro ti kape ti kolonia, tsa ken sisal nga industria.[4] Ti Nairobi ket isu pay ti kapitolio ti Probinsia ti Nairobi ken ti Distrito ti Nairobi. Ti siudad ket naisanglad idiay Karayan Nairobi, idia abagatan ti pagilian, ken adda ti kangato ti 1795 m ti ngato ti lessaad ti baybay.[5]
Nairobi | |
|---|---|
Siudad | |
 Horisonte ti Nairobi iti sumipnget. | |
 Wagayway | |
  Nairobi Lokasion ti Nairobi | |
| Nagsasabtan: 1°17′S 36°49′E / 1.283°S 36.817°ENagsasabtan: 1°17′S 36°49′E / 1.283°S 36.817°E | |
| Pagilian |  Kenya |
| Rehion | Rehion ti Nairobi |
| Kondado | Kondado ti Nairobi |
| Nabangon | 1899 |
| Dagiti konstituensia ti Nairobi | |
| Gobierno | |
| • Mayor ti Nairobi | George Aladwa |
| Kalawa | |
| • Dagup | 696 km2 (269 sq mi) |
| Kangato | 1,661 m (5,450 ft) |
| Populasion (2009) | |
| • Dagup | 3,138,295 |
| • Densidad | 4,509/km2 (11,680/sq mi) |
| Nagan dagiti umili | Nairobian |
| Sona ti oras | UTC+3 (EAT) |
| Kodigo ti lugar | 020 |
| Website | http://www.nairobicity.go.ke |
Ti Nairobi ket isu ti kaaduan ti populasion a siudad idiay Daya nga Aprika, nga addaan iti agdama a nakarkulo a populasion ti agarup a 3 a riwriw. Segun ti 2009 a Senso, idiay administratibo a lugar ti Nairobi, 3,138,295 kadagiti agtataeng ket adda idiay kaunegan ti 696 km2 (269 sq mi). Ti Nairobi ket agdama nga isu ti maika-12 a kadakkelan asiudad idiay Aprika, a mairaman dagiti populasion ti suburbona.
Ti Nairobi ket maysa tattan kadagiti kadayegan a siudad idiay Aprika iti politika ken pinansia.[6]Daytoy ket ibalbalayan kadagiti rinibu a negosio ti Kenya ken sumurok a 100 a nangruna a sangalubongan a kompania ken dagiti organisasion, a mairaman ti Enbiromento a Programa ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UNEP) ken ti nangruna a pagur-urnosan ken kuartel para iti Nagkaykaysa a Pagpagilian idiay Aprika ken Tengnga a Daya, ti Opisina ti Nagkaykaysa a Pagpagilian idiay Nairobi (UNON), ti Nairobi ket maysa a naikeddengan a sentro para iti negosio ken kultura. Ti Nairobi Stock Exchange (NSE) ket maysa kadagiti kadakkelan idiay Aprika ken ti maikadua a kadaanan a pagsisinnukatan iti kontinente. Daytoy ket mairanggo ti maika-4 iti termino a tomo ti panagilaklako ken adda kabaelanna a nangaramid iti panaglako ti 10 a riwriw ti tunggal maysa nga aldaw.
Pakasaritaan
urnosenTi lugar ket saan idi a natataengan a kalugnakan aginggana iti maysa a pagipaayan a depo iti Perokaril ti Uganda ket nabangon idi 1899, a nagtungpalan a nagabalinan a kuartel ti perokaril. Ti siudad ket nainaganan iti maysa nga abut ti danum nga ammo iti Maasai a kas ti Enkare Nairobi, a kayatna a sawen ket "lugar dagiti nalamiis a danum". Daytoy ket kompletto a natarimaan idi nasapa a tawtawen ti 1900 kalpasan ti panagburak iti peste ken ti pananguram ti kasisigud nga ili. Ti lokasion ti perokaril ti Nairobi gapu ti sentral a puestona a baetan ti Mombasa ken Kampala. Napili pay daytoy gapu kadagiti adu a karayan a mabalin nga agipaay ti danum para iti kampo, ken ti kangatona ket nalamiisen tapno mausar a pagtaengan.[7] Nupay kasta, ti malaria ket nakaro a problema idi, a gapuanan ti maysa a panagpadas ti panangiyakar ti ili.[8]
Idi 1905, ti Nairobi ket sinukatanna ti Mombasa a kas ti kapitolio ti Britaniko a protektorado,[9] ken ti siudad ket dimmakkel ti lawlaw ti administrasion ken turismo, nga idi ununana ket iti porma ti panaganup ti dakkel nga ayup. Idi dagiti Britaniko a simmaksakup ket nangrugrugida nga nagsuksukisok iti rehion, nangrugrugida a nagus-usar ti Nairobi a kas ti umuna a papananda a puerto. Daytoy ti nangrugian ti lokal a gobierno ti nangbangon kadagiti adu a napintas nga otel iti siudad. Dagiti nangruna a naggigian ket dagidi Britaniko nga nagan-anup ti ayup.
Ti Nairobi ket nagtultuloy a dimmakdakkel babaen ti sakup ti Britaniko, ken adu kadagiti Briton ket nagtataengda iti kaunegan dagiti suborbo ti siuda. Idi 1919, ti Nairobi ket nairangarang a kas maysa a munisipalidad.[10] Idi Pebrero 1926, ni E.A.T. Dutton ket limmabas idiay Nairobi idi napan idiay Bantay Kenya, ken kinunana iti siudad:
Mabalinto nga iti maysa nga aldaw ti Nairobi ket maikkanto kadagiti aspalto a kalsada, nga addaan kadagiti abenida dagiti agsabsabong a kayo, a naaripingan babaen dagiti nasudi a paspasdek; nga addaan kadagiti nawaya a luglugar ken dagiti naestaduan a kuadrado; ti maysa a katedral a mainugot iti pammati ken pagilian; dagiti museo ken dagiti galeria ti arte; dagiti teatro ken dagiti publiko nga opisina. Ken nasayaaten a makunkuna a ti Gobierno ken ti Munisipalidad ket natureden a nangpadokdok ti problema ken ti maysa a plano ti ili a nagtarigaygayen a makaaramid ti Nairobi iti maysa a banag ti kinapintas ket nain-inuten a naar-aramid, ken adu kadagitoyen ti nalpas. Ngem aginggana iti dayta a plano ket mabanagan, ti Nairobi ket nasken nga agtalinaay a kas isu idi, ti nadungrit a nabiag a parsua, a saan a mabalin a maysa a reina iti nakaay-ayat a pagilian.
— Dutton, [11]
Ti agtultuloy a panagpadakkel ti siudad ket nangrugrugi a nakaungetan dagiti Maasai, gapu ta ti siudad ket mangal-ala kadagiti dagada iti abagatan. Daytoy ket nakaungetan pay dagiti tattao a Kikuyu, a nagkaykayat a maisubli ti daga kaniada. Kalpasan ti pannakaipatingga ti Sangalubongan a Gubat II, daytoy a rasras ket rimmag-ay iti maysa a Mau Mau a rebelion. Ni Jomo Kenyatta,ti masakbayan a presidente ti Kenya, ket naibalud idi para iti pannakibiangna urayno awan ti ebidensia a mamngisilpo kaniana iti rebelion. Ti talmeg nga inpeksa dagiti agtataeng iti Britaniko ket nagbanagan ti pannakawayawaya ti Kenya idi 1963, a nagbalinan ti Nairobi a kas ti kapitolio ti baro a republika.
Kalpasan ti pannakawaya, ti Nairobi ket pimmardas a dimmakkel ket daytoy nga idadakkel ket nangtalmeg ti inprastruktura ti siudad. Dagiti pannakaputol ti elektrisidad ken dagiti kakurangan ti danum ken kankanayon a mapaspasamak, ngem kadagiti naplabas a tawtawen ti nasaysayaat a panagplano ti siudad ket nakatulong a nagpasayaat kadagitoy a problema.
Ti Embahada ti Estados Unidos, a mabirukan idi idiay puseg ti ili ti Nairobi, ket nabomba idi Agosto 1998 babaen ti Al-Qaida, a kas maysa kadagiti serye dagiti panagbomba ti embahada ti Estados Unidos. Sumurok a dua gasut kadagiti paisano ti natay. Daytoy tattan ket ket maysa a lugar ti parke a pangilaglagipan.
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ Pulse Africa. "Nasken a saan a Malisian: Nairobi 'Berde a Siudad iti Init'". pulseafrica.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-04-28. Naala idi 2007-06-14.
- ^ Roger S. Greenway, Timothy M. Monsma, Dagiti Siudad: dagiti mision ti baro a prontera, (Baker Book House: 1989), p.163.
- ^ City-Data.com. "Nairobi History". City-Data. Naala idi 2008-08-25.
- ^ "Pakasaritaan – Nairobi". City-data.com. Naala idi 2010-10-18.
- ^ AlNinga. "Dagiti Mabisbisita idiay Nairobi". alninga.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-09-30. Naala idi 2007-06-14.
- ^ Bauk. "Pagalagadan ti siudad ti Nairobi ni Håvar Bauck". bauck.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-09-09. Naala idi 2007-06-17.
- ^ UNibersidad ti Nagkaykaysa aPagpagilian. "Nairobi: Nailian a kapitolio ken rehional a sentro". unu.edu. Naala idi 2007-06-17.
- ^ Paul Reiter (5 Disiembre 2009). "Ti di umiso a kinapudno a maipanggep ti malaria". Spectator.
- ^ RCBowen Kenya. "Dagiti Pagawisan ti Nairobi". kenya.rcbowen.com. Naala idi 2007-06-18.
- ^ Merriam-Webster, Inc (1997). Merriam-Heograpiko a Diksionario ti Webster. Merriam-Webster. p. 786. ISBN 0-87779-546-0.
- ^ Dutton, E.A.T. (1929) [1929]. "1". Bantay Kenya. Pangyuna babaen ni Hilaire Belloc (1 nga ed.). Londres: Jonathan Cape. pp. 1–2.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Nairobi iti Wikimedia Commons