Periodiko a lamisaan dagiti elemento
Ti periodiko a lamisaan dagiti elemento ket listaan dagiti ammo nga atomo. Iti lamisaan (pakaammo) dagiti elemento ket maurnosda a maikabil babaen dagiti Atomiko a numero a mangrugi iti kababaan a numero. Ti atomiko a numero ti maysa nga elemento ket kapadana ti bilang dagiti elektron wenno dagiti proton iti dayta a maitudtudo nga atomo.
Iti lamisaan ti periodiko dagiti elemento ket naur-urnosda kadagiti punto ken grupo.
Ti maysa nga aray dagiti elemento iti labes ti lamisaan ket makunkuna a maus a punto. Ti tunggal maysa a punto ket addaan dagiti numero:manipud iti 1 aginggana ti 7. Ti umuna a punto ket addaan laeng iti 2 nga elemento dagitoy ket ti hidróheno ken helio. Ti maika-2 a punto ken maika-3 a punto ket addaan dagitoy a dua kadagiti 8 nga elemento. Dagiti dadduma ken sumaganad a punto ket atatiddog da.
Ti maysa a tukol dagiti elemento a pababa ti lamisaan ket makunkuna a grupo. Adaan dagiti 18 a grupo iti pagalagadan a periodiko a lamisaan. Ti tunggal maysa a grupo ket addaan iti maysa a numero manipud iti 1 aginggana ti 18. Dagiti elemento iti maysa a grupo ket addaanda kadagiti elektron nga agpapada a naurnos, a daytoy ket mangited kaniada ti agpapada a kimiko a tagikua. Kas pagarigan, ti grupo nga 18 ket naamamuan a kas ti natakneng nga alingasaw gapu ta dagitoy ket alingasaw da amin ken saanda a mabalin a mairaman kadagiti sabsabali nga atomo.
Ti periodiko a lamisaan ken mabalin nga usaren dagiti kimiko tapno mapaliiwanda dagiti pagtulada, ken dagiti mainaig a nagbaetan dagiti elemento. Kas pagarigan, dagiti elemento iti baba ken ti adayo a kanigid iti lamisaan ket kaaduan kadagitoy ket metaliko, ken dagiti elemento iti ngato a kanawan ket isuda ti kabassitan a metaliko.
Adda tallo a sistema dagiti grupo a numero; ti maysa ket agus-usar ti Arabiko a numero ken dagiti sabali a dua ket agus-usarda Romano a numero. Ti Romano a numero a nagnagan ket isu dagitoy ti immuna nga inus-usar ken dagitoy to tinawtawid a nagnagan; ti Arabiko a nagnagan ket isu dagitoy ti kabarbaro a nagnagan a nga ususaren ken inampon ti Internasional a Kappon iti Puro ken Naidangep a Kimika (Ingles: International Union of Pure and Applied Chemistry ((IUPAC)). Ti IUPAC a nagnagan ket kinabuksilan a panagsukat ti dan a Romano a numero a sistema gapu ta dagitoy ket agus-usar da ti agpapada a nagnagan nga agipalpalawag ti sabsabali a banbanag a dagitoy ket kadawyanda a makaallilaw.
Ti periodoko a lamisaan ket pinarnuay ken inurnos babaen ti Ruso a kimiko a ni Dmitri Mendeleev idi 1869.
Dagiti linaon
urnosen| Grupo # | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Puntos | ||||||||||||||||||
| 1 | 1 H |
2 He | ||||||||||||||||
| 2 | 3 Li |
4 Be |
5 B |
6 C |
7 N |
8 O |
9 F |
10 Ne | ||||||||||
| 3 | 11 Na |
12 Mg |
13 Al |
14 Si |
15 P |
16 S |
17 Cl |
18 Ar | ||||||||||
| 4 | 19 K |
20 Ca |
21 Sc |
22 Ti |
23 V |
24 Cr |
25 Mn |
26 Fe |
27 Co |
28 Ni |
29 Cu |
30 Zn |
31 Ga |
32 Ge |
33 As |
34 Se |
35 Br |
36 Kr |
| 5 | 37 Rb |
38 Sr |
39 Y |
40 Zr |
41 Nb |
42 Mo |
43 Tc |
44 Ru |
45 Rh |
46 Pd |
47 Ag |
48 Cd |
49 In |
50 Sn |
51 Sb |
52 Te |
53 I |
54 Xe |
| 6 | 55 Cs |
56 Ba |
* |
72 Hf |
73 Ta |
74 W |
75 Re |
76 Os |
77 Ir |
78 Pt |
79 Au |
80 Hg |
81 Tl |
82 Pb |
83 Bi |
84 Po |
85 At |
86 Rn |
| 7 | 87 Fr |
88 Ra |
** |
104 Rf |
105 Db |
106 Sg |
107 Bh |
108 Hs |
109 Mt |
110 Ds |
111 Rg |
112 Cn |
113 Uut |
114 Uuq |
115 Uup |
116 Uuh |
117 Uus |
118 Uuo |
| * Dagiti lantanido | 57 La |
58 Ce |
59 Pr |
60 Nd |
61 Pm |
62 Sm |
63 Eu |
64 Gd |
65 Tb |
66 Dy |
67 Ho |
68 Er |
69 Tm |
70 Yb |
71 Lu |
|||
| ** Dagiti aktinido | 89 Ac |
90 Th |
91 Pa |
92 U |
93 Np |
94 Pu |
95 Am |
96 Cm |
97 Bk |
98 Cf |
99 Es |
100 Fm |
101 Md |
102 No |
103 Lr |
|||
Daytoy a kadawyan a panakaurnos ti periodiko a lamisaan ket ilasinna dagiti Dagiti lantanido (lanthanoids) ken Dagiti aktinido (actinoids) (ti f-a lapped) manipud kadagiti sabsabali nga alemento. Ti nalawa a periodiko a lamisaan ket iramanna ti f-a lapped. Ti naigay-at a periodiko a lamisaan ket agnayon ti maika-8 ken maika-9 a puntos, agiraman ti f-a lapped ken aginayon ti teoriko a g-a lapped.
Dagiti elemento a kategoria iti periodiko a lamisaan
| |||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||
 | Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |