Solanaceae
Ti Solanaceae, wenno nightshades iti Ingles, ket dagiti nangruna iti ekonomia a pamilia dagiti agsabsabong a mula. Sumakop ti pamilia manipud kadagiti tinawen ken perenial a hierba aginggana kadagiti agkalatkat, dagiti liana, epipites, babassit a kayo, ken dagiti kayo, ken mangiraman dagiti bilang dagiti nangruna nga apit iti agrikultura, dagiti pangngagas a mula, dagiti rekado, ruruot, ken dagiti ornamental. Adu kadagiti kameng ti pamilia ken aglaon kadagiti nabileg nga alkaloid, ken adda met dagiti makasabidong, ngem adu met dagiti adu a maus-usar a mairaman ti kamatis, patatas, tarong, dagiti sili, ken tabako. Maitagikua ti pamilia iti urnos ti Solanales, iti grupo nga asterida ken klase a Magnoliopsida (dagiti dicotyledon).[2] Aglaon ti Solanaceae kadagiti agarup a 98 a henero ken dagiti agarup a 2,700 a sebbangan,[3] nga agraman kadagiti adu a dibersidad iti habitat, morpolohia ken ekolohia.
| Solanaceae | |
|---|---|
| |
| Ti agsabsabong a Brugmansia suaveolens | |
Taksonomia 
| |
| Pagarian: | Plantae |
| Klado: | Tracheophytes |
| Klado: | Angiospermae |
| Klado: | Eudicotidae |
| Klado: | Asterids |
| Urnos: | Solanales |
| Pamilia: | Solanaceae Juss. |
| Dagiti subpamilia | |
|
Cestroideae | |
Naala ti nagan a Solanaceae manipud iti henero a Solanum, "ti mula a nightshade". Saan a nalawag ti etimolohia ti Latin a balikas. Mabalin nga agtaud ti nagan iti naipagpagarup a pannakaipada kadagiti dadduma a solanaceo a sabsabong iti init ken dagiti rayanas. Adda saan a basbassit ngem maysa a sebbangan ti Solanum ng ammo a kas ti "sunberry". Iti met sabali, ti nagan ket mabalin a nagtaud manipud iti berbo a Latin iti solare, a ti kayatna a sawen ket "makabang-ar", a maipagpagarup a mangibagbaga kadagiti makabang-ar a parmakologo a tagikua dagiti dadduma a sikoaktibo a sebbangan iti pamilia.
Naiwarwaras ti pamilia iti sanngalubongan, gapu ta adda daytoy kadagiti amin a kontinente malaksid ti Antartika. Ti kaaduan a dibersidad ti sebbangan ket mabirukan idiay Abagatan nga Amerika ken Tengnga nga Amerika. Idi 2017, inreporta dagiti sientista iti pannakaduktalda ken panagusig iti maysa a posil ti tomatillo a mabirukan iti rehion ti Patagonia iti Arhentina, a napetsado kadagiti 52 a riwriw a tawen sakbay iti agdama. Ti pannakabiruk ket nakaiduron iti kasapaan a panagparang ti pamilia ti mula a Solanaceae.[4] Gapu ta dagiti tomatillo ket mabalinda a naladladawda a rimmang-ay ngem dagiti sabali a nightshade, mabalin a ti kayat a kaibuksilan daytoy ket immuna a rimmay-ay ti Solanaceae idi las-ud ti Panawen ti Mesosoiko.[5]
Mangiraman ti Solanaceae dagiti bilang ti kadawyan a naur-urnong wenno naimuyongan a sebbangan. Ti kangrunaan a henero iti ekonomia ket ti pamilia ti Solanum, nga aglaon iti patatas (S. tuberosum, iti kinapudno, ti sabali a kadawyan a nagan ti pamilia ket ti "pamilia ti patatas"), ti kamatis (S. lycopersicum), ken ti tarong (S. melongena). Ti sabali pay a nangruna a henero, ti Capsicum, ket agpataud kadagiti sili.
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ "Solanaceae Juss., nom. cons". Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 2007-04-12. Naala idi 2009-04-16.
- ^ Olmstead, R. G.; Sweere, J. A.; Spangler, R. E.; Bohs, L.; Palmer, J. D. (1999). "Phylogeny and provisional classification of the Solanaceae based on chloroplast DNA" (PDF). Iti Nee, M.; Symon, D. E.; Lester, R. N.; Jessop, J. P. (dagiti ed.). Solanaceae IV: advances in biology and utilization. The Royal Botanic Gardens. pp. 111–37. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2019-09-16. Naala idi 2019-02-05.
- ^ Olmstead, R.G.; Bohs, L. (2007). "A Summary of molecular systematic research in Solanaceae: 1982–2006". Acta Horticulturae. 745 (745): 255–68. doi:10.17660/ActaHortic.2007.745.11. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2019-03-27. Naala idi 2019-02-05.
- ^ "Eocene lantern fruits from Gondwanan Patagonia and the early origins of Solanaceae", Wilf et al, Science, 06 Jan 2017, Vol. 355, Issue 6320, pp. 71-75, DOI: 10.1126/science.aag2737
- ^ "52 Million-Year-Old Tomatillo Fossils Rewrite Veggie History". NPR.org (iti Ingles). Naala idi 2017-01-20.
- D'Arcy, William G. (1986). Solanaceae. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-05780-6.
- Stevens, P. F. (2001–2007). "Solanaceae". Angiosperm Phylogeny Website, version 8, June 2007. Naala idi 2007-11-04.
- Watson, L.; Dallwitz, M. J. "Solanaceae". The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval. Version: 1 June 2007. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-10-26. Naala idi 2007-11-04.
- Dimitri, M. 1987. Enciclopedia Argentina de Agricultura y Jardinería. Tomo I. Descripción de plantas cultivadas. Editorial ACME S.A.C.I., Buenos Aires.
- "Solanaceae Source". Naala idi 2007-11-17.
- Hunziker, Armando T. 2001. The Genera of Solanaceae. A.R.G. Gantner Verlag K.G., Ruggell, Liechtenstein. ISBN 3-904144-77-4.
Adu pay a mabasbasa
urnosen- Hawkes, J. G.; Lester, R. N.; Skelding, A. D. (1979). The biology and taxonomy of the Solanaceae. Academic Press, London. ISBN 978-0-12-333150-2.
- D'Arcy, William G. (1986). Solanacea. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-05780-6.
- Radford, Albert E. (1986). Fundamentals of Plant Systematics. Harper & Row, Publishers, Inc. ISBN 978-0-06-045305-3.
- Kubo, Ken-ichi; Paape, Timothy; Hatakeyama, Masaomi; Entani, Tetsuyuki; Takara, Akie; Kajihara, Kie; Tsukahara, Mai; Shimizu-Inatsugi, Rie; Shimizu, Kentaro K.; Takayama, Seiji (2015). "Gene duplication and genetic exchange drive the evolution of S-RNase-based self-incompatibility in Petunia" (PDF). Nature Plants. 1: 14005. doi:10.1038/nplants.2014.5. PMID 27246052. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2018-11-04. Naala idi 2019-02-05. Lay summary – EurekAlert! (Enero 8, 2015).
{{cite journal}}: Ti dakamat ket agus-usar ti nasukatanen a parametro ti|lay-date=(tulong)
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti datos a mainaig iti Solanaceae iti Wikispecies
Dagiti midia a mainaig iti Solanaceae iti Wikimedia Commons