Hungaria
Nagsasabtan: 47°N 20°E / 47°N 20°E
Ti Hungaria /ˈhʌŋɡəri/ (
dengngen) (Hungaro: Magyarország [ˈmɒɟɒrorsaːɡ] (dengngen)) ket maysa a naserraan ti daga a pagilian idiay Tengnga nga Europa.[6] Daytoy ket mabirukan idiay Labneng Karpato ken nabeddengan babaen ti Eslonakia iti amianan, Ukrania, ken Romania iti daya, Serbia, ken Kroasia iti abagatan, Eslobenia iti abagatan a laud ken Austria iti laud. Ti kapitolio ti pagilian, ken ti kadakkelan a siudadna, ket ti Budapest. Ti Hungaria ket maysa a kameng ti Kappon ti Europa, NATO, ti OECD, ti Visegrád a Grupo, ken ti Schengen a Tulagan . Ti opisial a pagsasaona ket ti Hungaro, a naamammuan pay a kas ti Magyar, a paset daytoy Finno-Ugric a grupo ken isu daytoy ti kaaduan a naisasao ti saan nga Indo-Europeano a pagsasao idiay Kappon ti Europa.[7]
Hungaria Magyarország | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Nailian a kanta: Himnusz Himno | |
![Lokasion ti Hungaria (nangisit a berde) – idiay Europa (berde ken nangisit a kolordapo) – idiay Kappon ti Europa (berde) — [Leyenda]](/wiki/Papeles:EU-Hungary.svg) Lokasion ti Hungaria (nangisit a berde) – idiay Europa (berde ken nangisit a kolordapo) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Budapest 47°26′N 19°15′E / 47.433°N 19.250°E |
| Opisial a sasao | Hungaro |
| Grupgrupo ti etniko (2001[1]) | |
| Nagan dagiti umili | Hungaro |
| Gobierno | Parlamentario a republika |
| Tamás Sulyok | |
| Viktor Orbán | |
| László Kövér | |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Pundasion | |
• Pundasion | 895 |
• Kristiano a pagarian | 1000 |
• Panakisina manipud ti Austria-Hungaria | 1918 |
• Agdama a republika | 23 Oktubre 1989 |
| Kalawa | |
• Dagup | 93,030 km2 (35,920 sq mi) (Maika-109) |
• Danum (%) | 0.74% |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2015 | 9,830,485[2] (Maika-88) |
• Senso idi Oktubre 2011 | 9,982,000[3] |
• Densidad | 105.9/km2 (274.3/sq mi) (Maika-94) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $195.640 bilion[4] |
• Tunggal maysa a tao | $19,891[4] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $140.303 bilion[4] |
• Tunggal maysa a tao | $13,045[4] |
| Gini (2008) | 24.96 ababa · Maika-3 |
| HDI (2011) |  0.816[5]nangato unay · Maika-38 |
| Kuarta | Forint (HUF) |
| Sona ti oras | UTC+1 (CET) |
• Kalgaw (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Pormat ti petsa | |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +36 |
| TLD ti internet | .hua |
| |
Kalpasan dagiti paset ti panawen a nagsasaruno a panagtataeng dagiti Celta, Romano, Huns, Eslabo, Gepid, ke Avar, ti pundasion ti Hungaria ket naipundar idi naladaw a maika-19 a siglo babaen ti Hungaro a prinsipe a ni Árpád, a ti nalatak nga apona a ni San Esteban I ket naipangato iti trono idi 1000 AD iti balangat nga inpatulod babaen ni Papa Silvestre II manipud idiay Roma. Ti Pagarian ti Hungaria ket adda daytoyen manipud idi 946 a tawtawen,[nota 1] ken dagiti nadumaduma apuntos ket naikedkeddeng idi a kas maysa a nangruna a politikal a bileg idiay Europa, a maysa akadagiti kultural a sentro ti Lumaud a Lubong.[8][9] Kalpasan ti agarup a 150 a tawtawen ti bassit a Otomano a panaturay (1541–1699), ti Hungaria ket naitiptipon iti Habsburg a Monarkiay, ken kalpasan daytoy ket naikeddeng a kas gudua ti dua a monarkai ti Austro-Hungaria (1867–1918).
Daytoy ket maysa a nalatak a bileg aginggana idi gibus ti Sangalubongan a Gubat I, ti Hungaria ket nannugpalan a nakapukaw kadagiti agarup a 70 porsiento ti teritoriona, maysa a pagkatlo ti etniko a Hungaro a populasion,[10] ken amin dagiti sangladanna babaen ti Tulag ti Trianon,[11] a dagiti termino ket ket naikedkeddeng a nakaro unay babaen kadagiti kaaduan ti Hungaria.[12] Kalpasan ti nabagas nga ekonomiko ken politikal a pannakatalna, ti Hungaria ket nasakupan ti autoritario a turay, ken nagtengan ti pannakikaduana iti Nazi nga Alemania idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat II. Kalpasan ti gubat, ti Hungaria ket tinurayan babaen dagiti Sobiet, a simsimrek iti panawen ti Komunista idi 1947 kalpasan ti pannakabangon ti Republika ti Tattao ti Hungaria. Iti las-ud ti daytoy a paset ti panawen, ti Hungaria ket nakagun-od ti nawatiwat a sangalubongan a pannakadlaw idi las-ud ti Rebolusion ti 1956, ti kadakkelan a yaalsa a rimsua iti kaunegan ti sakup ti Sobiet. Kalpasan ti paset tipanawen ti kadawyan a liberal a turay ti komunismo, idi 1989 ti Hungaria ket nangirugrugi ti naballigi a panaglukatna kadagiti pagbeddenganna iti Austria, a mangtulong daytoy ti panagpadaras ti panagrebba ti Dumaya a Panagkaykaysa.
Manipud idi 1989, ti Hungaria ket tinurturayanen babaen ti demokratiko a parlamentario a republika, ken tatta nga aldawen ket naikedkeddeng a kas maysa a narang-ay a pagilian nga adda ti nangato a matgedan nga ekonomia.[13] Ti Hungaria ket maysa kadagiti tallopulo a kadayegan a papanan dagiti turista iti lubong, a mangawawis kadagiti 10.2 a riwriw a turista ti tunggal maysa a tawen (2011).[14] Ti pagilian ket pagtaengan ti kadakkelan a sistema ti rukib ti napudot nga ubbog[15] ken ti maikadua a kadakkelan a napudot a danaw iti lubong (Danaw Hévíz), ti kadakkelan a danaw iti Tengna nga Europa (Danaw Balaton), ken ti kadakkelan a masna a karuotan idiay Europa (Hortobágy).
Pakaammo
urnosen- ^ Ti porma ti gobierno idi iti dayta a panawen ket nagbalbaliw wenno saan a naamammuan, a gapuanan kadagiti nabiit a panagsarsardeng
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ "Senso ti Populasion idi 2001 – Nailian ken kondado a datos – Pakabuklan ti datos". Nepszamlalas.hu.
- ^ "Population by type of settlement – annually". Hungarian Central Statistical Office. 24 December 2015. Naala idi 24 December 2015.
- ^ Senso a Datos idi 2011 ti Opisina ti Sentral a Hungaro ti Estadistika. Naala idi 27 Marso 2012.
- ^ a b c d "Hungary". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 18 Abril 2012.
- ^ "Reporta ti Panagrangrang-ay ti Nagtagitaoan idi 2011" (PDF). Nagkaykaysa a Pagpagilian. 2011. Naala idi 2 Nobiembre 2011.
- ^ "Heograpia ::Hungaria". cia.gov. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-06-10. Naala idi 31 Agosto 2011.
- ^ Sangalubongan a panakaisao: dagiti panggep para iti panagampon ti Inggles a bokabulario kadagiti sabsabali a pagsasao – Liblibro ti Google. Liblibro ti Google. Naala idi 20 Septiembre 2010.
- ^ Mario D. Fenyo. "Literaturea ken Politikal a Panagbalbaliw: Budapest, 1908–1918: Panagginnatang ti Pilosopiko a kagimongan ti Amerikano, 1987". Books.google.com.au.
- ^ Clara Margaret Czégény: Dagiti Tinawtawid a Hungaro a Reseta ni Helen
- ^ "Dagitinaranas a kinapudno – Pakasaritaan". MTI. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-12-04. Naala idi 11 Nobiembre 2008.
- ^ Bernstein, Richard (9 Agosto 2003). "Daya ti Danube: Nakakalkaldaanga Siglo ti Hungaria". The New York Times. Naala idi 11 Nobiembre 2008.
- ^ "Hungaria". Encarta. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-08-29. Naala idi 12 Nobiembre 2008.
- ^ Panakaidasig ti Pagilian ti Sangalubongan a Banko, 2007
- ^ "UNWTO Barometro ti Sangalubongan a Turismo" (PDF). Organisasion ti Sangalubongan a Turismo. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2018-12-25. Naala idi 30 Hulio 2012.
- ^ "Agbiruk – Sangalubongan nga Edision – The New York Times". International Herald Tribune. 29 Marso 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-03-27. Naala idi 20 Septiembre 2009.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Hungaria iti Wikimedia Commons