Samoa

Nawaya nga Estado ti Samoa
*Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa* (Samoano)
Nawaya nga Estado ti Samoa Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa (Samoano)
	Wagayway Eskudo
	Napili a pagsasao: Faʻavae i le Atua Sāmoa; "Napundar iti Dios ti Samoa"
	Nailian a kanta: O Le Fuʻa O Le Saʻolotoga O Samoa; "Ti Banderola ti Wayawaya"
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Apia; 13°50′S 171°45′W / 13.833°S 171.750°W
Opisial a sasao	Samoano; Ingles;
Grupgrupo ti etniko (2001)	92.6% Samoano; 7.0% Euronesiano; 0.4% Europeano; 0.1% Daya nga Asiano;
Relihion	Kristianidad (opisial)
Nagan dagiti umili	Samoano
Pannakaikameng	AsDB, C, FAO, G-77, ICC, IMF, IOC, ITU, PIF, SPC, SOPAC, UN, UNESCO, UPU, WHO, kdpy.
Gobierno	Unitario a parlamentario a batay-linteg a republika
• O le Ao o le Malo	Tuimalealiifano Va'aletoa Sualauvi II
• Kangruaan a Ministro	Fiame Naomi Mataʻafa
• Tagabitla ti Asemblia	Papali’i Li’o Taeu Masipau
Lehislatura	Lehislatibo nga Asemblia
Wayawaya manipud iti Baro a Selanda
• Tulag ti Berlin	14 Hunio 1889
• Kombension ti Tripartita	16 Pebrero 1900
• Panagparmek babaen ti Alemania	1 Marso 1900
• Panagsakup babaen ti Baro a Selanda	30 Agosto 1914
• Bilin ti Liga	17 Disiembre 1920
• UN trusteeship	13 Disiembre 1946
• Tignay ti Akinlaud a Samoa iti 1961	1 Enero 1962
• Naawat iti Nagkaykaysa a Pagpagilian	15 Disiembre 1976
• Panagbaliw iti nagan nga Akinlaud a Samoa iti Samoa	4 Hulio 1997
Kalawa
• Dagup	2,842 km2 (1,097 sq mi) (Maika-167)
• Danum (%)	0.3
Populasion
• Senso idi Oktubre 2020	202,506 (Maika-176)
• Densidad	70/km2 (181.3/sq mi)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2018
• Dagup	$1.188-bilion
• Tunggal maysa a tao	$5,962
GDP (nominal)	Karkulo idi 2018
• Dagup	$881 a riwriwn
• Tunggal maysa a tao	$4,420
Gini (2013)	38.7; kalalainganna
HDI (2019)	0.715; nangato · Maika-111
Kuarta	Tālā (WS$b) (WST)
Sona ti oras	UTC+13c (WST)
• Kalgaw (DST)	UTC+14d (WST)
	manipud iti maudi a Dominggo iti Septiembre aginggana iti umuna a Dominggo iti Abril (manipud iti 3 AM aginggana iti 4 AM ken agsinnublat)
Pormat ti petsa	aa/bb/tttt
Pagmanehuan	kanigide
Kodigo ti panagtawag	+685
Kodigo ti ISO 3166	WS
TLD ti internet	.ws
	^ makunkuna pay a Daulo ti estado; Maus-usar pay dagiti simbolo ti SAT, ST wenno T. Dagiti termino a Tālā ken Sene ket patarus dagiti balikas nga Ilokano iti Doliar ken Sentabo iti Pagsasao a Samoano.; Manipud iti 31 Disiembre 2011.; "Oras ti Akinlaud a Samoa" ket dagiti pangyababa ti sona ti oras nga inus-usar iti amin a paset ti tawen (mairaman iti DST).; Manipud idi 7 Septiembre 2009. Uray no ti panagmaneho ket iti kanigid ti tengnga ti linia ti kalsada, mangpalubos ti Samoa kadagiti karro nga addaan iti manibela iti kanigid wenno kanawan.;

Nagsasabtan: 13°35′S 172°20′W / 13.583°S 172.333°W / -13.583; -172.333

Ti Samoa (/səˈmoʊə/), opisial nga ammo a kas ti Nawaya nga Estado ti Samoa (Samoano: Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa; Samoano: Sāmoa, IPA: [ˈsaːmoa]) ken aginggana idi 1997 ammo a kas Akinlaud a Samoa, ket ti maysa a pagilian nga isla iti Polinesia a buklen dagiti dua a nangruna nga isla iti (Savai'i ken Upolu), dagiti dua basbassit a natagtagitao nga isla, (Manono ken Apolima), ken dagiti nadumaduma a bassit a di natagtagitao nga isla, a mairaman ti Is-isla Aleipata (Nu'utele, Nu'ulua, Fanuatapu ken Namua). Ti Apia ket ti ekonomiko ken kapitolio a siudad ti pagilian. Naduktalan dagiti tattao a Lapita ken tinaenganda ti Is-isla Samoa idi agarup a 3,500 tawen ti napalabas. Pinadur-asda ti pagsasao a Samoano ken ti identidad ti kultura ti Samoa.

Ti naturay nga estado ket kameng ti Mankomunidad ti Pagpagilian. Naawat idi ti Akinlaud a Samoa iti Nagkaykaysa a Pagpagilian idi 15 Disiembre 1976.^[9] Gapu ti kalaing a panaglayag dagiti Samoano, dagtiti Europeano nga eksplorador iti kasakbayan ti maika-20 a siglo ket imbagbagada ti intero a grupo ti isla (a mangiraman ti Amerikano a Samoa) a kas ti "Is-isla Nabigador.”^[10]^[11] Ti pagilian ket sinakup babaen ti Imperio nga Aleman manipud idi 1899 aginggana idi 1915, ken babaen ti nagkaddua a Britaniko ken Baro a Selanda a kolonial nga administrasion aginggana idi 1 Enero 1962, idi daytoy ket nagbalin a nawaya.

Iti bukodna a batay-linteg, ipalawagna a "Ti Samoa ket maysa a Kristiano a pagilian a napundar iti Dios Ama, ti Anak ken ti Espiritu Santo." Ti Samoa ket maysa a parlamentario a demokrasia nga agraman kadagiti sangapulo ket maysa nga administratibo a pannakabingbingay ken addaan iti maysa a unibersal a karbengan iti panagbubutos. Ti kangrunaan a ministro ti Samoa ket ti daulo ti gobierno, bayat a ti O le Ao o le Malo ket agserbi a kas ti seremonial a daulo ti estado.

Dagiti nagibasaran urnosen

^ "Samoa". CIA – The World Factbook.
^ Wyeth, Grant (16 Hunio 2017). "Samoa Officially Becomes a Christian State". The Diplomat (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 16 Hunio 2017. Naala idi 16 Hunio 2017.
^ "Population & Demography Indicator Summary". Samoa Bureau of Statistics. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 3 Abril 2019. Naala idi 25 Hunio 2018.
^ ^a ^b ^c ^d "Samoa". International Monetary Fund.
^ "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. Naala idi 16 July 2021.
^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Disiembre 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Naala idi 16 Disiembre 2020.
^ Staff/Agencies (31 Disiembre 2011). "Samoa skips Friday in time zone change". ABC Australia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 3 Enero 2012. Naala idi 16 Enero 2012.
^ Chang, Richard S. (8 Septiembre 2009). "In Samoa, Drivers Switch to Left Side of the Road". The New York Times. Naala idi 23 Mayo 2010.
^ "List of Member States: S". United Nations. Naala idi 27 Nobiembre 2007.
^ "The Navigator Islands". The Argus (Australia). 2 Enero 1882.
^ "Samoa". Polynesian Culture Center. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 24 Hulio 2011.

Adu pay a mabasbasa urnosen

Watson, R M, History of Samoa (Wellington, 1918)
Meleisea, Malama. The Making of Modern Samoa: Traditional Authority and Colonial Administration in the Modern History of Western Samoa. (Suva, 1987) Institute of Pacific Studies, University of the South Pacific.
Schnee, Dr. Heinrich (former Deputy Governor of German Samoa and last Governor of German East Africa). 1926. German Colonization, Past and Future: The Truth about the German Colonies. London: George Allen & Unwin.
Eustis, Nelson. [1979] 1980. Aggie Grey of Samoa. Adelaide, South Australia: Hobby Investments. ISBN 0-9595609-0-4.
Stevenson, Robert Louis. A Footnote to History: Eight Years of Trouble in Samoa. BiblioBazaar. ISBN 978-1-4264-0754-3.
Mead, Margaret. 1928, Coming of Age in Samoa: A Study of Adolescence and Sex in Primitive Societies.
Freeman, Derek. 1983. Margaret Mead in Samoa: the Making and Unmaking of an Anthropological Myth.
Urmenyhazi Attila. 2013 Samoan & Marquesan Life in Oceania: a probing travelogue. ISBN 9780646909127 – National Library of Australia, Bib ID: 6377055.
Mallon, Sean. 2002. Samoan Art and Artists. O Measina a Samoa. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-2675-2
Gill, B.J. (1993). "The land reptiles of Western Samoa". Journal of the Royal Society of New Zealand. 23 (2): 79–89. doi:10.1080/03036758.1993.10721219.

Dagiti akinruar a silpo urnosen

Dagiti midia a mainaig iti Samoa iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Samoa manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Samoa iti Curlie (iti Ingles)]
Wikimedia Atlas iti Samoa
Heograpiko a datos a mainaig iti Samoa iti OpenStreetMap

[cia-1] "Samoa". CIA – The World Factbook.

[Religion-2] Wyeth, Grant (16 Hunio 2017). "Samoa Officially Becomes a Christian State". The Diplomat (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 16 Hunio 2017. Naala idi 16 Hunio 2017.

[census-3] "Population & Demography Indicator Summary". Samoa Bureau of Statistics. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 3 Abril 2019. Naala idi 25 Hunio 2018.

[imf2-4] "Samoa". International Monetary Fund.

[wb-gini-5] "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. Naala idi 16 July 2021.

[UNHDR-6] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Disiembre 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Naala idi 16 Disiembre 2020.

[Samoa_Changes_Timezone-7] Staff/Agencies (31 Disiembre 2011). "Samoa skips Friday in time zone change". ABC Australia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 3 Enero 2012. Naala idi 16 Enero 2012.

[8] Chang, Richard S. (8 Septiembre 2009). "In Samoa, Drivers Switch to Left Side of the Road". The New York Times. Naala idi 23 Mayo 2010.

[UN-9] "List of Member States: S". United Nations. Naala idi 27 Nobiembre 2007.

[10] "The Navigator Islands". The Argus (Australia). 2 Enero 1882.

[CC-11] "Samoa". Polynesian Culture Center. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 24 Hulio 2011.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Nawaya nga Estado ti Samoa Malo Saʻoloto Tutoʻatasi o Sāmoa (Samoano)
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao: Faʻavae i le Atua Sāmoa "Napundar iti Dios ti Samoa"
Nailian a kanta: O Le Fuʻa O Le Saʻolotoga O Samoa "Ti Banderola ti Wayawaya"

Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Apia 13°50′S 171°45′W / 13.833°S 171.750°W / -13.833; -171.750
Opisial a sasao	Samoano Ingles
Grupgrupo ti etniko (2001)	92.6% Samoano 7.0% Euronesiano 0.4% Europeano 0.1% Daya nga Asiano^[1]
Relihion	Kristianidad (opisial)^[2]
Nagan dagiti umili	Samoano
Pannakaikameng	AsDB, C, FAO, G-77, ICC, IMF, IOC, ITU, PIF, SPC, SOPAC, UN, UNESCO, UPU, WHO, kdpy.
Gobierno	Unitario a parlamentario a batay-linteg a republika

• O le Ao o le Malo^[a]	Tuimalealiifano Va'aletoa Sualauvi II
• Kangruaan a Ministro	Fiame Naomi Mataʻafa
• Tagabitla ti Asemblia	Papali’i Li’o Taeu Masipau

Lehislatura	Lehislatibo nga Asemblia
Wayawaya manipud iti Baro a Selanda

• Tulag ti Berlin	14 Hunio 1889
• Kombension ti Tripartita	16 Pebrero 1900
• Panagparmek babaen ti Alemania	1 Marso 1900
• Panagsakup babaen ti Baro a Selanda	30 Agosto 1914
• Bilin ti Liga	17 Disiembre 1920
• UN trusteeship	13 Disiembre 1946
• Tignay ti Akinlaud a Samoa iti 1961	1 Enero 1962
• Naawat iti Nagkaykaysa a Pagpagilian	15 Disiembre 1976
• Panagbaliw iti nagan nga Akinlaud a Samoa iti Samoa	4 Hulio 1997

Kalawa
• Dagup	2,842 km² (1,097 sq mi) (Maika-167)
• Danum (%)	0.3
Populasion
• Senso idi Oktubre 2020	202,506^[3] (Maika-176)
• Densidad	70/km² (181.3/sq mi)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2018
• Dagup	$1.188-bilion^[4]
• Tunggal maysa a tao	$5,962^[4]
GDP (nominal)	Karkulo idi 2018
• Dagup	$881 a riwriwn^[4]
• Tunggal maysa a tao	$4,420^[4]
Gini (2013)	38.7^[5] kalalainganna
HDI (2019)	0.715^[6] nangato · Maika-111
Kuarta	Tālā (WS$^b) (WST)
Sona ti oras	UTC+13^c (WST)
• Kalgaw (DST)	UTC+14^d (WST)
	^{manipud iti maudi a Dominggo iti Septiembre aginggana iti umuna a Dominggo iti Abril (manipud iti 3 AM aginggana iti 4 AM ken agsinnublat)}
Pormat ti petsa	aa/bb/tttt
Pagmanehuan	kanigid^e
Kodigo ti panagtawag	+685
Kodigo ti ISO 3166	WS
TLD ti internet	.ws
^ makunkuna pay a Daulo ti estado Maus-usar pay dagiti simbolo ti SAT, ST wenno T. Dagiti termino a Tālā ken Sene ket patarus dagiti balikas nga Ilokano iti Doliar ken Sentabo iti Pagsasao a Samoano. Manipud iti 31 Disiembre 2011.^[7] "Oras ti Akinlaud a Samoa" ket dagiti pangyababa ti sona ti oras nga inus-usar iti amin a paset ti tawen (mairaman iti DST). Manipud idi 7 Septiembre 2009.^[8] Uray no ti panagmaneho ket iti kanigid ti tengnga ti linia ti kalsada, mangpalubos ti Samoa kadagiti karro nga addaan iti manibela iti kanigid wenno kanawan.