Ilocos Sur

Ti Ilocos Sur ket maysa a probinsia iti Filipinas a karaman iti Rehion ti Ilocos (Rehion I) iti Luzon. Ti kapitoliona ket ti Siudad ti Vigan, a mabirukan iti ngiwat ti Karayan Mestiso. Ti Ilocos Sur ket nabeddengan ti Ilocos Norte ken Abra iti amianan, ti Mountain Province iti daya, ti La Union ken ti Benguet iti abagatan, ken ti Baybay Abagatan Tsína iti laud.

Ilocos Sur Probinsia iti Abagatan nga Ilocos
Probinsia
Ti Probinsial a Kapitolio iti Ilocos Sur
Wagayway Selio
Mapa iti Filipinas a mangipakita ti pakasarakan iti Ilocos Sur.
Nagsasabtan: 17°20′N 120°35′E
Pagilian	Filipinas
Rehion	Rehion ti Ilocos (Rehion I)
Panakaibangon	1572
Kapitolio	Siudad ti Vigan
Gobierno
• Kita	Probinsia
• Gobernador	Luis "Chavit" Singson (Lakas-Kampi-CMD)
• Bise Gobernador	Deogracias Savellano (Lakas-Kampi-CMD)
Kalawa
• Dagup	2,596.0 km2 (1,002.3 sq mi)
• Ranggo	Maika-54
Populasion  (2020)
• Dagup	706,009
• Ranggo	Maika-42
• Densidad	270/km2 (700/sq mi)
• Ranggo	Maika-30
Nagan dagiti umili	Ilokano
Panakabingbingay
• Nawaya a siudad	0
• Komponente a siudad	2
• Munisipalidad	32
• Baranggay	768
• Distrito	Umuna ken maika-2 a distrito
Sona ti oras	UTC+08 (PHT)
Koreo	Kitaen ti listaan
Panagtawag	77
Kodigo ti ISO 3166	PH-ILS
Pagsasao	Ilokano, Tagalog, Ingles

Tinawtawid a purok iti Filipinas

Ti naipakasaritaan a siudad iti Vigan, nga isu daytoy ket naisuratan idiay Sangalubongan a Tinawtawid a Listaan ti UNESCO idi Nobiembre 1999, ket mabirukan iti daytoy a probinsia. Naibangon idi maika-16 a siglo, ti Vigan ket isu ti maysa a kasayaatan a naitaginayon a kas pagarigan kadagiti naplano a kolonia nga ili ti Espana idiay Asia. Dagiti arkitektura ket agiraman kadagiti kultural nga elemento manipud kadagiti sabsabali a luglugar idiay Filipinas ken Tsína, ken dagiti nanipud idiay Europa tapno makaramid ti naidumduma a kultura ken langa ti ili nga awan ti maipada iti sino man a lugar idiay Daya ken Abagata a daya nga Asia. Ti Kamestisoan a Distrito ket addaan kadagiti kas pagarigan iti kadawyan a balbalay nga addan kadagiti teha nga atep, natangken a kayo a datar, balustrada ken at-atep iti sabsabali a kita nga estilo nga arkitetura iti Kastila, Mehikano ken Insik.

Ti maika-16 a siglo a Simbaan ti Santa Maria ket nairangarang a kas maysa a Nailian a Dulon, daytoy ket nausar idi a kas maysa a pasammakedan idi agdama a panawen ti Filipinas aRebulosion iti 1896. Ti Tirad Pass, ket nairangarang a kas maysa a Nailian a Nasantuan a Lugar, daytoy a lugar ti kinaudi a nagtenglan dagiti Rebolusionario a Puersa dagiti Filipino babaen ni Heneral Emilio Aguinaldo. Ti Bessang Pass ket nagserbi a kas iti kalikudan a naglasatan dagiti Rebolusionario para iti panagsupiat ti kinaudi a panagsalaknib ni Heneral Yamashita idi kinaudi a paset ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat.

Heograpia

Politikal

Ti Ilocos Sur ket nabingbingay a politikal kadagiti 32 a munisipalidad ken dua a komponente a siudad.

Dagiti siudad

• Siudad ti Vigan
• Siudad ti Candon

Dagiti ili

• Alilem
• Banayoyo
• Bantay
• Burgos
• Cabugao
• Caoayan
• Cervantes
• Galimuyod
• Gregorio del Pilar (Concepcion)
• Lidlidda
• Magsingal
• Nagbukel
• Narvacan
• Quirino (Angaki)
• Salcedo (Baugen)
• San Emilio
• San Esteban
• San Ildefonso
• San Juan (Lapog)
• San Vicente
• Santa
• Santa Catalina
• Santa Cruz
• Santa Lucia
• Santa Maria
• Santiago
• Santo Domingo
• Sigay
• Sinait
• Sugpon
• Suyo
• Tagudin

Pannakabagi

Ti Ilocos Sur ket mabirukan iti igid a pantar iti Akin-amianan a Luzon. Nabeddengan babaen ti Ilocos Norte iti amianan, ti Abra iti amianan a daya, ti Mountain Province iti daya, ti Benguet iti abagtan a daya, ti La Union iti abagatan, ken ti Baybay Tsina iti laud. Ti kalawana a 2,579.58 kuadrado kilometro ket sakupen na ti agarup a 20.11% iti dagup a kalawa ti daga iti Rehion I.

Ti topograpia iti Ilocos Sur ket maysa a kalsa agdaldalluyon ken agtultulid nga addaan ti kangatu nga agdakiwas manipud ti 10 aginggana ti 1,700 a metro iti ngato ti patar ti baybay.

Klima

Ti klima ket sapasap a namaga, dagiti namaga a bulan ket manipud ti Oktubre anginggana ti Mayo. Nupay kasta, ti akin abagatan unay a paset, ti Cervantes, ket nadam-eg ken ti tudo ket matimbengan a naiwarwaras iti makatawen ngem ti dumaya a paset iti Sugpon ket namagmaga. Ti Agosto ket isu ti katuduan a ti Enero ken Perero ket dagitoy ti kamagaan. Ti kalalaingan na a temperatura ket 27 C. Ti bulan ti Enero ket isu ti kalamiisan.

Populasion

Iti 2007 a senso, ti populasion ti Ilocos Sur ket 632,255. Ti Vigan, ket addan ti populasion a 47,246. Ti kapusekan ti populasion ket ti Siudad ti Candon nga addan ti populasion a 56,270.

Dagiti populasion ti Siudad ken Munisipalidad

Siudad/Munisipalidad	Populasion (2007)	Kalawa ti daga (Hektaria)
Alilem	6,217	11,933
Banayoyo	7,149	2,463
Bantay	33,174	10,485
Burgos	7,724	4,438
Cabugao	33,847	9,556
Candon City	56,270	10,328
Caoayan	18,914	1,742
Cervantes	14,116	23,470
Galimuyod	10,310	3,440
Gregorio del Pilar	4,308	4,166
Lidlidda	3,798	3,384
Magsingal	27,615	8,498
Nagbukel	4,764	4,312
Narvacan	41,578	12,221
Quirino	7,866	24,010
Salcedo	10,704	10,344
San Emilio	6,920	14,144
San Esteban	7,779	1,962
San Ildefonso	6,670	1,135
San Juan	23,808	6,437
San Vicente	11,907	1,260
Santa	14,059	10,910
Santa Catalina	13,284	968
Santa Cruz	35,906	8,878
Santa Lucia	23,872	4,972
Santa Maria	28,002	6,331
Santiago	16,806	4,636
Santo Domingo	25,888	5,549
Sigay	2,453	8,155
Sinait	24,896	6,556
Sugpon	3,936	5,711
Suyo	10,943	12,400
Tagudin	35,791	15,119
Siudd ti Vigan	47,246	2,512

Demograpia

Senso ti populasion ti Ilocos Sur

Tawen Pop. ±% p.a. 1903 189,572 —     1918 247,458 +1.79% 1939 271,532 +0.44% 1948 276,278 +0.19% 1960 338,058 +1.70% 1970 385,139 +1.31% 1975 419,776 +1.74% 1980 443,591 +1.11%	Tawen Pop. ±% p.a. 1990 519,966 +1.60% 1995 545,385 +0.90% 2000 594,206 +1.85% 2007 633,138 +0.88% 2010 658,587 +1.44% 2015 689,668 +0.88% 2020 706,009 +0.46%
Taudan: PSA    LWUA

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Ilocos Sur iti Wikimedia Commons