Baro a Guinea
Ti Baro a Guinea (ammo pay a kas Tok Pisin: Niugini, Olandes: Nieuw-Guinea, ken Indones: Papua; historikal: Irian/ Irian Jaya) ket ti dakkel nga isla idiay abagatan a laud ti Taaw Pasipiko. Daytoy ti maikadua a kadakkelan nga isla iti lubong, kalpasan ti Greenland, ken sakupenna ti kalawa iti daga ti 786,000 km2.
 | |
| Heograpia | |
|---|---|
| Lokasion | Melanesia |
| Nagsasabtan | 5°30′S 141°00′E / 5.500°S 141.000°ENagsasabtan: 5°30′S 141°00′E / 5.500°S 141.000°E |
| Purpuro | Purpuro Malayo |
| Kalawa | 786,000 km2 (303,000 sq mi) |
| Ranggo ti kalawa | Maika-2 |
| Kangatuan nga elebasion | 4,884 m (16024 ft) |
| Kangatuan a punto | Puncak Jaya |
| Administrasion | |
| Dagiti probinsia | Papua laud a Papua |
| Kadakkelan a pagtaengan | Jayapura |
| Dagiti probinsia | Sentral Simbu Akindaya a Nangato a Dagdaga Daya a Sepik Enga Golpo Hela Jiwaka Madang Morobe Oro Akin-abagatan a Nagato a Dagdaga Akinlaud Akinlaud a Nangato a Dagdaga Laud a Sepik Luek Milne Nailian a Kapitolio a Distrito |
| Kadakkelan a pagtaengan | Puerto Moresby |
| Demograpia | |
| Populasion | ~ 11,306,940 (2014) |
| Densidad ti populasion | 14/km2 (36/sq mi) |
| Grupgrupo ti etniko | Papua ken Austronesio |
Heograpia urnosen
Ti Baro a Guinea ket maysa nga isla idiay amianan ti kontinente ti Australia. Daytoy ket insalumina babaen ti Baybay Arafura iti laud ken ti Lingsat Torres ken ti Baybay Coral iti daya. Sagpaminsan pay a naikedkeddeng a ti akindaya unay nga isla ti Purpuro Malayo, daytoy ket mabirukan iti amianan ti Top End ti Australia, Golpo ti Carpentaria ken ti Peninsula Rawis York, ken laud ti Purpuro Bismarck ken ti Purpuro ti Is-isla Solomon.
Dagiti nagibasaran urnosen
Bibliograpia urnosen
- Jared Diamond, Guns, Germs, and Steel. A short history of everybody for the last 13'000 years, 1997.
Dagiti akinruar a silpo urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Baro a Guinea iti Wikimedia Commons
- Paksimile ti material manipud ti "Ti Pannakaduktal ti Baro a Guinea" babaen ni George Collingridge Naiyarkibo 2010-11-29 iti Wayback Machine
- Dagiti sientista ket nagkablaaw ti pannakaduktal kadagiti ginasut a nbaro a sebbanagan idiay Baro a Guinea Naiyarkibo 2006-02-09 iti Wayback Machine
- PapuaWeb Naiyarkibo 2021-01-16 iti Wayback Machine
 | Daytoy nga artikulo a mainaig iti heograpia ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |