Papua (probinsia)
Ti Papua ket ti kadakkelan ken ti akindaya unay a probinsia ti Indonesia a kaaduan a buklen ti Akinlaud a Baro a Guinea. Beddengan daytoy babaen ti estado ti Papua Baro a Guinea iti daya, ti probinsia ti Laud a Papua iti laud, ti Taaw Pasipiko iti amianan, ken ti Baybay Arafura iti abagatan. Segun ti senso idi 2010 babaen ti Estadistika ti Indonesia, ti Papua ket addaan iti populasion iti 2,833,381, kaaduan kadagitoy ket dagiti Kristiano.[2] Ti agpakatengnga a senso idi 2015 ket nangipakita ti populasion iti 3,143,088, bayat a ti kaudian nga opisial a karkulo ket (manipud idi tengnga ti 2019) ket 3,379,302.[3] Nabingbingay tyi probinsia kadagiti duapulo ket walo a rehensia ken maysa a siudad. Ti kapitolio ken kadakelan a siudadna ket ti Jayapura.
Papua | |
|---|---|
 Wagayway  Eskudo | |
| Pasasao: Karya Swadaya (Mabalin ti Bukod a Panagtalek) | |
 Lokasion ti Papua idiay Indonesia | |
| Nagsasabtan (Jayapura): 2°32′S 140°43′E / 2.533°S 140.717°ENagsasabtan: 2°32′S 140°43′E / 2.533°S 140.717°E | |
| Pagilian | Indonesia |
| Napundar | 1 Mayo 1963 |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Jayapura |
| Gobierno | |
| • Bagi | Probinsial a Gobierno ti Papua |
| • Gobernador | Lukas Enembe |
| • Bise Gobernador | Klemen Tinal |
| Kalawa | |
| • Dagup | 315,091.62 km2 (121,657.55 sq mi) |
| • Ranggo | Umuna idiay Indonesia |
| Kangatuan a lugar | 4,884 m (16,024 ft) |
| Populasion (tengnga ti 2019) | |
| • Dagup | 3,379,302 |
| • Ranggo | Maika-21 idiay Indonesia |
| • Densidad | 11/km2 (28/sq mi) |
| Karkulo ti Ministro ti Salun-at idi 2014 | |
| Demograpia | |
| • Grupgrupo ti etniko | Papuano, Melanesio (mairaman dagiti Aitinyo, Aefak, Asmat, Agast, Dani, Ayamaru, Mandacan, Mee/Paniai Biak, Serui), Habanes |
| • Relikion | Kristianidad (83.15%) Islam (15.88%) Hinduismo (0.09%) Budismo (0.05%) Dadduma (0.82%) |
| • Sasao | Indones (opisial) 269 nga indihenio Sasao a Papuano Sasao nga Austronesio [1] |
| Sona ti oras | UTC+9 (Akindaya nga Oras ti Indonesia) |
| Kodigo ti ISO 3166 | ID-PA |
| HDI |  0.608 (Medium) |
| Ranggo ti HDI | Maika-34 idiay Indonesia (2019) |
| Website | papua |
Dati a tinawtawagan ti probinsia iti Irian Jaya ken binukel idi ti intero nga Akinlaud a Baro a Guinea aginggana iti inogorasion ti probinsia ti Laud a Papua (sigud idi a Laud nga Irian Jaya) idi 2001. Idi 2002, inampon ti Papua ti agdama a naganna ken naikkan iti espesial a kasasaad a kas autonomo babaen ti lehislasion ti Indonesia. Ti Puncak Jaya ket ti kangatuan a bantay ti probinsia ken ti kangatuan a punto iti Indonesia.
Pakasaritaan
urnosenInrangarang ti Indonesia ti wayawayana idi 1945 ken tinuntonna amin dagiti teritorio ti dati a Daya nga India ti Olandes, a mairaman ti Akinlaud a Baro a Guinea. Nupay kasta, tinalinaay ti rehion babaen ti Olanda aginggana kadagiti tawen ti tengnga ti 1960, a gapuanan dagiti nauilit-ulit a pagrugian dagiti operasion ti militar ti Indonesia idiay. Natunosan daytoy babaen ti Tulag ti New York idi 1962 a ti administrasion ti Akinlaud a Baro a Guinea ket temporarionto a maiyakar manipud iti Olanda iti Indonesia ken babaen intono 1969 imatonanto ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ti maysa a reperendum ti tattao a Papuano, ken maikkandanto kadagiti dua pagpilian: agbati a parte ti Indonesia wenno agbalin a maysa a nawaya a pagilian. Naibagbaga idi daytoy a butos a kas ti Tignay ti Nawaya a Panagpili.[4] Binigbig idi ti reperendum babaen ti sangalubongan a komunidad ken ti rehion ket nagbalin a probinsia ti Indonesia ti Irian Jaya. Nanaganan ti probinsia a kas Papua manipud idi 2002.[5]
Pinirmaan idi 2003 ni Presidente Megawati Sukarnoputri ti maysa a bilin a mangbingay ti Papua kadagiti tallo a probinsia: ti Tengnga nga Irian Jaya (Irian Jaya Tengah), Papua (wenno Daya nga Irian Jaya, Irian Jaya Timur), ken Laud a Papua (Irian Jaya Barat). Ti pormalidad a pannagikabil iti maysa a lokal a gobierno para iti Jaraka iti Irian Jaya Barat (Laud) ket napasamak idi Pebrero 2003 ken naidutok ti maysa a gobernador idi Noniembre; ti maysa a gobierno para iti Irian Jaya Tengah (Tengnga nga Irian Jaya) ket saan idi a dimteng aginggana idi Agosto 2003 gapu kadagiti naranggas a lokal a protesta. Ti pannakapartuat daytoy a naisina a Probinsia ti Tengnga nga Irian Jaya ket pinasardeng babaen dagiti korte ti Indonesia, a nangirangarang a daytoy ket saan a maitunos iti batay-linteg ken maisuppiat iti espesial a tulag ti autonomia ti Papua. Naipalubos idi a maitakder ti dati a pannakabingbingay kadagiti dua a probinsia a kas maysa a napundar a kinapudno.[6]
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ Gordon, Raymond G. Jr. (2005). "Languages of Indonesia (Papua)". Ethnologue: Languages of the World. Naala idi 15 Marso 2009.
- ^ "Badan Pusat Statistik". www.bps.go.id. Naala idi 5 Nobiembre 2018.
- ^ Badan Pusat Statistik, Jakarta, 2019.
- ^ Monbiot, George (2018-11-23). "Slavemasters" (Opinion). The Guardian. Naala idi 2018-11-24.
- ^ Li-ann Thio (2006), "International law and secession in the Asia and Pacific regions", iti Marcelo G. Kohen (ed.), Secession: International Law Perspectives, Cambridge University Press
- ^ King, 2004, p. 91
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Papua (probinsia) iti Wikimedia Commons