Côte d'Ivoire
Nagsasabtan: 8°N 5°W / 8°N 5°W
Ti Côte d'Ivoire,[a](lit. Pantar ti Marpil), opisial a ti Republika ti Côte d'Ivoire, ket ti maysa a pagilian a mabirukan iti abagatan nga aplaya ti Laud nga Aprika. Ti politikal a kapitolio ti Côte d'Ivoire ket ti Yamoussoukro iti tengnga ti pagilian, bayat a ti kapitolio ti ekonomia ket ti puerto a siudad ti Abidjan. Daytoy ket beddengan ti Guinea iti amianan a laud, ti Liberia iti laud, ti Mali iti amianan a laud, ti Burkina Faso iti amianan a daya, ti Ghana iti daya, ken ti Golpo ti Guinea (Taaw Atlantiko) iti abagatan. Ti opisial a pagsasao ti republika ket Pranses, ken ti pagsasao nga adu nga us-usaren dagiti lokal nga indihenio ket mairaman ti Baoulé, Dioula, Dan, Anyin, ken Cebaara Senufo. Iti dagup, adda dagiti agarup a 78 a sabali a a pagsasao a naisasao iti Côte d'Ivoire. Ti pagilian ket addaan iti dakkel a populasion nga agraraem iti Kristianidad, Islam ken dagiti nadumaduma nga indihenio a relihion.
Republika ti Côte d'Ivoire République de Côte d'Ivoire (Pranses) | |
|---|---|
 Wagayway
.svg) Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: ‘Union – Discipline – Travail’ (Pranses) 'Panagkaykaysa – Disiplina – Trabaho' | |
| Nailian a kanta: L'Abidjanaise (Ilokano: "Kanta ti Abidjan") | |
.svg) | |
| Kapitolio | Yamoussoukro (de jure) Abidjan (de facto) 6°51′N 5°18′W / 6.850°N 5.300°W |
| Kadakkelan a siudad | Abidjan |
| Opisial a sasao | Pranses |
| Dagiti bernakular a pagsasao | |
| Grupgrupo ti etniko (2018) |
|
| Relihion (2020)[1] |
|
| Nagan dagiti umili | Marfileno (lalaki), Marfilena (babai) |
| Gobierno | Unitario a presidensial a batay-linteg a republika |
• Presidente | Alassane Ouattara |
• Bise Presidente | Bakante |
• Kangrunaan a Ministro | Patrick Achi |
| Lehislatura | Parlamento ti Côte d'Ivoire |
| Senado | |
| Nailian nga Asemblia | |
| Pakasaritaan | |
• Nabangon ti republika | 4 Disiembre 1958 |
• Wayawaya manipud iti Pransia | 7 Agosto 1960 |
| Kalawa | |
• Dagup | 322,463 km2 (124,504 sq mi) (Maika-68) |
• Danum (%) | 1.4[2] |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2020 | 26,378,274[3] (Maika-53) |
• Densidad | 63.9/km2 (165.5/sq mi) (Maika-139) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2020 |
• Dagup | $144.497 bilion[4] |
• Tunggal maysa a tao | $5,360[4] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2020 |
• Dagup | $61.502 bilion[4] |
• Tunggal maysa a tao | $2,281[4] |
| Gini (2015) |  41.5[5]kalalainganna |
| HDI (2019) |  0.538[6]ababa · Maika-162 |
| Kuarta | Pranko CFA ti Laud nga Aprika (XOF) |
| Sona ti oras | UTC (GMT) |
| Pormat ti petsa | aa/bb/tttt |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +225 |
| Kodigo ti ISO 3166 | CI |
| TLD ti internet | .ci |
| |
Sakbay ti panagsakup dagiti Europeano, ti Côte d'Ivoire ket ayan idi dagiti nadumaduma nga estado, a mairaman ti Gyaaman, ti Imperio a Kong ken Baoulé. Ti lugar ket nagbalin a maysa a protektorado ti Pransia idi 1843 ken naitiptipon a kas maysa a kolonia ti Pransia idi 1893 iti panawen ti Europeano nga eskrambulo ti Aprikaa. Nakagun-od daytoy iti wayawaya idi 1960, nga indauluan babaen ni Félix Houphouët-Boigny, nga isu ti nagturay iti pagilian aginggana idi 1993. Relatibo a natalinay kadagiti pagalgadan ti rehion, nagpundar ti Côte d'Ivoire iti asideg a pannakikadua iti politika ken ekonomia kadagiti kaarrubana iti Laud nga Aprika bayat nga isu met ket nagtalinaay iti asideg a relasion iti Laud, a naipangpangruna iti Pransia. Naririo ti kappiana babaen ti maysa a kudeta idi 1999 ken dagiti dua a sibil a gubat, ti immuna ket idi baetan ti 2002 ken 2007[8] ken manen idi las-ud ti 2010–2011. Idi 2000, nangampon ti pagilian iti baro a batay-linteg.[9]
Ti Côte d'Ivoire ket maysa a republika nga addaan iti napigsa nga ehukitibo a bileg a nairebbeng iti presidente. Babaen ti produksion ti kape ken kakaw, nabileg ti ekonomia ti pagilian iti Laud nga Aprika iti las-ud dagiti tawen ti 1960 ken 1970, ngem napan met daytoy iti didigra ti ekonomia kadagiti tawen ti 1980, a nagtaudan dagiti riro ti politika ken sosial. Idi laeng agarup a 2014 a ti dagup ti domestiko a produkto ket nakaabot manen iti kangato kadagiti tawen ti 1970.[10] Idi 2020, ti Côte d'Ivoire ket isu idi ti kadakkelan nga agiluluas iti bukel ti kakaw iti lubong ken addaan iti nangato nga agpang iti matgedan para iti rehionna.[11] Idi maika-21 a siglo, ti ekonomia ti Côte d'Ivoire ket kaaduan a naibatay iti panagtagilako, ken nakaro pay laeng nga agkamkammatalek iti agrikultura, ken kaaduan dagiti panagpataud kadagiti nasayaat a malako nga apit babaen dagiti bassit a talon.[2]
Dagiti nota
urnosen- ^ Maibalikas a kas /ˌkoʊt diːˈvwɑːr/ KOHT-_-DEE-VWAR iti Ingles ken [kot divwaʁ] (
dengngen) iti Pranses.[7]
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ "Ivory Coast". Global Religious Futures (iti Ingles). Pew Research Center. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-01-29. Naala idi 1 Hulio 2021.
- ^ a b "Côte d'Ivoire". The World Factbook (iti Ingles). CIA Directorate of Intelligence. 24 Hulio 2008. Naala idi 8 Agosto 2008.
- ^ "Population by Country (2020)" (iti Ingles). Worldometer.
- ^ a b c d "Report for Selected Countries and Subjects: October 2020 – Côte d'Ivoire". imf.org (iti Ingles). IMF. Naala idi 13 Oktubre 2020.
- ^ "Gini Index" (iti Ingles). World Bank. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 9 Pebrero 2015. Naala idi 14 Hulio 2021.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Naala idi 16 December 2020.
- ^ "Cote d'Ivoire definition". Dictionary.com (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 23 Hulio 2015. Naala idi 23 Mayo 2014.
- ^ "Loi n° 2000-513 du 1er août 2000 portant Constitution de la République de Côte d'Ivoire" (PDF). Journal Officiel de la République de Côte d'Ivoire (iti Pranses). 42 (30): 529–538. 3 Agosto 2000. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Marso 2009. Naala idi 7 Agosto 2008.
- ^ Loi no 2000-513 du 1er août 2000 portant constitution de la République de Côte d’Ivoire, Journal Officiel de la République de Côte d’Ivoire, no 30, Abidjan, jeudi 3 août 2000, p. 529–538
- ^ "Penn World Table" (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 22 Marso 2019.
- ^ "Ivory Coast country profile". BBC News (iti Ingles). 2020-11-18. Naala idi 2021-06-01.
Dagiti akinruar a silpo
urnosen
Dagiti midia a mainaig iti Côte d'Ivoire iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Côte d'Ivoire manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Opisial a website ti Gobierno tiCôte d'Ivoire (iti Pranses)
- Côte d'Ivoire iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Côte d'Ivoire
Heograpiko a datos a mainaig iti Côte d'Ivoire iti OpenStreetMap
