Suisa
Nagsasabtan: 46°50′N 8°20′E / 46.833°N 8.333°E
Ti Suisa ket maysa a pederal a repúblika nga ti opisial nga agnagan iti Kompederasion a Suiso ken buklen ti 26 a kanton. Ti Berna ti kapitolio na daytoy. Masarakan ti pagilian iti Laud nga Europa ket kabangibang daytoy ti Alemania iti amianan, ti Pransia iti laud, ti Italia iti abagatan, ken ti Austria ken ti Liechtenstein iti daya.
| Napili a pagsasao: Unus pro omnibus, omnes pro uno (tinawtawid) (Ilokano: Maysa para iti amin, Amin para iti maysa) | |
| Nailian a kanta: Suiso a Salmo | |
![Lokasion ti Suisa (berde) idiay Europa (nangisit a kolordapo) — [Leyenda]](/wiki/Papeles:Europe-Switzerland.svg) | |
| Kapitolio | Bern[paammo 1] (de facto) 46°57′N 7°27′E / 46.950°N 7.450°E |
| Kadakkelan a siudad | Zürich |
| Opisial a sasao | Aleman (63.7 %), Pransés (20.4 %), Italiano (6.5 %), Romansh[1] (0.5 %) |
| Nagan dagiti umili | Suiso |
| Gobierno | Pederal a republika, nga addaan iti agdagdagus a sitema ken dagus a demokrasia |
| Doris Leuthard Eveline Widmer-Schlumpf (Pres. 12) Ueli Maurer (VP 12) Didier Burkhalter Simonetta Sommaruga Johann Schneider-Ammann Alain Berset | |
| Corina Casanova | |
| Lehislatura | Pederal a Gimong |
| Konsilo dagiti Estado | |
| Nailian a Konsilo | |
| Wayawaya | |
| 1 Agosto[paammo 2] 1291 | |
• de facto | 22 Septiembre 1499 |
| 24 Oktubre 1648 | |
| 7 Agosto 1815 | |
| 12 Septiembre 1848[2] | |
| Kalawa | |
• Dagup | 41,285 km2 (15,940 sq mi) (Maika-133) |
• Danum (%) | 4.2 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2010 | 7,866,500[3] (Maika-95) |
• Senso idi 2000 | 7,452,075 |
• Densidad | 188/km2 (486.9/sq mi) (Maika-65) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $321.898 bilion[4] (Maika-36) |
• Tunggal maysa a tao | $45,265[4] (Maika-8) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $512.065 bilion[4] (Maika-19) |
• Tunggal maysa a tao | $75,835[4] (Maika-4) |
| Gini (2011) | 29.7[5] ababa |
| HDI (2013) |  0.917[6]nangato unay · Maika-3 |
| Kuarta | Pranko ti Suisa (CHF) |
| Sona ti oras | UTC+1 (CET) |
• Kalgaw (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Pagmanehuan | kanawan (tren: kanigid) |
| Kodigo ti panagtawag | +41 |
| TLD ti internet | .ch |
.svg)
.svg)
Palawlawan ti daga ti pagilian a Suisa. Maibingay ti heograpia daytoy iti Alpes, iti Banak ti Suisa ken iti Jura ket 41,285 km2 ti kalawa daytoy. Kaaduan iti 7.9 a riwriw a populasion ti Suisa ket agnaed iti Banak ket ditoy a masarakan dagiti kadaklan a siudad, idinto a buklen ti Alpes ti kalawaan a paset ti teritorio daytoy. Kadagiti kadaklan a siudad ket ti dua siudad sangalubongan ken sentro ti ekonomia a Zúrich ken Ginebra.
Napaut ti pakasaritaan ti neutralidad ti Suisa ket saan pay a nakigubat daytoy iti tukad internasional sipud idi 1815 ken nagkameng laeng daytoy iti Sikakaysa a Papagilian idi 2002. Iti laksid dayta, adda activo a panggannaet a polisía daytoy ket masansan a makipaset kadagiti panagpakappia iti agduduma a paset ti lubong. Ti Suisa ti nagtaudan ti Nalabaga a Krus ket naibatay daytoyy ti adu nga organisasión internacional pakaramanan ti maikadua a kadaklan nga opisina ti Sikakaysa a Papagilian. Maysa daytoy kadagiti nagipasdek a kameng ti Asosiasión ti Nawaya a Komersio ti Europa ken paset pay ti Purok Schengen. Iti laksid dayta, saan daytoy a kameng ti Kappon ti Europa wenno ti Purok nga Ekonómiko ti Europa.
Ti nominal a pakabuklan a produkto doméstiko ti Suisa ket $75,835, ket basar iti daytoy maysa kadagiti kabaknangan a pagilian iti lubong. Adda iti Suiso ti kadaklan a kabaknang tunggal nataengan iti lubong idi 2010 ($372,692 tunggal maysa a tao). Kasta met nga adda iti Suisa ti maysa kadagiti kadaklan a balance ti kuento kas porsiento ti pakabuklan a produkto doméstiko iti lubong, ket sarunuen laeng daytoy ti sumagmamano a pagilian a productor iti lana. Agtultuloy met ti pannakaibilang ti Zúrich ken Ginebra kas maikadua ken maikatlo kadagiti siudad nga addaan iti kasayaatan a kalidad ti panagbiag iti lubong. Inkeddeng ti Sangalubongan a Forum nga Ekonomiko ti Suisa a kas maysa nga umartakan a pagilian iti lubong idi 2010, ket inkeddeng met ti Kappon ti Europa a daytoy ti kainnovativuan a pagilian.
Ti Suisa ket buklen ti tallo a kangrunaan a rehion linguistiko ken kultural. Dagitoy ti Aleman, Pranses, ken Italiano, ket mainayon pay dagiti tanap nga agsasao iti Romanse. Iti kasta a saad, ti Suia ket saan a pagilian a sibabasar iti kadawian nga etnisidad wenno pagsasao. Ti pakakaysaan ti Suisa ket sibabasar iti kadawian a pakasaritaan, iti paglalaeman a panaggatad (pederalismo, dagus a demokrasia, neutralidad) ken iti simbolismo ti Alpes. Según iti kannawidan naipasdek ti Suiso a Konpederasion idi Agosto 1 1291 ket tinawen a marambakan ti Nailian nga Aldaw ti Suisa iti dayta nga aldaw.
Dagiti paammo
urnosen- ^ De jure "pederal a siudad"; de facto a kapitolio. Gapu ti pakasaritaan dagiti pederalismo a sensibilidad, ti linteg a Suiso ket saan nga agnagnagan ti pormal a kapitolio, ken addaan dagiti pagalagadan a kas dagiti korte ket addaan da ti sabsabali a lokasion.
- ^ Tinawtawid. Ti Pederal a Dokumento ti Linteg ket agibagbaga laeng a "nasapa nga Agosto" ken ti tulag ket ti pannakaipabaro iti maysa a nadaananan, nga tattan ket napukaw.
Dagiti nagibasaran
urnosen- ^ Pederal a Batay-linteg, artikulo 4 Naiyarkibo 2014-10-23 iti Wayback Machine, "Dagiti Nailian a Pagsasao" : Dagiti Nailian a Pagsasao ket Aleman, Pransés, Italiano ken Romansh; Pederal a Batay-linteg, artikulo 70 Naiyarkibo 2014-10-23 iti Wayback Machine, "Dagiti Pagsasao", parapo 1: Ti dagiti opisial a pagsasao iti Konpederasion ket Aleman, Pransés ken Italiano. Ti Romansh ket opisial to a pagsasao para iti panakisasao kadagiti tattao iti Romansh a pagsasao.
- ^ Maysa a panakayebkas iti Tagsatzung Naiyarkibo 2016-07-14 iti Wayback Machine naiyebkas ti Pederal a Batay-linteg a naampon idi 12 Septiembre 1848. Ti maysa a resolusion iti Tagsatzung Naiyarkibo 2016-07-14 iti Wayback Machine iti 14 Septiembre 1848 a nainaganan a dagiti kabilegan kadagiti pagadalan a naited para iti ken babaen ti 1815 a Pederal a Tulag ket agpaso iti oras ti batay-linteg iti Pederal a Konsilo, a naaramid idi 16 Nobiembre 1848.
- ^ "Kadakkel ti populasion ken ti nakaramidan ti populasion". Opisina ti Pederal nga Estadistika ti Suiso. Pederal nga Opisina ti Suiso, Neuchâtel. 2010. Naala idi 2011-04-29.
- ^ a b c d "Suisa". Internasional a Pundo ti Paguartaan. Naala idi 2010-04-21.
- ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)". Eurostat Data Explorer. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi 13 Agosto 2013.
- ^ "2014 Human Development Report" (PDF). 14 Marso 2013. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.